تحقیق مقاله مختصری از تاریخ علم جغرافیا

جغرافیا  در یونان 

جغرافیا به عنوان یک زمینه یادگیری در دنیای غرب از یونان و در بن اساتید یونان باستان شروع شده است این گفته به معنی ان نیست که مطالعه زمین به عنوان خانه انسان کنجکاوی او را در خارج از یونان سبب نگردیده است در سرزمین ها ی مختلف کارهای جغرافیایی زیادی انجام شده است که با خواندن بسیاری از مکتوبات تاریخی و جغرافیایی اروپاییان می توان با بسیاری از انها اشنا شد از جمله اینکه توجه زیادی به مطالعه جغرافیا در چین باستان می شده است و کاشفان چینی برای کشف اروپا بیش از انچه که اروپاییان برای  رسیدن به خاور دور انجام دادندکار کرده بودند با این حال تحقیقات چینی ها بخش مهمی از جریان فکری غرب را تشکیل داده است یونانیان مانند همه مردم بدعت گذار و عاریه گیران و امانت ستانان بزرگی بودند و بیشتر چیزهایی را که در منطق و نظم در کنار هم قرار دادند در اصل از تمدن های خیلی قدیمی تر از جمله :  مصری ها ، سومریان ،

بابلیان ، اشوریان ، فینیقیان که با انها در تماس بودند گرفتند اساتید یونانی چار چوبی از مفاهیم و یک مدل یا الگوی روش تحقیق که برای قرن های بسیار راهنمای تفکر غربی شد بوجود اوردند بعضی از مفاهیم یونان تاثیر اهسته ایی بر تحقیقات غربی داشتند به گونه ای که می توان گفت با وجود تاثیر فراگیر و غالب ارسطو

علوم اروپایی نتوانست بروز کند لکن بسیاری از روش های اساسی تحقیق که هنوز هم مورد استفاده اند

اولین بار در یونان بوجود امده اند .

برخی از جغرافیدانان یونان :

هومر :

جغرافیدانان یونان مقام هومر را تا پدر جغرافیا بالا می برند اما هومر شاعر یونانی است که منظومه های ایلیاد وادیسه منسوب به اوست منظومه ادیسه دارای اهمیت جغرافیایی زیادی است انچه مسلم است این است که با اختلاط تاریخ اساطیر و جغرافیا و در واقع چار و چوپ تفکرات مدیترانه شرقی و مرکزی را نشان میدهد هومر در این اثرش اهمیت جغرافیایی حواشی جهان معلوم ان روز را بازگو میکند برخی از جغرافی دانان و مورخان یونان قدیم از جمله استرابو سعی کردند جزایر و نقاطی که در ادیسه نام برده شده است را با حقیقت تطبیق دهند زیرا در این از سرزمینی سخن به میان امده که سراسر ان دارای افتاب دایمی است و بعدازان به سرزمینی با تاریکی مطلق میرسد که پوشیده از مه است در کتاب هومر ( ادیسه ) اسامی اروپا و اسیا به عنوان مکانهای خشکی دیده نمی نمیشود دراین ارتباط نام اروپا به ساحل دریای اژه ( بین ترکیه و یونان امروزی) روی به جانب غروب خورشید و اسیا به ساحلی که روی به جانب طلوع خورشید بود اطلاق می شد .

تالس :

حدود سال 640 ق.م در یونان بدنیا امد شهرت تالس در درجه اول در حوزه اخترشناسی و جغرافیا و در درجه بعد در قلمرو فلسفه بودازمصردیدن کرد و احتمالا هندسه را درانجا اموخت به مدد نجوم مصری و بابلی به پیش بینی کسوفی که در 28 ام ماه می در سال 525  ق.م روی داد موفق شد ، او اولین استاد یونانی بود که در مورد اندازه گیری و موقع اشیاء بروی سطح زمین به اظهار نظر پرداخت او در سرشت جهان تفکر کرد و نتیجه گرفت که اب عنصر متشکله و بنیادین همه چیز است به نظر او جهان نمیکره ای است که بر پهنه بی کران اب قرار دارد و زمین دایره ای شنا ور در اب میباشد این نظر برای کسی که به مصر سفر کرده و دیده بود که زمین خشک ان را طغیانهای نیل زندگی بخشیده است  میتوانست فکری معقول باشد تالس برای علت حاصل خیزی زمین دست به دامان خدایان نشد بلکه کوشید توضیحی مادی و طبیعی برای ان بیابد و با همین دید زمین لرزه را تشرح کرد او فرضیه زمین شناور را مبنا قرار داد و به این نتیجه رسید که زمین لرزه ناشی از فوران اب داغ در اقیانوس اطراف است که زمین را می لرزاند.

اناکسی ماندر :

وی شاگرد تالس می باشد که در قرن 6 ق.م می زیست اناکسی ماندر به سبب نداشتن ابزارهای علمی مانند دانشمندان دیگر در حوزه نجوم دچار پندارهای غلط گردید و معتقد بود که زمین استوانه ایی است معلق در مرکز عالم و چون فاصله ان با همه اجرام پیرامون یکسان است وضعی ثابت دارد او برای نظر خود احتمالا با استفاده از منابع بابلی در اسپارت دست به ساختن یک گنومون یا شاخص افتابی زد و به وسیله ان حرکات سیارات و انحراف دایره البروج و توالی انقلابین و اعتدالین و فصول را نشان داد او معتقد بود که زمین در نخستن مرحله تکوینی حالتی سیال داشته و سپس بر اثر حرارت بیرونی بخشی از ان خشک شد و بخشی به صورت بخار در امد همچنین او اعتقاد داشت که از تفاوت دمای طبقات جو حرکات بادها پدید می اید و تحول تدریجی رطوبت موجب ظهور موجودات جاندار بوده است او با همکاری  هکاتائوس با ترسیم نقشه ایی از عالم بنیاد جغرافیای علمی ان زمان را نهاد . نقشه او که ظاهرا روی ورقه فلزی از برنج نقش بسته شده بود قدیمی ترین نقشه ایی است که نامش در تاریخ امده استنقشه جهان نمای او اولین نقشه با مقیاس است که در ان یونان در وسط و سایر قسمت های اروپا و اسیای شناخته شده نسبت به یونان در اطراف ان مشخص شده بود این نقشه مدور و همه جوانب ان را اقیانوس فرا گرفته بود .

در واقعمی توان تالس و اناکسی ماندر را مبتکران سنتی کاربرد ریاضیات در مطالعه جغرافیا دانست .

هکاتائوس :

جغرافیدان میلتوسی ( یونانی ) در قرن 5 و    6ق.م بود او اولین کسی است که جمع اوری و طبقه بندی اطلاعات مربوط به دنیای شناخته شده و اطراف ناشناخته ان زمان را در میلتیه یا میلتوس انجام و رواج داد

شهر میلتوس در ان زمان مرکز مبادلات اخبار جغرافیایی بود و اطلاعات در ان زمان هنگامی حالت قطعیت و رسمیت پیدا می کرد که مرد دانشمندی انرا جمع اوری و تایید میکرد وی با نوشتن دو کتاب مهم (( پژوهش ها ))

و (( سیر زمین ))  هم علم تاریخ وهم علم جغرافیا را به پیش برد

در کتاب سیر زمین یا توصیف زمین کره زمین را به دو قاره اروپا و اسیا تقسیم کرد و مصر را هم جزء اسیا قرار داد و البته او اسیا و افریقا را یک قاره می دانست . اقدام وی در گرد اوری ئ تنظیم اطلاعات و اسناد جغرافیایی در نوع خود کاری بدیع بود و به دلیل کوششی که برای ترکیب و تالیف گزارشات و اطلاعات درباره جهان محسوس و معلوم انجام داد یکی از مؤسسان علم جغرافیای سنتی قلمداد می شود .

هردوت :

تقریبا یک قرن بعد از هکاتائوس می زیسته است ودر قرن 5 ق. م  به کار نقد و بررسی اثار گذشتگان پرداخت در قرن 5  ق.م هیچ یک از محققان صاحب یک تخصص و حرفه مشخص نبودند و مورخان و جغرافیدانان جامعه ی حرفه ایی تشکیل نمی دادند لذا هر چند هردوت را به عنوان مورخ می شناسیم اما بسیاری از نوشته ها و کارهای او در زمره ی کارهای جغرافیایی شناخته می شود وی در سن 32 سالگی مسافرت های طولانی خیش از فینیقیه به مصر را شروع کرد و هنگامی که حدود سال 447 ق.م در اتن متولد شد ملاحظات و یاداشتهای بسیاری درباره ی تاریخ و جغرافیای کشور ها ومردم اطراف مدیترانه فراهم اورد اعتبار هردوت تا حدی به دلیل نظریه اش است که معتقد است باید با تاریخ برخوردی جغرافیای و با جغرافیا برخوردی تاریخی کرد و نیز گفته بود که تفکر جغراقیایی زایدهی تاریخ است او علاقه ای به مسائل ریاضی و اختر شناسی مانند : اندازه گیری کره ی زمین و تعیین موقعیت دقیق مکانها که بعدها با جغرافیا نزدیکی خاصی یافتن نداشت و نظریه ای که زمین را مسطح و صفحه ای میدانست که خورشید از بالای ان در مسیر قوسی شکل از شرق به غرب عبور میکند را پذیرفته بود او اصرار داشت که دره ی نیل از گل ولای همل شده از اتیوپی به وجود امده است که خاک تیره رنگ و با قابلیت زراعت بالا دارد او میگفت مسیر رودخانه ی نیل بین اسیا و لیبی تقسیم شده است و لیبی از مغرب مصر شروع میشود و این قضیه یکی از نخستسن مباحث مرز بندی منطقهای به شمار میرود او هم چنین خطوط ساحلی باستانی را بازسازی کرد و نشان داد که بسیاری از بنادر قطبی اکنون در فواصل دوری دردرون خشکی واقع اند در  5ق.م که برای بیان کیفیت دلتا ها یا برقراری رابطه بین درجه حرارت و جهت بادها تفکری وجود نداشت هردوت اشاره داشت که عمل دلتا سازی در بسیاری نقاط خصوصا در جلگه های رسوبی رود مایاندر در ملتیه صورت میگیرد و بادها معمولا از مناطق سرد به طرف نقاط گرمتر می وزند او مانند اغلب جغرافیدانان یونانی علاقه مند به مطالعه ی نظم سالانه در تقیانهای نیل بود این رود در اوایل بهار شروع به بالا امدن می کرد و در ماه سپتامبر ( مهر ماه) به بالاترین مرحله ی سیلابی میرسید و از ان به بعد کاهش مییافت در اوایل بهار و اواخر زمستان به پایین ترین مرحله ی مقدار خود می رسید هردوت ابتدا توصیفات ارئه شده از طرف سایر اساتید را با بازنگری و انها را مردود تلقی نمود سپس فرضیه خود را ارئه نمود برای مثال : این فرضیه را که باد پر قدرت ماه می که در زمستانها در شمال نیل می وزد سبب برگشت اب میشود به این خاطر که سیل و کم ابی چه باد بوزد یا نوزد روی میدهند را مردود دانسته و میگوید چنین تأثیری نمی تواند در بالا امدن سطح سایر رودها که باد به انها می وزد مشاهده شود او این اظهار نظر را که سیلهای نیل ناشی از ذوب برفها در اتیوپی هست را رد میکند زیرااتیوپی به استوا نزدیکتر از مصر میباشد مصر هرگز برف نداشته است بنابراین اتیوپی چگونه می تواتند برف داشته باشد فرضیه ی شخصی او مبتکرانه است و استفاده از منطق را در تفکر یونانی روشن می سازد هردوت مانند تمام اساتید به عنوان یک اصل بنیادی پذیرفت که جهان باید متقارن تنظیم شده باشد او معتقد بود که رود ایستر ( دانوب ) سرچشمه های خود را از سواحل غربی مجاور اروپا دریافت می کند و قبل از انحراف به سمت جنوب از طریق دریای سیاه ( تنگه ی داردانل) و دریای اژه و رسیدن به مدیترانه به سمت مشرق جریان می یابد نیل نیز بر اساس اصول متقارن باید مسیر مشابهی را طی کند از مجاورت مرز غربی انچه که در ان روز لیبی خوانده می شد بالا می اید و به سمت مشرق  جریان یافته قبل از انحراف به سوی دریای مدیترانه از درون مصر به طرف شمال جاری میشود او ادامه داد در زمستان بادهای سرد شمال خورشید را وا می دارد تا در مسیر طولانی جنوب حرکت کند و مستقیما از طول دره ی اولیای نیل عبور کند گرمای متراکمی که در راس زیرین خورشید وجود داراد اب رود خانه را به سمت بالا می کشد (  تبخیر می کند ) و در زمستان رود خانه را با کاهش زیاد حجم اب رها می کند اما در طول تابستان که خورشید از طریق میانه ی اسمان به مسیر خود باز می گردد اب دوباره بالا می اید زیرا نیل سوفلی راه خورشید را در زوایای راست میپیماید و قسمت خیلی کمی از ابش تبخیر میشود از انجا که این توضیح در موافقت با مفاهیم دوگانه ( تقارن  ) و مشاهدات مستقیم ( زمان وقوع سیل ) بود مورد پذیرش  عمومی اساتید قرار گرفت .