پیدایش اکستازی
روانشناسان درباره قرص های روان گردان معتقدند که این دارو یکی از مشتقات آمفتامین است که به نام های اکستازی، اکستاسی، xtcx- اکس- معروف است و در کشورمان به نام قرص عشق یا شادی شناخته شده است.
در تاریخ پیدایش قرص اکستازی آمده است که این قرص در سال 1913 در آلمان و به عنوان کم کننده اشتها مورد استفاده قرار گرفت اما به علت اثرات سوء آن به سرعت از رده مصرف دارویی خارج شد.
در دهه 70 میلادی این دارو در زمینه روان درمانی برای کمک به بیماران در بیان احساساتشان استفاده شد که با اثبات اثرات مضر جانبی آن روی مغز حیوانات آزمایشگاهی، این بار هم از رده خارج شد و مصرف آن در آمریکا ممنوع اعلام گردید. اما در سال های اخیر مصرف آن در آمریکا و اروپا در پارتی های شبانه موسوم به Raves به شدت افزایش یافته به صورتی که موجب نگرانی دولت آمریکا شده است در دوره زمانی خاص در اروپا این قرص برای کاهش مصرف مخدرهای دیگر از جمله هروئین استفاده می شده است.
آمارهای ارائه شده از سوی سازمان بهداشت جهانی چنین حکایت می کند که در اروپا مصرف داروهای روان گردان از 500 هزار قرص در سال 1995 به 30 میلیون عدد در سال 1997 رسیده است. مصرف این قرص ها در کشور ما هم خصوصاً در یکسال اخیر به شدت افزایش یافته است.
تأثیرات مخرب اکستازی
«دکتر محمدرضا حیدری» پزشک و روانشناس درباره تأثیرات قرص های اکستازی بر سیستم بدن انسان می گوید: «قرص های روانگردان معروف به اکس از جمله داروهای محرک مغزی هستند که باعث افزایش بیش از حد تمامی فعالیت های اجزاء مغز از جمله قسمت های مربوط به هوشیاری، شخصیت، رنگ ها (دنیا را بشدت رنگی می بینند)، و... می شود و به دلیل از دست دادن مایعات بدن به علت تعرق بیش از حد، دچار تشنگی شدید می شوند و معمولا به سراغ مایعاتی از قبیل مشروبات الکلی که فاقد «الکترولیت ها» یا همان سدیم، پتاسیم، کلسیم و... هستند، می روند که با نوشیدن مایعات فاقد الکترولیت، حجم داخل عروقی شدیداً بالا رفته و مایعات به سرعت جذب سلول های بدن از جمله مغز می شود و باعث تورم سلول های مغز به خصوص مراکز بسیار حساس هوشیاری و تعادل می شوند. با ادامه این روند ساقه مغز که مهمترین بخش مغز است، دچار له شدگی می گردد و مثلا می بینیم فرد دچار قفل شدگی حرکات چشم ها شده و فقط به یک نقطه خیره می شود و یا به سرعت دچار کاهش سطح هوشیاری در مرکز مغز می گردد و البته عوارض خطرناک دیگری که نهایتاً به مرگ اشخاص منجر می شود را در پی دارد.»
دکتر حیدری به انواع قرص های روان گردان اشاره می کند و می گوید: این قرص ها شامل «اوا- مخصوص خانم ها- آدام- مخصوص آقایان-، سکستاسی که مخلوطی از ویاگرا و اکستاسی است و... که اغلب باعث افزایش بسیار شدید تحرکات عصبی، قوای جنسی، مختل شدن قوای ادراک و... می شود و معمولا فرد از قید و بندهای ظاهری و واقعی خارج شده و با تصورات خیالی بسر می برد»
اعتیاد روحی قرص های روانگردان
با افزایش مصرف قرص های روان گردان فرد دچار حالت های عجیب و غیرعادی مانند سرخوشی مفرط، افزایش شدید احساس خوب بودن، ایجاد انرژی زیاد، دست و دلبازی فراوان، احساس تمایل و تعلق به دیگران، افسردگی شدید توأم با گریستن، شادی و نشاط غیرطبیعی همراه با خندیدن، احساس تهی شدن و سبکی و همچنین احساس تجربیات و حالات بی پروایی در روابط جنسی می شود.
دکتر حیدری با اعلام این مطلب به اعتیاد روحی داروهای روان گردان اشاره می کند و می گوید: «این قرص ها اعتیاد جسمی همانند سایر مواد مخدر ندارد اما اعتیاد روحی شدیدی را برای افراد ایجاد می کند به شکلی که این اعتیاد غیرقابل تغییر است و رهایی از آن غیرممکن است و گاهی افراد را تا مرزجنون و خودکشی می کشاند.»
این پزشک روانشناس در ادامه سخنان خود درباره دیگر اثرات منفی و مخرب مصرف قرص های اکس می گوید: «از دیگر اثرات نامتعادل این قرص ها عبارتند از: اختلال در خواب، کابوس های شبانه، حملات ناگهانی تشنج و اضطراب، پارگی زبان بر اثر فک زدن های پی درپی، سرگیجه، تهوع، استفراغ، سردرد بیش از حد، ایجاد عوارض شدید و غیر قابل برگشت در سیستم عصبی و مغز و حافظه و قوه ادراک و... و البته از اثرات مزمن مصرف آن نیز می توان به آسیب شدید به کبد، بزرگ شدن پستان در مردان، سرکوبی فعالیت مراکز خون، خطر عوارض قلبی و... اشاره کرد.»
اختلال در سیستم عصبی
در رابطه با قرص های روانگردان معروف به اکس نظر دکتر عباسعلی اللهیاری، روانشناس و عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس را هم جویا می شوم.
وی در این زمینه می گوید: «قرص های اکستازی تمام کنترل های فرد را دچار وقفه و اختلالات بسیار شدیدی می کند و در پاره ای مواقع آسیب های جدی و جبران ناپذیری را در سیستم عصبی افراد ایجاد می کند، یعنی مغز انسان که مسئول ارسال محرک بیرونی و سیستم درونی است کاملا مختل می شود و یک احساس خارق العاده ای از بی حسی، بی دردی و بی قید و بندی کامل به انسان دست می دهد، مثلا احساس شادی و شعف فراوان و غیرعادی در افرادی که قرص های اکستازی مصرف می کنند منشاً درونی دارد نه بیرونی، به بیان دیگر باید گفت در بیرون از جسم آن شخص هیچگونه اتفاق خاصی رخ نداده است که احساس شادی و نشاط کند بلکه تأثیر مخرب قرص های اکس است که به درون سیستم بدن فرد اثر گذاشته و او را از حالت عادی خارج ساخته است.»
دکتر اللهیاری استادیار دانشگاه تربیت مدرس در ادامه همین بحث می گوید: «به نظر من قرص اکستازی عصاره و خمیرمایه انواع مواد مخدر است و متأسفانه باید اذعان داشت امروزه مصرف قرص اکستازی و انواع آن جایگزین سیگار، تریاک، حشیش و... به عنوان مواد اعتیادآور شده است و سلامت روحی و روانی جوانان را به شدت تهدید می کند.»
دکتر اللهیاری، سنین 12 تا 18 سالگی را دوران بحران روحی و روانی نوجوانان و جوانان می داند و می گوید: «در این دوران است که اغلب جوانان چون به دنبال تثبیت هویت شخصیتی هستند بیشتر در معرض ابتلا قرار دارند و خانواده ها بایستی دقت بیشتری در حفظ سلامت روحی و روانی فرزندان خود در طول این دوران داشته باشند.»