Rosa در لاتین به معنای گل سرخ می باشد. از آغاز تاریخ، گل سرخ بیش از همه گلها در قلوب بشر جای گرفته و از وقتی که مردم از زیبایی درخشان گل، آگاهی یافته اند، گل سرخ یک سرو گردن از آنها بلند تر بوده است. گل سرخ میراث بزرگی از افسانه و تاریخ را به همراه دارد.
● تاریخچه گل سرخ:
Rosa در لاتین به معنای گل سرخ می باشد. از آغاز تاریخ، گل سرخ بیش از همه گلها در قلوب بشر جای گرفته و از وقتی که مردم از زیبایی درخشان گل، آگاهی یافته اند، گل سرخ یک سرو گردن از آنها بلند تر بوده است. گل سرخ میراث بزرگی از افسانه و تاریخ را به همراه دارد. این درختچه زیبا، میلیونها سال قبل از بوجود آمدن بشر در روی زمین، زیسته و زیبائی و عطر را در همه جا گسترده است. فسیلهائی که از شکوفه های گل سرخ در آرگون (Oregon)و کولورادو(Colorado)بدست آمده، محتملاً به ۳۵ تا ۷۰ میلیون سال قبل، مربوط بوده است. رزهای خشکیده ای از ۳۰۰ سال قبل ازمیلاد از گورهای مصریان بدست آمده تصور میرود که نشان اولین آشنائی مصریان با گل سرخ باشد. معهذا تحقیقات وسیعتر نشان می دهد که این گل بومی مصر نبوده، بلکه از آسیای صغیر به آنجا آورده شده است. تاریخ افسانه وار گل سرخ طی قرنها توسط هنرمندان، صنعتگران، نویسندگان و درختکاران بوجود آمده که بوسیله این گل زیبا افسون شده اند و شرح فریفتگی شان را برای آیندگان نگه داشته اند تا از آن لذت ببرند. از جمله شاعرانی که افسانه های اساطیری پیرامون گل سرخ در مدایح و ستایشگرها گفته، می توان به اثر اناکرئون (Anaceron) قرن ۶ میلادی شاعر غزل سرای یونانی پی برد و رو نسازد (P.de Ronsard) ۱۵۸۵-۱۵۲۴، شاعر فرانسوی ، فرانسوادومالحرب (F.de Malherbe) ۱۵۵۵-۱۶۴۸ ، شاعر فرانسوی درباره هنری چهارم و لوئی سیزدهم و بالاخره غزلهای سلیمان (Cantiouses des cantiques) را می توان نام برد.
اپوله (Apuless)۱۸۰- ۱۲۵ نویسنده لانتی در داستان خر زرین می گوید، چگونه بصورت آدم در می آید گه گل سرخ می چرد. پیندار (Pindar)۴۳۸-۵۱۸ قبل از میلاد، شاعر غزل سرای یونانی، دیونیزیوس باکوس (Diony sios Bacchus) گل سرخ را به رب النوع شراب یاد گشته است و در روم باستان، گل سرخ مطلقاً وابسته و تقدیم به دیونیزیوس باکوس و ونوس محسوب میگشت، برای مثال عید سالانه دختران شادی که در بهاران برگزار شده است، در این روز که متعلق به ونوس (Venus Erycina) بوده، درباریان کوچه و خیابانها و باغات را با گل سرخ و مورد (Myrtus communis) تزئین می کردند. در میهمانیها جشن گل سرخ می گرفتند و همه جا را با این گل افسونگر می آراستند و از قدحها شربت گل سرخ می نوشیدند، امپراطوران و همسرانشان روی تختخوابهایی از گل سرخ می خوابیدند و در حمامهایشان از عطر گل استفاده می کردند. در تراس ( Thrace) (محلی بین یونان و ترکیه ) گل سرخ به مانند سمبل ویژه اصلی خداوندی بوده است و در دوران تسلط رومیان در آن سرزمین، یکی ازاعیاد دیونیزی باکوس، بنام روزالیا (Rosalia) نام داشت. افسانه هایی که درباره گل سرخ نقل شده، نسبت به سرزمینها، نواحی، عادات و رسوم، فرهنگها و معتقدات مردم زیاد و متنوع است. مسلمانان معتقدند که گل سرخ از قطره عرق جبین پیغمبر بوجود آمده است. بنا به افسانه ای، گل سرخ در بهشت عدن برنگ سفید بوده است و هنگامی که حوا آنها را بوسید رنگشان قرمز شده و تا به حال بدان رنگ باقی مانده است. در افسانه های یونانی آمده است که گل سرخ از چند قطره خون افرودیت، الهه ی زیبائی و عشق که در اثر خار و خس ها ( کیهه کوتی Ronce) جنایتکار مجروح گشته بود، برنگ قرمز در آمده است. همچنین تعریف کرده اند که رنگ گل سرخ بر اثر خون ادونیس(Adonios) خدای زیبائی و جمال فینیقیان است که بوسیله خوک وحشی مجروح گشته و افرودیت او را بصورت گل شقایق نعمائی (Anemone)در آورده است. گل سرخ را یونانیها برای رومیها به ارمغان آورده اند که مجذوب آن شدند و پرورش داده و گلهای خوبی بار آوردند.
در ایام نرون(Neron) استعمال تزئینی گل سرخ در جشنهای رومی به حد دیوانه وار رسیده بوده چنانکه گویند، نرون ۴۰ میلیون سسترس (Sesterce) خرج تهیه گل سرخ برای یک مهمانی گل سرخ برای یک مهمانی کرده بوده بطور کلی هر جائی که مراسم یا جش رومی بطورخصوصی یا عمومی برگزار می شد، مشکل می نمود که گل سرخ جلب توجه نکند. گل سرخ را ۴۰ قرن قبل از میلاد در آسیا روی سکه ها و ۱۶ قرن قبل از میلاد مسیح در اروپا روی گچ بریها و سکه ها نقش می شد. نقش معماری گل رز در بابل و آسور نشان می دهد که این تمدنها، گل سرخ را می شناختند. نسخه های خطی قبلی از پرورش گل سرخ را ملکه گلها می نامیدند. شعراء، تاریخ نویسان، گیاهشناسان یونان باستان احساس خود را از گل سرخ در نوشته هایشان ثبت کرده اند، سافوی شاعره (Sappho) در ۶۰۰ سال قبل از میلاد مسیح، لقب ملکه گلها برخود نهاد. هومر در ادیسه از گل سرخ در توصیف سپیده دم نام می برد و در ایلیاد به روغن گل سرخ اشاره می کند. شاعر حماسی سرای یونانی نیز فجر سحر گاهی (اورورAurore) را به مانند یک دختر جوان در حال پخش کردن گل سرخ نمایانده است. کلیساهای رومی مسیحی روم با روش استفاده رومیان از گل سرخ مخالفت کرده ولی بزودی آن را به عنوان نشانه تسلی جهت باز ماندگان مرده ها پذیرفت. از آن موقع گل سرخ در مراسم مذهبی ، نقاشی و نشانهای کلیسائی و مجسمه سازی بکار می رود. تابلوی"تولد ونوس"که توسط بوتیچلی (Botticelli) نقاشی شده، افسانه ای را که باز می کند، این است که گل سرخ هنگام ظاهر شده ونوس از دریا در نزدیک جزیره قبرس بوجود آمده تاکید می کند. در قرون وسطی، در باغها و دیرهای انگلستان، گل سرخ را برای مراسم و اجتماعات مذهبی پرورش می دادند، روی شیشه های رنگی پنجره های کلیساها، طرحها، نقشهای گل سرخ به چشم می خورد.
پنجره مشهوری از این نوع در کلیساهای یورک میینستر(York Minster)امت اتحاد خانواده های یورک و لنکاستر(Lncaster) بعد از جنگ زرها است. گل سرخ طلائی کلیسائی روم از قرن چهارده باقی مانده است. رزهای "رزساندی " (Rose-Sunday) بوسیله پاپ متبرک و گاهی به اشخاص که در مذهب کاتولیک به مقام ارجمندی نائل شده اند، سپرده می شود. از اولین روزهای سلحشوری و قهرمانی، گل سرخ به عنوان نشان نجات خانوادگی نیم تاجها، پرچمها و سپرهای شوالیه ها و پادشاهان انگلیس نقش می شد. برخی از خانواده های سلطنتی انگلستان آن را به عنوان نشان اختیار کردند و هنوز هم نشان انگلستان است.گلهای سرخ در عروسیها، مراسم دفن، آئین اعطای نشان های لشکری، عطرسازی و پزشکی بکار می رفت. رسم عاشقان بود که حلقه ای از گل سرخ ترتیب داده، به در خانه زن مورد پسند و علاقه شان می آویختند. در مجموع می توان گفت در دوران قدیم، گل سرخ سمبل عشق، زیبایی و شادی محسوب می گشت. بطوری که در داستانهای کهن و قدیم هندی گل سرخ به منزله دلپذیری، خدای مهر(خورشید ۹ معرفی شده بود. اما پس از پیدایش مسیحیت این سمبل تغییر یافته و مادونا (Madona) مریم مقدس همیشه باکره، در افسانه های ونوس یونان که فراموش شده بود، جانشین گردید. گل سرخ را نشانه پاکیزگی معرفی گردید و ماه ششم تقویم حیوانی، سنبله را به ماه مریم باکره تبدیل کردند که برابر ماه مه میلادی یا اردیبهشت شمسی است و در آغاز نیز ماه گل سرخ می گفتند. در ایتالیا به عید بهاره پانته کوت (Pantecote) که نزد یهودیان تحت عنوان روزی است که خداوند قوانین یهود را بر موسی پیامبر انسان نازل کرده است که به آن عید الخمسین (عید انعصره) است. مدتها به نام پاسکو آروزاتا (Pasqua rosata) شهرت داشت و بزرگان دینی مسیحیان، گل سرخ رزین را تغییر نام دادند و هم اکنون نیز زنان عابد و مقدسه ای مسیحی میوه های خشک و قرمز گل سرخ را به نخ کشیده، همانند تسبیح با آن عبادت می کنند که روزیه (Rosaire) یا تسبیح دانه درشت گل سرخ نامید. به تدریج گل سرخ ارزش و مقام خدائی دیرینه ای را از دست داده و از آن در مراسم تشییع جنازه ها بیشتر استفاده می کنند و حتی در برخی نقاط آن را روی گوره های می کارند و چه بسا در برخی از نوشته ها از ارتباط گل سرخ و برگ سخن به میان آورده شده است.
به عنوان مثال، در یک داستان افسانه ای ایرلندی که اشاره دارد به ... اگر بیماری در خواب بیند گل سرخ را همراه می برد، نشانه آن است اجلش فرا رسیده و خواهد مرد. در قرون وسطی، اروپائیان گلهای بوته گل سرخ وحشی یا نسترن را شوم و نحس و شیطانی می پنداشتند. شاید این کج اندیشی از نوشنه ای مولنتوف (Mullenthof)از داستان Sehlewing ناشی شده باشد که می گوید ...شیطان می خواست به آسمانها دست یابد برای به ثمر رسیدن این مقصود، نردبانی از ساقه های نسترن ساخت و از آن نردبان شروع به بالا رفتن کرد، ولی خداوند مانع گردید و نردبان پاره شده و با سر به زمین سقوط کرد و تیغهای گل بدنش را مجروح ساخت.
● پیدایش و توسعه رز:
اروپا تا اوائل قرن ۱۲ میلادی گل سرخ را نمی شناخت و در آن هنگام بود که جنگجویان صلیبی آن را از سوریه امروزی به اروپا انتقال دادند و در آن زمان به این بوته گل شام می گفتند. نهالهائی از این گل به اروپا رفت و نام گل گال به آنها نهادند. رنگ این گل در آن زمان قرمز روشن بود اما گل دیگری به نام گل دمشق که رنگ مخملی و عطری دلپذیر داشت نیز به اروپا انتقال یافت که تا آن هنگام چنین رایحه ای دل انگیز در اروپا به مشام نرسیده بوده و تا به امروز این گل به نام داماسک رز یا گل سرخ دمشقی شهرت دارد. رزهای بورین با گل محمدی (Rosa damascena) وRosa gallica و سایر رزها، پیوند داده شدند تا خانواده بزرگی از رزها به نام دو رگه یا پیوندهای دائمی نیز به نوبه خود با رز چای (Tea) یا رز ادراتا(Rosa odorata) پیوند داده شدند تا هیبریدهای دائمی نیز به وجود آمد. اولین دو رگه های چای فرانسه نام دارد که به سال ۱۸۷۶ در فرانسه به دست آمد. نخستین دو رگیری چای، گل های زرد خالص ندادند. تا در سال ۱۹۰۰ میلادی ژوزف پرند دوشه (Joseph pernet Doucher)نخستین گل کاملاً زرد خالص، را وارد بازار کرد. این کارشناسان موفق شدند با پیوند زدن گلها به یکدیگر، صدها بلکه هزارها گل را به رنگهای متفاوت و به نامهای و کد های معین را روانه بازارکنند. اوایل قرن نوزدهم میلادی، در واقع آغاز پیدایش علاقه مندی عمومی برای پرورش گل سرخ، علاوه بر جنبه های زینتی، به منظور های صنعتی و داروئی می باشد. فعالیت زیاد در این زمینه در فرانسه صورت پذیرفت و مشوق این کار امپراطریس ژوزقین (Empress josephne) آماتور بزرگ پرورش گل رز بود