تحقیق مقاله آرتمیا طلای زنده دریاچه ارومیه

مقدمه

دریاچه ها، محدوده های آبی بسته در داخل خشکی ها هستند که دارای وسعت های مختلفی هستند. شیمی آب دریاچه ها تابعی از آب و هوا و سازندهای زمین شناسی اطراف و عرض جغرافییایی است. در این میان دریاچه های شور و موجودات زنده داخل این دریاچه ها بدلیل شرایط خاص خود نسبت به تغییرات محیطی بسیارحساس می باشند. از مهمترین موجودات زنده جانوری در دریاچه های فوق اشباع  از نمک می توان آرتمیا را نام برد.

دریاچه ارومیه

 دریاچه ارومیه با 140 کیلومتر طول و 15-50 کیلومتر عرض مساحتی بین 5000 تا 6000 کیلومتر مربع را در شمال­غرب ایران به خود اختصاص داده است. تغییرات مساحت این دریاچه به نوسانات سطح آب دریاچه و توپوگرافی ملایم سواحل آن مربوط است. عمق متوسط دریاچه 6 متر و حداکثر عمق آن 14 متر می­باشد. این دریاچه با ورودی آب 34/56 میلیون مترمکعب در سال، دارای حجم آبی معادل 33 میلیارد متر مکعب است. ارتفاع سطح آب دریاچه از آبهای آزاد 1278 متر می­باشد. این دریاچه توسط کوههایی محصور شده که ارتفاع متوسط آنها به 2500 متر می­رسد.

دریاچه­ارومیه حاوی مقادیر بالایی از یون­های مختلف می­باشد که شوری آب آنرا به بیش از 350 گرم در لیتر می­رساند. کمترین شوری در فصل بهار (217 گرم در لیتر) به دلیل ورودی آب زیاد و بیشترین شوری در اواخر تابستان و اوایل پاییز (350گرم در لیتر) است. ترکیب شیمیایی شوراب دریاچه­ارومیه از نوع سدیم کلرید سولفات است (Shahrabi, 1981). این دریاچه بعنوان منبع معدنی با ارزش اقتصادی و تجدیدپذیر مطرح است.

اکوسیستم دریاچه ارومیه منحصر به فرد بوده و گونه­های محدودی از موجودات شور دوست درآن وجود دارند که شامل نوعی سخت پوست کوچک به نام آرتمیا اورمیانا (ArtemiaUrmiana) و انواعی از  جلبک­های سبز و سیانوباکتری­ها مانند چائتوسروز(Chaetoceros)، مئلوسیرا(Melosira)، اولوا(Ulva)، آستابولاریا (Acetabularia)،فیلوبیوم (Phyllobium) می­باشد. این موجودات با همزیستی جالبی اکوسیستم بسیار حساس و بی­نظیری را در این دریاچه آفریده­اند. تالابهای اطراف دریاچه محل زیست انواع پرندگان بومی و مهاجر می­باشند. اهمیت زیست­محیطی این دریاچه بقدری است که کنوانسیون رامسر، که در سال1349 برگزار گردیده و 120 کشور به آن پیوسته‌اند، 20 تالاب پراهمیت را در دنیا برای حفاظت موکد برگزیده که دریاچه اورمیه یکی از آن جمله است (محمدی،1384).

موقعیت جغرافیایی  و آب و هوا

حوضه آبریز دریاچه­ارومیه با وسعتی برابر52700 کیلومترمربع بخش وسیعی از سرزمین آذربایجان در شمال­غرب ایران را شامل می­شود. دریاچه ارومیه در محدوده طول جغرافیایی 45،5 تا 46 طول شرقی و عرض جغرافیایی37،5 تا 38،15 عرض شمالی قرار دارد.

آب ­و ­هوای آذربایجان و حوضه آبریز دریاچه­ارومیه حد فاصل آب ­و ­هوای مرطوب سواحل خزر و اقلیم نیمه خشک داخلی است. متوسط میزان بارش سالانه 398 میلی­متر بوده که پربارش­ترین ماههای سال از زمستان تا اوایل بهار و خشک­ترین ماههای سال در تابستان قرار دارند. میزان بارندگی در تغییرات سطح آب دریاچه بسیار تاثیر گذار است. با توجه به نمودار تغییرات حداقل و حداکثر تراز آب دریاچه  بین سالهای 1310 تا 1381 می­توان به تاثیر بارندگی در تغییرات سطح آب دریاچه پی­برد. متوسط ارتفاع سطح آب دریاچه در سال 1310 معادل1274 متر بوده که در سال 1374 تا 1279 متر (5 متر) تغییر نمود. در این سال اکثر تاسیسات موجود در سواحل دریاچه به زیر آب رفت (گزارشات داخلی وزارت راه و ترابری).

مهمترین بادهای این حوضه عبارتند از:  مه یئلی یا ماراغا­یئلی (باد مراغه)که در تابستان از شرق به غرب می­وزد. سلماس­یئلی (باد سلماس) در تابستان از سمت شمال- شمال­غرب به سمت جنوب-جنوب­شرق می­وزد. آق­یئل (باد سفید) که در فصل تابستان و زمستان می­وزد و باعث گرم شدن هوا و ذوب یخ­ها می­گردد، دارای جهت جنوب- شمال است.

مهمترین رودخانه­های تغذیه کننده دریاچه­ارومیه عبارتند از: جیغاتی(زرینه رود)، تاتائو(سیمینه رود)، سویوق ­بولاق ­چای، گادارچای، باراندوز­چای، شهر­چای، نازلو­چای، زولا­چای، آجی­چای، صوفی ­چای، موردو ­چای و لیلان ­چای(محمدی،1384) .

بزرگراه شهید کلانتری از باریکترین عرض دریاچه (جزیره اسلامی تا کوه زنبیل) که ١٥ کیلومتر است می­گذرد و دریاچه را به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم می­کند.

237237237

مشخصات فیزیولوژیکی آرتمیا

آرتمیا سخت پوست کوچکی است که در آبهای بسیار شور زندگی می کند و مشخصات ظاهری آن عبارتند از :

 - طول بدن آرتمیای بالغ در گونه دو جنسی 10 میلیمتر و در بعضی از جمعیت های بکرزا به 20 میلیمتر نیز می رسد .

 - دو چشم مرکب پایه دار،  بدنی کشیده، لوله گوارشی کشیده،آنتن های حسی، یازده جفت پای سینه ای، یک جفت چنگک عضلانی (کلاسپر) در ناحیه سر (دومین آنتن) در آرتمیای نر که عامل تمایز آرتمیای نر از آرتمیای ماده است. یک جفت اندام تناسلی نر در ناحیه خلفی و در آرتمیای ماده وجود کیسه تخمی یا رحمی در پشت یازدهمین جفت پای سینه ای

 - آرتمیا از نظر ژنتیکی و تولید مثل به دو شکل در طبیعت دیده می شود:

 1- آرتمیا با تولید مثل جنسی : تولید مثل جنسی به دو روش انجام می گیرد الف) تولید مثل به روش تخمگذاری oviparous ب) تولید مثل به روش زنده زایی ovoviviparous

2- آرتمیا با تولید مثل بکرزایی  parthenogenesis

فاکتورهای موثر بر رشد آرتمیا

240-239

1- درجه حرات: درجه حرارت قابل تحمل برای آرتمیا از 4تا35 در جه سانتی گراد می باشد ولی حرارت اپتیمم برای آرتمیا30-20 درجه سانتی گراد است.

2- شوری: آرتمیا در شوری 340  ppt نیز می تواند برای مدت کوتاهی زنده بماند ولی حد بالای تحمل شوری برای آرتمیا 250 ppt عنوان شده است البته شوری مناسب برای پرورش آرتمیا در استخرهای خاکی 120-80 گرم در لیتر می باشد که شوری کمتر جهت تولید بیومس و شوری بالاتر برای تولید سیست می باشد.

3- اکسیژن: اکسیژن مناسب برای پرورش آرتمیا بین 4 تا 5 بخش در میلیون می باشد .

4-  :PHآرتمیا در طبیعت بیشتر درآبهای قلیایی یافت می شود ولی PH بالای 9 و کمتر از 7 برای آرتمیا و زندگی آن مشکل ساز خواهد بود. PHمناسب برای پرورش در استخرهای خاکی و شرایط آزمایشگاهی از 6.5 تا 8 متغیر می باشد .

موارد کاربرد آرتمیا

- استفاده از آرتمیا به عنوان حامل: یکی از موارد خیلی مهم استفاده از لارو آرتمیای بالغ، امکان استفاده از آن به عنوان حامل موادی است که مصرف مستقیم آنها توسط لارو ماهیان و سخت پوستان با سختی همراه است. برای سهولت این امر با عمل کپسول گذاری حیاتی (Bioencpsulation) برخی از مواد اساسی مانند مواد غذای ضروری، واکسنها و رنگدانه ها  رابه آرتمیا می خورانند و سپس از این آرتمیا به عنوان غذای زنده آبزیان و در عین حال حامل مواد مورد نظر استفاده می نمایند. بدین طریق مواد مزبور به آنها منتقل میگردد.