انعطاف پذیری، به‌عنوان سلاحی جدید برای ورود به بازار های رقابتی، از روشهای گوناگونی محقق می‌شود. به‌دلیل اینکه بسیاری از روشها برای تحقق انعطاف‌پذیری، باعث افزایش هزینه‌های تولید می‌گردند و همچنین نیاز به سرمایه‌گذاریهای عمده دارند لذا استفاده از آنها برای بسیاری از شرکتها عملی نیست. از این‌رو برای کسب مزیت رقابتی، فرایند تولید باید تغییر کند. اتخاذ مفاهیم تکنولوژی گروهی می‌تواند در این زمینه راهگشا بوده و انعطاف‌پذیری را بدون افزایش در هزینه‌های تولید یا قربانی‌کردن کیفیت محصول امکان‌پذیر ساخته و به بهبود وضعیت رقابتی برای شرکت منجر گردد. تکنولوژی گروهی از تشابهات موجود در قطعات برای طراحی و تولید بهتر محصولات استفاده کرده و قطعات مشابه را در یک خانواده گرد آورده و به تولید آنها درون یک سلول می‌پردازد که از ماشینهای غیرمشابه تشکیل می‌شود. و بدین‌ترتیب مزایایی برای سیستم به‌وجود آورده و انعطاف‌پذیری به‌وجود آمده به کیفیت بالای محصول، سودآوری و ارائه خدمات بهتر به مشتریان منجر می‌گردد.
مقدمه
قدرت یک مزیت رقابتی برمبنای کیفیت بالای محصول، هنگامی که اکثر شرکتها محصولات خود را بهبود می‌بخشند، رو به زوال است و رفته رفته کیفیت در محیط تولیدی به یک مسئله شناخته شده تبدیل می‌گردد، از این رو شرکتها باید به فکر گزینش سلاح رقابتی جدید باشند تا در آینده نیز بتوانند از مزیت رقابتی سود جویند. انعطاف‌پذیری ابزاری است که می‌تواند مبنای مزیت رقابتی قرار گیرد. در شرکتهای تولیدی، انعطاف‌پذیری به روشهای گوناگونی محقق می‌شود و شرکتهایی که روش تکنولوژی تولید انعطاف‌پذیر را به‌کار می‌بندند بیشتر از سایر شرکتها می‌توانند در برابر تغییرات سریع بازار، افزایش رضایت مشتری و افزایش سودآوری واکنش نشان دهند. به‌طوری که تحقیقات نشان می‌دهد اتخاذ و استفاده از روش تکنولوژی تولید انعطاف‌پذیر، سطح رقابت آینده یک سازمان را تعیین می‌کند.
تکنولوژی گروهی
از تکنولوژی گروهی که اصول علمی آن در سال 1958 میلادی توسط اپیتز (OPITZ) در آلمان بنا نهاده شد تعاریف و برداشتهای گوناگونی ارائه گردیده است. به‌طوری که عده‌ای از صاحبنظران (...,1998(BURBIDG 5791, DAVID BEN آن را یک فلسفه تولیدی جدید می‌دانند که معایب دو فلسفه تولید سفارشی و تولید انبوه را حذف و مزایای آنها را در خود جمع کرده است. گروهی دیگرFRAZIER, SPRIGGS. ) (1996 آن را یک سیستم تولیدی همانند دیگر سیستم‌های تولید از قبیل تولید ناب، تولید انعطاف‌پذیر و... بر می‌شمرند و برخی (1995(JENSEN, MALHOTRA. نیز به تکنولوژی گروهی فقط به‌عنوان یک نحوه استقرار نگاه کرده و آن‌را مترادف استقرار سلولی در نظر می‌گیرند. علی‌رغم برداشتهای متفاوت از تکنولوژی گروهی و پیدایش پیشرفتها در زمینه چگونگی به‌کارگرفتن آن طی دهه‌های گذشته اصول علمی آن ثابت بوده و تمامی صاحبنظران آن را استفاده از تشابهات موجود در قطعات برای طراحی و تولید بهتر محصولات می‌دانند.
تکنولوژی گروهی با تشکیل خانواده قطعات آغاز می‌گردد. از این رو قطعاتی که خصوصیات طراحی و تولیدی مشابهی دارند به روشهای مختلف کیفی از قبیل روش بازرسی چشمیVISUAL INSPECTION METHOD) )، روش تجزیه و تحلیل جریان تولید(PRODUCTION FLOW ANALYSIS METHOD=PFA) و... یا روشهای کمی برمبنای ضرایب شباهت شناسایی و در یک خانواده قرار می‌گیرند و هرخانواده در یک سلول تولید می‌گردد که انواع ماشینهای موردنیاز غیرمشابه در آن وجود دارند.
بدین ترتیب به‌کارگیری تکنولوژی گروهی مستلزم تغییراتی اساسی شامل آرایش مجدد دستگاهها و ماشین‌آلات از یک نحوه استقرار وظیفه‌ایFUNCTIONAL) LAYOUT) به یک سری استقرارهای محصول‌گراPRODUCT - ORIENTED ) LAYOUTS) است.
به‌دلیل اینکه در تولید سلولی همه قطعاتی که در یک سلول تولید می‌شوند، مشابه هستند، زمانهای تنظیم(SETUP TIME) نسبتاً کوتاه است و این زمانهای تنظیم کوتاهتر اندازه‌های دسته(BATCH) کوچکتر را از نظر اقتصادی توجیه می‌کند. دلیل مطلوبیت دسته‌های کوچکتر بدین‌خاطر است که منجر به مزایایی از قبیل زمانهای انتظارLEAD ) TIME) کوتاهتر، کار در جریان فرایندWORK IN PROCESS) )، نیازمندیهای فضایی، دورریختگی(SCRAP) و اصلاح(REWORK) کمتر و در نهایت کاهش هزینه‌ها می‌گردد.
اپراتورها در یک سلول تولیدی دارای عدم تمرکز وظایف بوده و نیازمند فراگیری چندین مهارت برای اداره بیش از یک ماشین در یک زمان واحد هستند که این موضوع خود به مزایایی از قبیل ردیابی سریعتر و آسانتر قطعه، پذیرش مسئولیت برای کیفیت و افزایش رضایت شغلی منجر می‌گردد.
کاربرد کد گذاری
چنانچه کدگذاری و طبقه‌بندی قطعات در روش تکنولوژی گروهی به‌کار گرفته شود و قطعات براساس یکی از طرحهای کدینگ، کدگذاری و طبقه‌بندی گردند مزایای حاصل از تکنولوژی گروهی دوچندان گردیده و انعطاف‌پذیری آن افزایش می‌یابد. از جمله کاربردهای یک سیستم کدگذاری در یک محیط تکنولوژی گروهی می‌تواند در طراحی قطعات و محصولات باشد که طراح نیاز به طراحی مجدد یک قطعه جدید نداشته و با فراخوانی قطعات مشابه در پایگاه داده‌های سیستم کدگذاری می‌تواند قطعه جدید را باتوجه به قطعات مشابه سریعتر و ساده‌تر طراحی کرده و از دوباره‌کاری پرهیز کند. از جمله کاربردهای دیگر آن در برنامه‌ریزی فرایند است و هر زمان که قطعه جدیدی طراحی می‌شود، طراح فرایند، طرحهای موجود را بررسی کرده و تصمیم می‌گیرد کدام ماشین ابزار باید قطعه جدید را تولید کند و کدام عملیات و باچه توالی باید انجام شود.
کدگذاری در محیط تکنولوژی گروهی می‌تواند در زمینه‌های دیگر نظیر خریدو فروش برای کاهش تعداد خریدهای انواع مختلف قطعه و ارائه خدمات بهتر به مشتریان هنگامی که سفارشهایی دریافت می‌شود و همچنین استفاده بهینه از شرایط استثنایی در بازار و ارائه منطقی و سریعتر قیمت نیز کاربرد داشته باشد.
نتایج انعطاف‌پذیری
تکنولوژی گروهی با داشتن مزایایی چون طراحی آسانتر قطعات، استانداردشدن تعویض و تنظیم ابزار و کاهش تنظیم‌ها، کاهش حمل‌ونقل مواد، کنترل بهتر تولید و کاهش کار در جریان فرآیند، طراحی دقیقتر و ساده‌تر فرایند و نهایتاً افزایش رضایت کارکنان می‌تواند انعطاف‌پذیری را به‌عنوان یک مزیت رقابتی برای سازمان به‌ارمغان آورده و به کیفیت بالای محصول، سودآوری و ارائه خدمات بهتر به مشتریان منجر گردد.
الف - بهبود کیفیت محصول: بهبود کیفیت محصول در تکنولوژی گروهی به‌دلایل زیر حاصل می‌شود. نخست: چون اپراتورها در یک سلول، مجموعه قطعات مشابهی را تولید می‌کنند در تولید آن قطعات مهارت خاصی می‌یابند لذا اشتباهات کمتری خواهند داشت. دوم: اینکه چون اندازه دسته‌ها در تکنولوژی گروهی کمتر می‌شود به‌هنگام بروز یک اشتباه در یک دسته، قطعات معیوب کمتری تولید می‌شود و نهایتاً: به‌دلیل نزدیکی ایستگاههای کاری در یک سلول، اپراتورهای ماشین عموماً با همه عملیات در سلول آشنایی دارند و این عامل به آنها اجازه می‌دهد که بیشتر اشتباهاتی را شناسایی‌کنندکه‌طی‌عملیات‌قبلی‌ایجادشده‌بودند.
ب - بهبود سودآوری: تکنولوژی گروهی و انعطاف‌پذیری به‌وجود آمده از طریق آن، سود یک شرکت را به‌وسیله کاهش هزینه‌ها، افزایش ظرفیت و بهبود در فرآیند تخمین هزینه‌ها افزایش می‌دهد.