کزاز یک بیماری باکتریایی جدی است که منجر به سفتی عضلات جونده دیگر عضلات میشود. بیماری منجر به گرفتگی عضلانی شدید و مشکل تنفسی و نهایتاً مرگ میگردد. یک زخم، پارگی یا دیگر زخمها منجر به یک عفونت کزاز تولید کننده سم در افراد غیر ایمن میشود. اسپور باکتری کزاز، کلستریدیوم تتانی، معمولاً در خاک دیده میشود. در صورت قرار گرفتن باکتری در یک زخم ، تولید سم کرده که با عملکرد اعصاب و عضلات تداخل می نماید.
شرح بیماری
کزاز به واسطه یک سم عصبی بسیار قوی ناشی از رشد باکتری غیر هوازی کلستریدیوم تتانی در درون بافتهای نکروزه شده در زخمهای کثیف یا آلودگی بند ناف ایجاد میشود. مخزن عامل کزاز محیط است و قابل انتقال از یک فرد به فرد دیگر نیست. در کشورهای توسعه یافته این بیماری عمدتا افراد بزرگسال را مبتلا میکند زیرا جوانان بر علیه این بیماری واکسینه شدهاند. باکتری مولد این بیماری در خاک و کود یافت میشود و در زخم بدن وارد شده و تکثیر مییابد و سم آن در امتداد اعصاب به مراکز نخاعی و مغزی میرسد.
باکتری مولد کزاز
علایم بیماری
علایم اولیه بیماری کزاز ناراحتی و بیخوابی است. به زودی عضلات فک و زبان تشنج پیدا میکند و بیمار قدرت باز کردن دهان را برای حرف زدن نداشته و جویدن غیر ممکن میشود. به دنبال تشنج عضلات فک و زبان ، عضلات سر و صورت ، گردن ، ساعد ، دست و پا و بالاخره کمر نیز متشنج میشود. تشنج عضلات صورت سبب پیدایش قیافه خندان به نام لبخند کزازی و تشنج عضلات کمر موجب خمیدگی آن به جلو میشود. این تشنجات دردناک هستند. تب مختصر در حدود 38 درجه است.
بیماری کزاز از چند روز تا چند هفته طول میکشد و بالاخره تشنج عضلات تنفس باعث مرگ بیمار میشود. معالجه با سرم ضد کزاز در صورتی موثر است که سم میکروب به سلولهای عصبی نرسیده باشد. بعلاوه عضلات قفسه سینه ، شکم و پشت نیز ممکن است دچار گرفتگی شوند. گرفتگی شدید عضلات تنفسی منجربه تنفس مشکل برای بیماران میگردد. علائم و نشانههای کزاز در هر زمانی ( چند روز تا چند هفته ) بعد از صدمه ظاهر میشوند. دوره نهفتگی برای این بیماری بین 5 روز تا 15هفته میباشد. میانگین دوره نهفتگی 7 روز میباشد.
علل
باکتریها (کلستریدیوم تتانی) که تقریبا همه جا ، بویژه در خاک ، کود و گرد و غبار وجود دارند. باکتریها ممکن است از طریق هر گونه شکاف در پوست از جمله سوختگیها یا زخمهای سوراخ شده وارد شوند. سموم حاصل از باکتریها به اعصابی میروند که انقباض عضلات را کنترل میکنند و باعث اسپاسم عضلانی و تشنج میگردند.
عوامل تشدید کننده بیماری
دیابت شیرین
افراد بالای 60 سال
فقدان واکسیناسیون روزآمد شده علیه کزاز
هوای گرم و مرطوب
مکانهای شلوغ یا غیربهداشتی به ویژه در مورد نوزادان متولد شده از مادران واکسینه نشده
استفاده از داروهای خیابانی که با سوزنها و سرنگهای ناپاک تزریق میشوند.
سوختگیها ، زخمهای جراحی و زخمهای پوستی
پیشگیری
درمان در استرس ، کم اثر و ناکارا می باشد. کزاز ممکن است علیرغم درمان، کشنده باشد. در ایالات متحده با حدود 100مورد بروز سالانه بیماری جزء بیماریهای نادر محسوب میشود. یک تعداد کمی از بیماران نهایتاً میمیرند. بهترین راه مقابله با کزاز پیشگیری است. برای پیشگیری واکسیناسیون را بر ضد کزاز انجام دهید. این امر شامل 3 بار واکسن زدن است که در 2 ماهگی شروع میشود و با دوزهای یادآور در 18 ماهگی ، 5 سالگی و سپس هر 10 سال ادامه مییابد. ممکن است در هنگام آسیب یک دوز یادآور دیگر لازم باشد.