تفسیر آیه ی 73 سوره حج :
"یَأَیُّهَا النَّاس ضرِب مَثَلٌ فَاستَمِعُوا لَهُ إِنَّ الَّذِینَ تَدْعُونَ مِن دُونِ اللَّهِ لَن یخْلُقُوا ذُبَاباً وَ لَوِ اجْتَمَعُوا لَهُ وَ إِن یَسلُبهُمُ الذُّبَاب شیْئاً لا یَستَنقِذُوهُ مِنْهُ ضعُف الطالِب وَ الْمَطلُوب" (73)
"اى مردم مثلى زده شده گوش بدان دارید: آن کسانى که سوى خدا مى خوانید هرگز مگسى خلق نکنند و گر چه در این باب همکارى کنند و اگر مگسى چیزى از آنها برباید نمى توانند از او باز بستانند، طالب و مطلوب هر دو ناتوانند."
یَأَیُّهَا النَّاس ضرِب مَثَلٌ فَاستَمِعُوا لَهُ
کلمه ))مثل (( به معناى وصفى است که چیزى را در آن حالى که هست مجسم کند، چه اینکه آن وصف واقعیت خارجى داشته باشد، و چه اینکه صرف فرض و خیال باشد، مانند مثلهائى که در قالب گفتگوى حیوانات یا جمادات با یکدیگر مى آورند. و ضرب مثل ، به معناى این است که مثل در اختیار طرف بگذارى ، و گویى پیش روى او نصب کنى تا در آن تفکر و مطالعه کند مانند زدن خیمه که معنایش نصب آن است براى سکونت .
و این مثلى که آیه مورد بحث از آن خبر مى دهد، قول خداوند متعال است که مى فرماید:
(ان الذین تدعون من دون اللّه لن یخلقوا ذبابا و لو اجتمعوا له و ان یسلبهم الذباب شیئا لا یستنقذوه منه ) و معنایش این است که اگر فرض شود که خدایان ایشان بخواهند یک مگس - که ضعیف ترین حیوانات است - بیافرینند، به هیچ وجه قادر بر آن نیستند، حتى اگر یک پشه چیزى از ایشان را بردارد نمى توانند از او بگیرند.
ترجمه تفسیر المیزان جلد 14 صفحه 578
این وصف حال خدایان دروغین ایشان را در قدرت بر ایجاد و تدبیر امور، ممثل مى کند که نه قادر بر خلق مگس هستند و نه قادر بر آسان تر از آن ، که عبارت است از پس گرفتن چیزى که مگس از ایشان ربوده و ضررى که به ایشان رسانده است ، حال چنین خدایانى چگونه مستحق عبادت و دعا مى شوند؟.
ضعُف الطالِب وَ الْمَطلُوب
مقتضاى مقام این است که مراد از ((طالب )) آلهه باشد که بت پرستان آنها را مى خوانند، چون فرض این است که مگس چیزى از آلهه ربوده باشد و آلهه قادر بر پس گرفتن آن نباشند. و نیز طالب خلقت پشه اى باشند و آلهه توانایى چنین کارى را نداشته باشند و نیز ))مطلوب (( مگس باشد که مطلوب آلهه است یا براى خلق کردن ، و یا پس گرفتن چیزى که ربوده .
این جمله نهایت درجه ضعف بتها را مى رساند، چون در این جمله ضعف بتها به حدى که از ضعیف ترین حیوانات در نظر مردم ضعیف تر باشد اثبات گردیده .