تحقیق مقاله غلات

غلات

مقدمه:

بر طبق آمار سازمان خوار و بار کشاورزی سازمان ملل متحد، قسمت مهمی از مواد غذایی مردم دنیا از انواع غلات تأمین می شود. در میان انواع غلات گندم از نظر سطح زیر کشت، مقدار محصول و مصرف، در درجه اول اهمیت قرار دارد. زیاد شدن جمعیت دنیا باعث احتیاج به مواد غذایی بیشتری شده است.

دانشمندان و کارشناسان رشته کشاورزی، تلاش زیادی می کنند تا از انواع مواد موجود در کره زمین، بهره برداری بیشتری بکنند. آنها در این راه موفقیتهای خوبی بدست آورده اند.

حفظ کردن محصول گندم در مقابل آفت ها، بیماری ها و علف های هرز، یکی از مهم ترین راه های افزایش این محصول مهم و رسیدن به خود کفایی است. به همین دلیل و با توجه به اهمیت آفت سن گندم، از بین کلیه آفت های گندم، برنامه مبارزه با این آفت به صورت یک برنامه مستقل با عنوان «پروژه مبارزه همگانی با سن گندم» انتخاب شده و اجرا می شود. در این برنامه همه کشاورزان و مسئولین وظیفه دارند با این آفت مبارزه  کنند. خسارت این آفت موجب می شود که ارزش غذایی گندم کم شود و مقدار زیادی از محصول از بین برود. اکنون، سالانه در بیش از یک میلیون هکتار از مزرعه های گندم و جو کشور علیه این آفت مبارزه شیمیایی انجام می شود. خوب است بدانید که علاوه بر سن گندم، سن های دیگری هم هستند که به مزرعه های غلات حمله می کنند ولی خسارت آنها بسیار کمتر از خسارت سن گندم است.

مشخصات ظاهری سن گندم:

سن گندم به علت نحوه زندگی خود، مشخصات متفاوتی دارد. بعضی از سن ها که در جاهای بلند مانند کوهستان ها زندگی می کنند و از علف های همان محل تغذیه می کنند، جثه کوچکی دارند. بعضی دیگر از سن ها که از  مزرعه های گندم و جو تغذیه می کنند، جثه بزرگی دارند، به همین دلیل طول حشره کامل سن حدود 12 تا 14 میلیمتر و عرض آن 6 تا 7 میلیمتر متغیر است. رنگ حشره کامل سن، قهوه ای و زرد خاکی روشن تا تیره متغیر است. مقدار کمی از سن ها به رنگ سیاه، قرمز و مسی رنگ دیده می شوند. سر سن به شکل مثلث است و روی
آن دو عدد شاخک پنج بند و سه جفت پا قرار دارد که رنگ آنها مانند رنگ عمومی بدن سن است. تخم سن به شکل گرد است و به اندازه یک میلیمتر است. رنگ تخم تازه سبز روشن است که بتدریج سبز تیره می شود. از تخم سن، پوره که همان نوزاد سن است خارج می شود. پوره به رنگ تیره است.

- مرحله های زندگی سن:

حشره کامل سن گندم در کوه ها و در زیر علف ها و بوته ها، به خصوص بوته گون و درمنه خواب زمستانه را می گذراند. در اواخر زمستان و اوایل بهار، پس از گرم شدن هوا و رسیدن دما به 18 درجه سانتیگراد، سن ها به طرف مزرعه های گندم و جو پرواز می کنند. تعدادی از سن ها که نزدیک دیمزارها زمستان گذرانی می کنند، فاصله زیادی با مزرعه های گندم و جو ندارند، بنابراین پس از پایان زمستان گذرانی با اندکی پرواز به مزرعه ها می رسند. گروهی دیگر از سنها که با مزرعه ها فاصله دارند، مجبور هستند این راه را پرواز کنند. گاهی سنها، 25 تا 30 کیلومتر پرواز می کنند. به عمل پرواز سن ها و رسیدن به مزرعه گندم و جو «ریزش سن مادر» می گویند. ریزش سن ها در یک، دو یا سه مرحله انجام می گیرد. چنانچه شرایط آب و هوا خوب باشد، (هوای بهار گرم باشد)، ریزش سن ها در یک مرحله انجام می شود. در مزرعه هایی که زود کاشته شده اند و محصول رشد کافی دارد، سن ها بیشتر ریزش می کنند.

- سن مادر: سن مادر پس از ورود به مزرعه از برگ، ساقه و جوانه مرکزی گیاه گندم تغذیه می کند. بعد از یک تا دو هفته تغذیه، سن مادر جفت گیری می کند و هر حشره ماده حدود 70 تا 80 تخم در دسته های 14 تایی زیر برگ های گندم می گذارد. تخم ها پس از مدتی باز می شوند و پوره ها (نوزادان سن) خارج می شوند.

- پوره ها:

پوره ها 5 مرحله را می گذرانند تا به حشره کامل نسل جدید سن تبدیل شوند. پوره های سن اول خیلی تیره و کوچک هستند و در قسمت پایین بوته های گندم و پشت برگ ها در سایه زندگی می کنند. پوره های سن اول تا اواسط سن دوم بدون حرکت و تغذیه می مانند. پس از این مرحله، دوره تغذیه و رشد شروع می شود. هرچه پوره ها بزرگتر می شوند، از گندم ها بیشتر تغذیه می کنند و خسارت زیادی می زنند.

- سن بالغ: پس از آنکه دوره تغذیه سن های بالغ نسل جدید تمام شد، آنها به مکانهای تابستان گذرانی می روند. این عمل برای دور شدن از گرمای محیط مزرعه برای سن ها لازم است تا دریک محیط آرام و خنک استراحت کنند. پس از بارندگی های پاییزه سن ها محل خود را عوض می کنند و به قسمتهای  جنوبی و آفتابی می روند و تا پایان زمستان در آن مکانها باقی می مانند.

- نحوه خسارت سن: در صورتی که با سن مبارزه نشود و از روش های کنترل این آفت استفاده نشود، این آفت می تواند تا صددرصد محصول گندم و جو را از بین ببرد. خوب است بدانید که در دو مرحله خسارت می زند که شناخت این دو مرحله و مبارزه به موقع، می تواند جلوی خسارت را بگیرد. این دو مرحله به شرح زیر است:

1- خسارت در مرحله سن مادر: همانطور که گفتیم سن مادر پس از ریزش به مزرعه ها از برگ، ساقه ها و جوانه مرکزی گندم تغذیه می کند. اگر شدت حمله بیشتر باشد، جوانه مرکزی گیاهان زرد می شود و مزرعه گندم به یک علفزار تبدیل می شود. سن مادر خرطوم خود را در هر  قسمت از گیاه که بیرون از خاک قرار دارد، وارد می کند و خسارت می زند. از محل ورود خرطوم حشره به گیاه به بالا، به رنگ زرد تا زرد مایل به قهوه ای در می آید و خوشه ها سفیدرنگ می شوند.

2- خسارت در مرحله پورگی : در ایم مرحله پوره ها باعث خراب شدن دانه ها می شوند و با وارد کردن ماده ای در دانه گندم، کیفیت نان وایی محصول را پایین می آورند. این ماده طعم و بوی نامطبوع دارد و برای سلامتی انسان ضرر دارد. آفت سن در این مرحله می تواند تا صددرصد دانه های به دانه های گندم حمله کند و آنها را نابود کند. از نشانه های دانه های سن زده گندم، یک نقطه ای تیره رنگ با هاله بی رنگ دور آن است که در متن زرد دانه گندم کاملاً مشخص است. خوب است بدانید که این خسارت با خسارت هیچ آفت و بیماری یکسان نیست.

- روشهای کنترل آفت سن:

مهمترین کاری که یک کشاورز باید برای مقابله با سن انجام دهد، کنترل آفت است. روشهای کنترل آفت سن به شرح زیر است:

1- در مناطق آلوده و در شیبهای بالای 8 درصد، گندم کاری نشود. این کار می تواند اثر مهمی در کاهش جمعیت سن داشته باشد.

2- تناوب زراعی را با محصولاتی مانند جو انجام دهید. در مناطق آلوده به سن، بخصوص موقعی که آفت طغیان کرده است، 2 تا 3 سال از کاشتن گندم خودداری کنید. این کار برای کاهش آفت سن اهمیت دارد.

3- از تخریب مراتع و تبدیل آنها به زمین های زراعی خودداری کنیدو بخصوص اگر جهت شخم صحیح نباشد، باعث فرسایش خاک می شود و این کار اثرهای بدی در محیط زیست دارد. یکی از اثرهای بد، طغیان آفت هایی مثل سن گندم است.

4- سفارش می شود که در اطراف مزرعه های گندم، درختانی که بدنه ناصاف دارند و یا آفتابگردان یا گیاهان مشابه بکارید. این کار به دشمنان طبیعی آفت سن مانند مگس فازیا و نوعی زنبور کمک می کند. زیرا مگس فازیا تخم های خود را پشت سن مادر می ذارد و کرم های خارج شده از آن تخم ها، از سن مادر تغذیه می کنند. همچنین حشره دیگری که دشمن طبیعی سن است، نوعی زنبور است که تخم های خود را در داخل تخم های سن قرار می دهد. این کار باعث سیاه و فاسد شدن تخم های سن می شود.

5- در زمین های کم بازده به جای گندم و جو، گیاهان دیگری بکارید.

- مبارزه شیمیایی با آفت سن:

اگر در مزرعه تعداد سن های ماده و پوره های آن زیاد باشد و دشمنان طبیعی نتوانند آنها را کنترل کنند، باید مبارزه شیمیایی انجام شود. شما کشاورزان عزیز باید به طور دائم به مزرعه های خود سرکشی کنید. اگر تعداد سن ها در هر متر مربع (مطابق جدول های شماره 1 و 2) بیش از تعداد مجاز باشد، موضوع را به کارشناسان جهاد کشاورزی خبر دهید. کارشناسان مرکز خدمات با دیدن مزرعه و بدست آوردن اطلاعات لازم، زمان و نحوه صحیح مبارزه شیمیایی را به شما کشاورزان خواهند گفت.

 حد لازم برای مبارزه شیمیایی با سن گندم و جو:

1- سن مادر: موقعی که بیش از 90% سن های مادر از محل زمستان گذرانی به مزرعه های غلات ریزش کردند، مطابق دستورالعمل زیر باید مبارزه شیمیایی را انجام داد.

نوع محصول

زمان کاشت

پیش بینی عملکرد در هکتار

تعداد سن در هر متر مربع

گندم آبی

زود کاشت

بیشتر از 3 تن

4  عدد

گندم آبی

دیر کاشت

کمتر از 3 تن

3  عدد

گندم دیم

─

2 تا 3 تن

2  عدد

گندم دیم

─

کمتر از 2 تن

1  عدد

2- پوره: بهترین زمان مبارزه با پوره ها، سنت دوم پورگی است. برای این کار سمپاشی باید مطابق جدول شماره 2 انجام شود.

نوع محصول

پیش بینی عملکرد در هکتار

تعداد سن در هر متر مربع

گندم آبی

بیشتر از 3 تن

6  عدد

گندم آبی

کمتر از 3 تن

4  عدد

گندم دیم

2 تا 3 تن

4  عدد

گندم دیم

کمتر از 2 تن

4  عدد

- سموم مورد استفاده: فنیتروتیون، یک لیتر در هکتار، فنیتون، یک لیتر در هکتار، دسیس، 300 CC در هکتار، دیپترکس 2/1 کیلوگرم در هکتار.

- نمونه برداری:

کشاورزان عزیر گندم و جوکار، برای اینکه بدانید مزرعه شما قابل سمپاشی هست یا نه، باید از مزرعه خود نمونه برداری کنید. برای این کار بهتر است از یک وسیله چارچوب مانند چوبی یا فلزی به نام پلات استفاده کنید. پلات را معمولاً به اندازه یک متر در یک متر می سازند. برای نمونه برداری، در طول قطر مزرعه، از ابتدا تا انتهای قطر، 10 بار به صورت تصادفی پلات را بر روی بوته های گندم قرار دهید. بعد از انجام این کار، در همان محل پلات، باتکان دادن بوته هایی که داخل پلات قرار گرفته اند، تعداد سنها را بشماید. اگر تعداد این آفت ها به حد لازم برای انجام مبارزه شیمیایی رسید، مزرعه شما به سمپاشی نیاز دارد. اگر تعداد سن ها به حد کافی نرسید، سمپاشی لازم نیست. در مرحله سن مادر، هر 3 تا 4 روز یکبار کار نمونه برداری را انجام دهید تا از ضرورت سمپاشی مزرعه خود مطمئن شوید.