کلزا یکی از دانه های روغنی است که از اعضاء خانواده کروسیفرا
( cruciferae ) و جنس براسیکا ( brassica ) می باشد . این دانه مخصوص مناطق معتدل و سردسیر بوده که امروزه در اکثر نقاط دنیا در سطح وسیع کشت می شود .
گیاه کلزا دارای گلهای زرد رنگ و غلاف و ساقه می باشد که در داخل هر غلاف 15 – 40 عدد دانه کوچک و گرد به قطر 1 – 2 میلی متر وجود دارد .
کنجاله حاصل از روغن کشی دانه روغنی کلزا به طور متوسط 35% پروتئین دارد که به میزان وسیعی می تواند به عنوان مکمل پروتئینی در تغذیه دام و طیور مورد استفاده قرار گیرد . همچنین از نظر اسیدهای آمینه گوگرددار ( سیستئین ، سیستین ، متیونین ) و ویتامین ها غنی می باشد .
امروزه در دنیا از کنجاله کلزا به عنوان مکمل پروتئینی در جیره غذایی مرغان تخمگذار استفاده می شود . مطالعات متعددی در مورد اثر کنجاله کلزا در تولید تخم مرغ و پارامترهای مربوط به سیکل تخمگذاری انجام شده است که نشان داده است استفاده زیاد از کنجاله کلزا بر تعداد تخم مرغ اثری ندارد .
هنگامی که کنجاله کلزا به جیره مرغان تخمگذار افزوده می شود اندکی کاهش در میزان خوراک مصرفی و اندازه تخم مرغ دیده می شود . همچنین اثر افزودن کنجاله کلزا بر میزان خوراک مصرفی و اندازه تخم مرغ در یک دوره کوتاه مدت در مرغان تخمگذار جوان مطاله شده است ( 1998 ) . نتایج حاصل نشان می دهد که اندازه تخم مرغ در اثر کاهش انرژی مصرفی کاهش یافته است . علت کاهش خوراک مصرفی مشخص نشده است اما وجود اسید فیتیک در کنجاله کلزا می تواند قابلیت دسترسی کلسیم و غذای مصرفی را کاهش دهد.
مطالعات جدید ( 2003 ) نشان می دهد که حداکثر 10% کنجاله کلزا اصلاح شده ( کانولا ) که مقادیر گلوکوزینات آن پایین است می تواند به عنوان مکمل پروتئینی در جیره مرغان تخمگذار با تخم مرغ پوسته سفید بدون اثرات سوء مورد استفاده قرار گیرد . کنجاله کلزا حاوی 8/1 6/0 % سیناپین است که در بدن مرغان تخمگذار تبدیل به تری متیل آمین می شود . مرغان تخمگذار پوسته قهوه ای آنزیم تری متیل آمین اکسیداز کمتری نسبت به مرغان تخمگذار پوسته سفید تولید می کنند و در بدن آنها مقادیر زیادی تری متیل آمین متابولیسم نمی شود و در درون زرده قرار می گیرد و موجب طعم ماهی در تخم مرغ می شود .
بنابراین متخصصین تغذیه حداکثر 5% کنجاله کلزا اصلاح شده ( کانولا)
را به عنوان مکمل پروتئینی در جیره مرغان تخمگذار پوسته قهوه ای توصیه می کنند .
بررسی سطوح مختلف کنجاله کلزا و مکمل کلسیم در جیره ، بر عملکرد جوجه های گوشتی
این آزمایش به منظور بررسی سطوح مختلف کنجاله کلزا و مکمل کلسیم بر عملکرد جوجه های گوشتی طرح ریزی شد. برای انجام آزمایش ، درسن ۷ روزگی تعداد ۱۵۲ قطعه جوجه از سویه آرین با میانگین وزنی ۷ ± ۹۰ گرم انتخاب و جوجه های گوشتی با ۴ سطح کنجاله کلزا ( ۰ ، ۱۰ ، ۱۵ ، ۲۰ ) و ۳ سطح کلسیم ( ۱۰۰ ، ۱۲۰ ، ۱۳۵درصد توصیه انجمن تحقیقات ملی در سال ۱۹۹۴ ) از سن ۸ تا ۴۹ روزگی در دو دوره آغازین (۸ تا ۳۵ روزگی ) و پایانی (۳۶ تا ۴۹ روزگی ) مورد تغذیه قرار گرفتند. نتایج این آزمایش نشان داد که مصرف کنجاله کلزا باعث تغییر معنی داری در افزایش وزن و ضریب تبدیل خوراک نگردید، ولی باعث افزایش معنی دار در مقدار خوراک مصرفی گردید. مکمل کلسیم باعث کاهش معنی دار در مقدار خورا ک مصرفی ، افزایش وزن بدن و افزایش ضریب تبدیل خوراک گردید. کنجاله کلزا باعث افزایش اندازه غده تیروئید در مرحله آغازین و افزایش وزن دستگاه گوارش درمرحله پایانی گردید، ولی تأثیر نامطلوبی بر کبد و توان تولیدی جوجه ها نداشت. نتایج حاصل از این بررسی نشان می دهد که بهترین عملکرد استفاده از کنجاله کلزا ، سطح ۱۵ درصد کنجاله کلزا و ۱۰۰ درصد کلسیم می باشد.