تحقیق مقاله نابغه

نابغه

هنگامی که نوزادی  به دنیا می آید ، معجزه خلقت  یعنی مغز  در وجود او متجلی  می شود.این موهبت الهی ،چاه بی  تهی  است  که فرزندتان  می تواند  برای  سیراب  کردن  عطش ابدی اش  برای دانستن   از آن آب  بکشد.اندامی  است  که کودک  از  طریق  آن می تواند  هزاران راه ممکن  برای  رسیدن  به رویاها ،تصورات و آرمان ها ی خود کشف کند.

نابغه در فرهنگ  وبستر  چنین  تعریف  شده است :

کسی که توانایی فطری   ذهنی ،یا استعدادی  منحصر به فرد  داشته  باشد ، کسی که روحیه  او الهام  بخش ، یا زندگی  بخش  یک قوم باشد ،کسی  که والاترین  استعدادهای  ذهنی  به  صورت  موهبت به  او اهداء  شده  باشد .

در فرهنگ آکسفورد  نبوغ  چنین تعریف  شده است :

روح  حافظ  شخص ، مکان یا  سازمان ،استعدادی  طبیعی ، عطیه خاص  ذهنی ،استعداد ذهنی  غریزی و خارق  العاده  که در خدمت  تخیل ،خلاقیت  یا اختراع  قرار گیرد.

هر  انسانی  در خود « استعدادی ذاتی » و « توانی  منحصر به فرد »  دارد.هر کودکی  با مغزی  به دنیا می آید که از نظر  علمی توان  بالقوه داشتن  «والاترین  استعدادهای  ذهنی » و « موهبت های  خاص  ذهنی » و همچنین  « استعدادهای  غریزی ،خارق العاده  ،تخیلی  ،خلاقانه و مخترعانه » را دارد در توصیف  معنوی  تر « روح حافظ »  مترادف با  «فرشته  نگهبان » ،مادر خوانده  پریا ،راهنما،کمک  غیبی  یا الهام و..... و نبوغ  است .

روانشناسی تفاوتهای فردی

یکی از شاخه های تخصصی روانشناسی جدید، روانشناسی تفاوتهای فردی است که همانند سایر شاخه های روانشناسی، موضوع، هدف و روش خاصی دارد. روانشناسی تفاوتهای فردی به مطالعه تفاوتهای افراد و گروهها می پردازد.

تاریخچه مطالعه تفاوتهای فردی

آگاهی از وجود تفاوتهای فردی بین انسانها ، شاید قدمتی به اندازه خلقت انسان داشته باشد زیرا انسانهای اولیه نیز که در غارها و جنگلها زندگی می کردند از پدیده تفاوتهای فردی بین انسانها آگاه بودند و بر اساس تفاوتهای فردی ، تقسیم کار می کردند . برای مثال ، دسته ای از افراد ، شکارچی و عده ای دیگر تهیه کننده هیزم و خوراک بودند. مسأله تفاوتهای فردی در ایران کهن و ملل مختلف نیز مطرح بوده است . برای مثال ، قوم آریایی ایرانی به سه گروه: جنگاوران ، برزگران و مغان تقسیم می شدند . افلاطون ، مردم را از لحاظ استعداد به سه گروه طلا ، نقره و مس تقسیم می کند . وی با بیان دسته بندی به تفاوتهای فردی بین انسانها اشاره می کند یا مولوی با بیانی بسیار ساده ، وجود تفاوتهای فردی را این گونه عنوان می کند :

هر کسی را بهر کاری ساختند                  میل آن را در دلش انداختند

بنابراین ، ملل مختلف در طول تاریخ از وجود تفاوتهای فردی بین انسانها آگاهی داشته و آنهارا طبقه بندی می کردند ، اما این نوع تقسیم بندیها دقیق ، عینی و علمی نبوده اند ، لذا چاره ای جز این نبود که تواناییها را به دو صورت علمی اندازه بگیرند و تفاوتهای فردی را به دقت تعیین کنند و برای انجام هر کار ، فرد مناسبی را بگمارند . در این راستا ، تعدادی از انسانها با نبوغ خود توانستند موجب پیشرفت علم روانشناسی تفاوتهای فردی شوند. در مورد شروع مطالعه علمی تفاوتهای فردی ، اختلاف نظر بسیاری وجود دارد.

اکثر روانشناسان معتقدند حادثه ای که در سال 1796 میلادی در رصدخانه " گرینویچ " انگلستان اتفاق افتاد ، نقطه عطفی در مطالعه علمی تفاوتهای فردی می باشد . این رصدخانه ، رئیس دانشمندی به نام " مسکلین " و دستیاری به نام " کینه بروک " داشت . کینه بروک در ردیابی عبور یک ستاره از مقابل عدسی دوربین همیشه مرتکب یک ثانیه خطا می شد و به همین علت نیز اخراج شد. در سال 1816 میلادی ، " بسل " ، ستاره شناس آلمانی پس از خواندن این داستان ، به این فکر افتاد که این خطا نباید در اثر سهل انگاری بوده باشد و واقعیت دیگری در پشت این مسأله نهفته است ، لذا تخمین های خود را با تخمینهای سایر همکارانش مقایسه کرد و همان یک ثانیه تفاوت را دید . وی همچنین متوجه شد که تخمینهای افراد در زمانهای مختلف تغییر می کند . او به دنبال این بررسی ، معادله ای تحت عنوان معادله شخصی را ارائه می دهد . منظور از معادله شخصی این است که ادراک هر فرد در اثر حالات روانی و نگرشهای او تغییر شکل می یابد. بنابراین ، از این تاریخ به بعد ، مطالعه علمی تفاوتهای فردی شروع می شود .

اما عده ای معتقدند که مطالعه علمی تفاوتهای فردی ، توسط نظریه تکاملی " داروین " شروع شده است . داروین در کتاب خود با نام اصل انواع با صراحت به تفاوتهای فردی اشاره می کند وی می گوید : " افراد یک نوع جاندار ، خصوصیات فردی متفاوتی دارند و خصوصیات فردی مساعد موجب بقا می شود " . داروین ، باقی ماندن افراد دارای خصوصیات مساعد را انتخاب طبیعی می نامد. برخی معتقدند که آغازگر مطالعات علمی تفاوتهای فردی ، " ژان ژاک رو سوی "  فرانسوی است و به همین دلیل او را  پدر تعلیم و تربیت نوین نامیده اند. روسو ، نظریاتی در مورد آموزش و پرورش ارائه داد و در اثر افکار تازه او ، نظام آموزش و پرورش از معلم محوری به شاگرد محوری تبدیل شد. وی در معروفترین کتاب خود به نام امیل، کودک فرضی را به همین نام تصور نموده و او را مطابق ویژگی های فردی کوردک تربیت می کند. بعد از مطالعات روسو در آموزش به علایق فراگیران بیشتر توجه شد و آموزش و پرورش از شکل جبری خود فاصله گرفت.

 علاوه بر این ، افراد دیگری نیز موجب گسترش علم تفاوتهای فردی شدند . یکی از این افراد " فرانسیس گالتون " بود که امروزه وی را پدر روانشناسی تفاوتهای فردی می دانند. گالتون با مطالعه افراد نابغه ، معتقد بود که نبوغ در بین انسانها ارثی است. مردان نامی اغلب اجدادی نامی داشته اند وی معتقد بود برای اصلاح نسل بشری باید ازدواج افراد نابغه و باهوش را تشویق نمود و از ازدواج عقب مانده های ذهنی ممانعت به عمل آورد. البته او دو عامل وراثت و محیط را در بوجود آمدن تفاوتهای فردی موثر می داند. وی در خصوص دوقلوهای همسان که شرایط ژنتیکی یکسانی دارند ولی در محیط های مختلف بزرگ مطالعات وسیعی انجام داد. وی در مطالعات خود دقیقا مسیر روانشناسی فردی را طی می کند.

مک لین کتل نیز با ابداع اولین آزمونها ، سطح و زمان واکنش را اندازه گرفت و بر اساس ده آزمون خود به اندازه گیری تفاوتهای فردی پرداخت. " آلفرد بینه " ، اولین آزمون هوش را تهیه کرد و از آن زمان به بعد بود که دیگران توانستند تفاوتهای فردی را به طور علمی و دقیق مورد بررسی قرار دهند. اصولا هدف بینه تشخیص تفاوت کودکان عقب مانده و عادی بود.

امروزه جهت سهولت مطالعه تفاوت های فردی را به بخش تفاوت فردی درون افراد، تفاوت فردی بین افراد، تفاوتهای درون گروهی و بین گروهی تقسیم می کنند. 

تفاوت فردی درون افراد، تفاوت فردی بین افراد

1- تفاوتهای بین فردی: انسانها از لحاظ ویژگیهای جسمانی مثل قد ، وزن و رنگ چشم و خصوصیات روانی از قبیل هوش و شخصیت، تفاوتهایی با یکدیگر دارند که این تفاوت بین افراد را تفاوتهای بین فردی می نامند . تفاوتهای بین فردی در زمینه های مختلف مشاهده می شوند و تأثیر بسزایی بر کار و عملکردهای انسانها می گذارد و به همین علت ، در زمینه موفقیت های تحصیلی و شغلی نیز مهم می باشند . توانایی های مختلف در یک فرد ، یکسان نبوده و هر فرد در برخی زمینه ها دارای استعداد خوب و در زمینه های دیگر استعداد متوسط یا ضعیف دارد .

2- تفاوتهای درون فردی: به تفاوتهای موجود در تواناییها و استعدادهای مختلف در یک فرد ، تفاوت های درون فردی اطلاق می شود . برای مثال ، ممکن است فردی در زمینه یادگیری زبان انگلیسی استعداد خوبی داشته باشد ، اما در زمینه یادگیری ریاضیات دچار مشکل باشد .

 تفاوتهای درون گروهی و بین گروهی

تفاوت عملکرد افراد در گروههای مختلف ، تفاوت بین گروهی نام دارد . برای مثال ، تفاوت دختران و پسران ، تفاوت کودکان شهری و روستایی از این قبیل می باشد . البته در هر گروه نیز افراد تفاوتهایی با یکدیگر دارند که این ، تفاوت درون گروهی نام دارد . برای مثال ، تفاوت دانشجویان سال اول رشته روانشناسی ، تفاوت دختران با هم یا تفاوت نوجوانان با یکدیگر. به طور کلی می توان گفت که موضوع مورد مطالعه روانشناسی تفاوتهای فردی ، مطالعه تفاوتهای بین فردی ، درون فردی ، درون گروهی و بین گروهی است .روانشناسی تفاوتهای فردی با استفاده از روش آزمون ، به شناسایی تفاوتهای فردی می پردازد ، در حالی که روانشناسی تجربی با استفاده از روش آزمایش ، موضوع خود را مطالعه می کند. در روانشناسی تجربی، تأثیر موقعیتهای مختلف را بر رفتار افراد مورد مطالعه قرار می دهند و معمولاً فرایندهای کلی مانند حافظه، یادگیری و نظریه های کلی آنها با استفاده از روش آزمایش مطالعه می شوند، در حالی که روانشناسی تفاوتهای فردی با استفاده از آزمونهای مختلف ، رفتار افراد را در شرایط و موقعیت یکسان مورد بررسی قرار می دهد. روانشناسی تفاوتهای فردی در صدد است که نشان دهد افراد حتی در شرایط یکسان نیز تفاوتهایی با یکدیگر دارند که این رفتارها ، موضوع روانشناسی تفاوتهای فردی است . در صورتی که روانشناسی تجربی در پی آن است که نشان دهد شرایط بر رفتار افراد تأثیر می گذراند و تغییر شرایط ، تغییر رفتار را به همراه دارد. روانشناسی تفاوتهای فردی، مانند کل روانشناسی، رفتار را مورد بررسی قرار می دهد، اما در این مورد بیشتر به عمل تأکید دارد. برای مثال، هنگامی که می گوییم: یادگیری توزیعی و یادگیری فشرده تأثیر متفاوتی بر افراد دارند، این امر توسط روانشناسی تجربی مطالعه می شود ، اما بین افرادی که یادگیری توزیعی دارند نیز تفاوتهایی مشهود است که این موضوع ، مورد مطالعه روانشناسی تفاوتهای فردی است .

علل تفاوتهای فردی

عوامل بسیاری در ایجاد تفاوتهای فردی دخالت دارند که از آن جمله می توان به  وراثت و محیط اشاره کرد . برای مثال ، در مقابل کودکی که تازه به دنیا آمده است ، اطرافیان دو واکنش کاملأ متفاوت نشان می دهند ؛ بعضی تلاش می کنند ویژگیهایی را در وجود او بیابند که اجداد او را به خاطر می آورد و بعضی دیگر می کوشند تا ویژگیهایی بی همتا و منحصربه فرد در او پیدا کنند و ببِشتر تأکید بر تفاوتها دارند ، ولی از آنجا که تشابه ها بیشتر از تفاوت ها ما را تحت تأثیر قرار می دهند، تأکید ما بیشتر بر شباهتها، به خصوص شباهت های جسمانی بین والدین و کودک می باشد. جای تردید نیست که با مشاهده شباهتهای جسمانی، حکم می کنیم که این فرد چه ویژگیهایی خواهد داشت و رفتار ما با او باید چگونه باشد ، یعنی هنگامی که می گوییم: فلانی این صفت را از پدرش به ارث برده ، منظورمان این است که

١- نمی توان صفت مورد نظر را تغییر داد .

٢- مادر کودک در ایجاد آن صفت سهمی نداشته است ،

٣- این کودک متفاوت از سایر کودکان است و بنابراین ، رفتار ما نیز باید با او متفاوت از دیگران باشد.

از دیدگاه مردم ، وراثت عامل اصلی ایجاد تفاوتهای فردی است، اما روانشناسان با این نظر مخالف بوده و معتقدند که تعامل وراثت و محیط نقش اصلی را در ایجاد تفاوتهای فردی به عهده دارند. برای مثال، نطفه بدون محیط نمی تواند به رشد ادامه دهد و محیط نیز بدون وراثت نمی تواند انسانی را پرورش دهد. پس در ایجاد تفاوتهای فردی، هر یک از عوامل وراثت و محیط نقش بنیادی دارند و باید به کشف تعاملی و متقابل آنها وقوف کامل داشت. در این راستا ، روانشناسان خانواده هایی را مطالعه کرده اند که استعداد خاصی مثل هوش یا نبوغ در آنها به صورت ارثی از نسلی به نسل دیگر انتقال پیدا کرده و در مقابل، افراد باهوشی را یافته اند که در اجداد آنها هیچ فرد نابغه ای نبوده است. این حقیقت بیانگر آن است که توارث و محیط در ایجاد تفاوتهای فردی نقش بسزایی دارند .

روانشناسان تاًثیر وراثت را از طریق مطالعه همبستگی بین هوش افراد مختلف بررسی می کنند. از یک طرف، شباهتهای زیادی بین هوش والدین و فرزندان آنها وجود دارد و دوقلوهای یکسان نیز از نظر ضریب هوشی همبستگی بسیار بالایی با یکدیگر دارند و از طرف دیگر، تفاوتهای چشمگیری بین فرزندان خانواده ها یا بین والدین و فرزند خوانده ها به دست آورده اند و تفاوت هوشی بین دوقلوهای غیر یکسان بیشتر از دوقلوهای یکسان است. در واقع این امر نشاندهنده دخالت وراثت است، اما چون همبستگی ها کامل نیست، محیط تأثیر بیشتری بر آنها دارد. در مورد اثر وراثت بر تعدادی از صفات شخصی و برخی از انواع اختلالات روانی نیز تحقیقات بسیاری انجام گرفته است. این تحقیقات تفاوتهای کمتری را از نظر پریشانی شخصیت بین دوقلوهای یکسان نشان داده است به این معنا که، وراثت در انتقال بیماریها نقش موثری دارد.