چکیده:
فناوری کامپیوتر بطور وسیع در جامعه گسترش پیدا کرده است و با تمامی جنبه های زندگی از مدرسه تا محل کار، خدمات بانکی، خرید و فروش، پرداخت مالیات و حتی رای گیری تلفیق شده است. امروزه این فناوری نقش مهمی در زندگی کودکان ایفاء می کند واین نقش بسرعت در حال افزایش است.
بطوریکه تعداد کودکان 17-2 سال که کامپیوتر را در منزل استفاده می کنند از 48% در سال 1996 به 70% در سال 2000 صعود کرده است. استفاده از اینترنت نیز از 15% به 52% دراین دوره 5 ساله افزایش پیدا کرده است. اما آیا این فناوری زندگی کودکان را بهبود می بخشد.
علی رغم جنبه های مثبت از قبیل جنبه های آموزشی و ارائه خدمات ارتباطی و ... رایانه و اینترنت جنبه های منفی نیز دارد. استفاده کنترل نشده کامپیوتر بویژه وقتی با دیگر فناوری ها از قبیل تلویزیون همراه باشد کودک را در معرض خطر اثرات مضر آن بر تکامل فیزیکی، اجتماعی و روانی قرار می دهد. که از آنها می توان به مشکلات بینایی، صدمات سیستم اسکلتی، چاقی، اثر بر مهارتهای اجتماعی، مشکلات ارتباطی در خانواده و اعتیاد الکترونیکی اشاره کرد.در صورتیکه کامپیوتر صحیح استفاده شود اثرات مثبتی دارد . با رعایت نکاتی هنگام استفاده از کامپیوتر می توان مطمئن شد که استفاده از کامپیوتر زندگی کودکان را در حال و آینده بهبود می بخشد.از آنجائیکه کامپیوتر در همه جای زندگی حاضر است، مهم است که بفهمیم چگونه این تکنووژی می تواند رشد و تکامل کودکان را بهبود ببخشد یا منحرف کند.
مقدمه:
فناوری کامپیوتر بطور وسیع در جامعه گسترش پیدا کرده است و با تمامی جنبه های زندگی از مدرسه تا محل کار، خدمات بانکی، خرید و فروش، پرداخت مالیات و حتی رای گیری تلفیق شده است(1). مهمترین تغییراتی که این فن آوری بوجود آورده بوسیله مارشال مک لوهان در یک عبارت خلاصه شده است و آن تبدیل جهان به یک دهکده جهانی است. بدین معنا که مردم نقاط مختلف در کشورهای سراسر کره زمین به مثابه یک دهکده امکان برقراری ارتباط با یکدیگر و اطلاع از اخبار و رویدادهای جهانی را دارند(2). امروزه این فناوری نقش مهمی در زندگی کودکان ایفاء می کند واین نقش بسرعت در حال افزایش است(3). بطوریکه تعداد کودکان 17-2 سال که کامپیوتر را در منزل استفاده می کنند از 48% در سال 1996 به 70% در سال 2000 صعود کرده است. استفاده از اینترنت نیز از 15% به 52% دراین دوره 5 ساله افزایش پیدا کرده است. سرعت انتشار اینترنت 9 برابر سریعتر از رادیو، 4 برابر سریعتر از کامپیوترهای شخصی و سه برابر سریعتر از تلویزیون بوده است(1). تحقیقات دلالت دارد که 149 میلیون نفر در سراسر دنیا به شبکه اینترنت مرتبط هستند که به میزان 12% در هر ماه افزایش پیدا می کند(4). بررسی های آماری در سال 2000 بیانگر این مطلب است که کودکان سن 7-2 سال بطور متوسط 34 دقیقه در روز از کامپیوتر استفاده می کنند که این زمان با افزایش سن طولانی تر می شود(5-2 سالگی 27 دقیقه در روز، 11-6 سالگی 49 دقیقه در روزو 17-12 سالگی 63 دقیقه در روز) (1).
بطور متوسط کودکان آمریکایی 3-1 ساعت درروز از کامپیوتر برای انجام تکالیف مدرسه، صحبت با دوستان بطور آن لاین و بازی کردن استفاده می کنند.90% کودکان سن مدرسه در این کشور به کامپیوتر دسترسی دارند(5).
(تصاویر و نمودار در فایل اصلی مجود است)
کشور ما از نظر بهره مندی از اینترنت در بین 178 کشور جهان رتبه 87 را دارد که بر اساس طبقه بندی اتحادیه جهانی مخابرات جزء کشورهای متوسطبشمار می رود. 35% استفاده کنندگان اینترنت را قشر جوان تشکیل می دهند و میانگین صرف شده برای اینترنت 52 دقیقه در هفته بوده است(2).
اما آیا فناوری کامپیوتر زندگی کودکان را بهبود می بخشد؟ از آنجائیکه کامپیوتر در همه جای زندگی حاضر است، مهم است که بفهمیم چگونه این تکنووژی می تواند رشد و تکامل کودکان را بهبود ببخشد یا منحرف کند.
روش کار:
با استفاده از تایپ کلمات کلیدی در قسمت جستجوی سایتهای yahoo و google ونیز مطالعه کتب موجود در کتابخانه ، مطالب مربوط به تاثیر اینترنت بر کودکان ونوجوانان که معتبر بوده و قبلا در مجلات وکتب چاپ شده بود جمع آوری شده و بصورت مقاله تدوینی حاضر جمع بندی و خلاصه گردید.
محتوی:
علی رغم جنبه های مثبت از قبیل جنبه های آموزشی و ارائه خدمات ارتباطی...رایانه و اینترنت جنبه های منفی نیز دارند(6). استفاده کنترل نشده از کامپیوتر بویژه وقتی با دیگر فناوری ها از قبیل تلویزیون همراه باشد کودک را در معرض خطر اثرات مضر آن بر تکامل فیزیکی، اجتماعی و روانی قرار می دهد. فعالیت فیزیکی و تعاملات اجتماعی برای سلامت و خلاقیت کودک ضروری است در حالیکه اگر کودک مدت زمان زیادی را در مقابل صفحه کامپیوتر بگذراند او را از ورزش و دیگر فعالیتهای که برای تکامل وی مفید می باشد بی بهره می کند. بعلاوه کودکان ممکن است در معرض محتویات خشن و جنسی که در حد سن آنها نیست قرار گیرند(1). دسترسی به چنین مطالبی ممکن است کاملا تصادفی یا عمدی باشد. هر دو این طریق دستیابی مورد توجه متخصصان بوده است و هشدارهای مکرر داده شده که صدمات بهداشت روانی از طریق این گونه برنامه ها به کودکان و نوجوانان بویژه در ایجاد مسائلی مانند انحرافات جنسی، خشونت، اعتیاد، رفتارهای ضد اجتماعی، سست شدن مبانی خانواده، اشاعه جرم و جنایت در طیف وسیع در بسیاری موارد جبران ناپذیر است(6).این مشکلات را می توان در سه گروه فیزیکی، اجتماعی و روانی طبقه بندی نمود که در ذیل به شرح آنها می پردازیم.
مشکلات جسمی:
مشکلات بینایی:
به اعتقاد پزشکان کودکانی که به مدت طولانی از کامپیوتر استفاده می کنند در معرض خطر نزدیک بینی قرار می گیرند(7). اگرچه 70% بزرگسالانی که به دلیل نگاه ممتد به صفحه مانیتور و کار طولانی مدت با کامپیوتر به علائم سندرم بینایی کامپیوتر مبتلا هستند(8) تحقیقات نشان داده است که کودکان بدلایل ذیل برای ابتلا به این سندرم مستعدتر هستند:
- عدم توجه به مسائل بهداشتی و سلامت خود. ممکن است ساعتها در مقابل صفحه کامپیوتر بنشینند و بر آن تمرکز کنند.
- عدم بیان مشکلات بینایی توسط کودکان و نادیده گرفتن آنها.
- ایستگاههای کاری کامپیوتر اغلب متناسب با وضیعت بالغین طراحی می شود و برای کودکان مناسب نمی باشد.
برای پیشیگری از سندرم بینایی کامپیوتر در کودکان باید:
- قبل از شروع مدرسه معاینه کاملی از چشم کودکان از نظر دید نقاط دور و نزدیک صورت گیرد.
- ایستگاههای کاری کامپیوتر متناسب با وضیعت کودکان طراحی شود.
- فاصله بین مانیتور و چشم کودک 28-18 اینچ توصیه می شود. فاصله کمتر از 18 اینچ برای کودکان مضر است.
- والدین باید از رفتارهای که بر مشکلات چشمی دلالت می کند آگاه باشند از قبیل قرمزی چشم، مالش مکرر چشمها، سردرد، پوزیشن های غیر معمول، شکایت از تاری دید و خستگی چشم(5).
- استفاده از پوششهایمخصوص صفحه کامپیوتر(7).
صدمات سیستم اسکلتی:
مشکلات نواحی مچ، گردن و پشت ، کودکانی را که طولانی مدت از کامپیوتر استفاده می کنند، تهدید می کند. این مشکل با وضیعت قرارگیری کودک در حین کار با کامپیوتر در ارتباط است(9). برای پیشگیری از این صدمات:
1) پوزیشن صحیح قسمت فوقانی بدن در حین کار با کامپیوتر حفظ شود:
- پشت بوسیله صندلی حمایت شود.
- در حین نشستن بر روی صندلی نباید بر عقب زانوها فشار وارد شود.
- پاها روی سطحی محکم(کف زمین یا بر روی سطح شیب دار) قرار گیرد .
- سر بر روی گردن متعادل باشد.
- زاویه بین ساقه پا و ران بیش از 90 درجه باشد.
- مچ بطور خنثی قرار گیرد( زاویه کمتر از 15 درجه).