تاریخچه تلفن
اختراع تلفن نیز مانند هر اختراع مهم دیگر مبتنی بر کوششها و تجربیات گذشتگان و نتیجهٔ رسیدن پیشرفتهای علمی و فنی به مرحلهای معین بود. به اصطلاح بعضی از مورخان تاریخ علوم، تلفن نیز دارای نیاکان و اجدادی است. یکی از این پدران یا اجداد، لوله صوتی گوتی Gauthey است که در سال 1782 اختراع شد و صوت را تا فاصله هشتصد متری انتقال میداد. جد دیگر تلفن هوک بوده است که با نخ کار میکرد. اما تلفن در شکل تکامل یافتهاش به وسیله الکساندر گراهام بل Graham Bell امریکایی (1847-1922) اختراع شد. تلفن فرستادن پیام و دریافت آن را بدون آن که نیاز به جدولی مانند الفبای مورس باشد ممکن ساخت. با استفاده از تلفن، مردمی که فرسنگها از یکدیگر دورند، تقریباً مانند مواقعی که رو به روی یکدیگر قرار دارند، میتوانند صحبت کنند. گراهام بل در آغاز بیشتر به تحقیق در مورد ناشنوایان میپرداخت اما بعدها بطور کامل به علم و تکنیک روی آورد. بل در سال 1877 شرکت بل تلفن Bell Telephone Association را تأسیس کرد که هنوز هم بزرگترین کمپانی سازنده تلفن در جهان است. بعد از ظهر روز دوم ژوئن سال 1875 میلادی مصادف با 11 خرداد 1254 شمسی گراهام بل با همکاری دوستش واتسن موفق به اختراع تلفن شد و در ژانویه 1876 میلادی دستگاه تلفن بل به کار افتاد. دهم مارس 1876 میلادی برابر با 1255 شمسی، بل از اتاق خود بهوسیله این دستگاه به دستیارش در اتاق دیگر گفت: آقای واتسن بیایید با شما کار دارم. تلفن، پس از اختراع کامل توسط بل به سرعت اشاعه یافت و سیمهای آن از شهری به شهر دیگر کشیده شد. چهارده سال بعد از اختراع تلفن یعنی در سال 1890 میلادی استروجر سیستم تلفن خودکار را بنا نهاد. در سال 1891 ارتباط تلفنی بین لندن و پاریس برقرار گردید. دو قاره اروپا و امریکا تحت محاصره شبکهای درآمد که روز به روز گسترش مییافت. روزی که بل درگذشت (سال 1922)، به احترام او ارتباط تلفنی بر روی شبکه وسیعی که دارای هفده میلیون تلفن بود به مدت یک دقیقه قطع شد. تلگراف و تلفن ارتباط سریع و فوری از راه دور را میان نقاطی که میتوانند سیمکشی بشوند، ممکن ساخت. اما از سال 1896 دانشمندان توانستند میان دو نقطه که حتی سیمکشی نشده بود ارتباط سریع و فوری برقرار سازند (تلگراف بیسیم، تلفن بیسیم یا رادیو تلفن).
تلفن در ایران
در سال 1265 شمسی مصادف با 1886 میلادی، برای اولین بار در ایران، یک رشته سیم تلفن بین تهران و شاهزاده عبدالعظیم به طول 7/8 کیلومتر توسط بوآتال بلژیکی که امتیاز راه آهن ری را داشت کشیده شد ولی در واقع مرحله دوم فناوری مخابرات در تهران از سال 1268 شمسی یعنی 13 سال پس از اختراع تلفن با برقراری ارتباط تلفنی بین دو ایستگاه ماشین دودی تهران و شهر ری آغاز شد. پس از آن بین کامرانیه در منطقه شمیران و عمارت وزارت جنگ در تهران و سپس بین مقر ییلاقی شاه قاجار در سلطنت آباد سابق و عمارت سلطنتی تهران ارتباط تلفنی دایر شد. وزارت تلگراف در سال 1287 شمسی با وزارت پست ادغام و به نام وزارت پست و تلگراف نامگذاری شد. در سال 1302 شمسی قراردادی برای احداث خطوط تلفنی زیرزمینی با شرکت زیمنس و هالسکه منعقد شد و سه سال بعد در آبان ماه 1305 شمسی تلفن خودکار جدید بر روی 2300 رشته کابل در مرکز اکباتان آماده بهرهبرداری شد. در سال 1308 شمسی امور تلفن نیز تحت نظر وزارت پست و تلگراف قرار گرفت و به نام وزارت پست و تلگراف و تلفن نامگذاری شد. مرکز تلفن اکباتان در سال 1316 شمسی به 6000 شماره تلفن رسید و دو سال بعد بهرهبرداری شد و در سال 1337 به 13 هزار شماره توسعه یافت. خطوط تلفن جدید یا کاریر نیز پس از شهریور 1320 مورد بهرهبرداری قرار گرفت و ارتباط تلفنی بین تهران و سایر شهرها گسترش یافت و مراکز تلفنی تهران یکی پس از دیگری تأسیس شد. وزارت پست و تلگراف و تلفن در سال 1383 به نام وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات تغییر نام یافت.
شبکههای تلفن خصوصی در ایران
نخستین شبکه تلفن خصوصی ایران بنام تالیا در بهار 1384 هجری خورشیدی آغاز بکار کرد. شبکه تالیا که تنها سرویس تلفن همراه اعتباری را ارائه میکند، در فاز اول بهرهبرداری در شهر تهران فعال شده است و بر طبق برنامه در فازهای بعدی در شهرهای مشهد، اصفهان، تبریز، فارس، قم و اهواز و سپس در سایر شهرهای ایران فعال خواهد بود.
تلفن اینترنتی
یک نوع ارتباط تلفنی است که از طریق یک سرویسدهنده اینترنتی یا Voice Over Internet Protocol صورت میپذیرد. VOIP عبارت است از انتقال صوت، از طریق بستههای آدرس پروتکل اینترنت (IP) و اینترنت. در واقع یک مجموعه از سختافزار و نرمافزار است که ما را قادر میکند تا از اینترنت به عنوان واسط انتقالی برای تماسهای تلفنی استفاده کنیم. این روش به علت حذف مراکز تلفن راه دور از دایره تماس، از نظر هزینه بسیار به صرفه است.
در تلفن ثابت "هویت " مشترک مشخص است ِ از کجا؟ از آنجایی که مخابرات با کشیدن دو رشته سیم مسی تا در منزل یا محل کار و دادن بوق این کار برای مشترک کرده است.پس مرحله اول در شبکه مخابرات "هویت" یا شناسایی معتبر بودن مشترک است .
"مکان" مشترک نیز دقیقا مشخص است و این دیگر نیاز به توضیح ندارد یعنی سوییچ هنگامی که کسی با این مشترک کار دارد راحت آن را پیدا کرده و به آن زنگ می زند. قسمت بعدی " محل ثبت charging" است یعنی مشترک هرچقدر با تلفن خود به دیگران زنگ بزند هزینه آن در کجا ثبت می شود؟ جواب مشخص است - در سوییچی که به آن متصل است .
قسمت بعدی " ارائه سرویسهای جانبی " است مثل نمایشگر شماره تلفن و انتقال مکالمه و ... که این هم در سوییچی که تلفن به آن متصل شده است انجام می گیرد.
پس به طور خلاصه شبکه تلفن ثابت مشخصات زیر را دارا می باشد:
1- هویت یا شتاسایی مشترک
2- مکان مشخص جهت تماس گرفته شدن با آن
3- محل ثبت charging
4- ارائه سرویسهای جانبی
در شبکه موبایل ما یک وسیله به نام گوشی موبایل داریم که بدون سیم است و از لحاظ فیزیکی به جایی متصل نیست و هرلحظه مکان خود را تغییر می دهد و ممکن در یک روز در نقاط مختلف کشور (و حتی جهان) حرکت کند.
حالا سوال این است که چگونه باید جهار مشخصه بالا را برای آن پیاده کنیم ؟
قبل از هر چیز ذکر این مورد ضروری است که گوشی موبایل با روش بدون سیم (wireless) از طریق امواج الکترو مغناطیسی با آنتی که به آن BTS گفته می شود(در آینده مفصل در باره آن صحبت خواهیم کرد) ارتباط دارد و از طریق آن به شبکه موبایل وصل می شود(به جای دو رشته سیم مسی).
1- تعیین هویت:
در موبایل به علت تغییر مکان مشترک (مستقل از مکان بودن) نیاز به مرکزی داریم که اطلاعات تمام مشترکین یک کشور و یا یک شرکت ارائه دهنده سرویس موبایل در آن ثبت شود تا هر وقت شبکه نیاز داشت در اختیار شبکه قرار گیرد(این کار در تلفن ثابت در همان مرکز سرویس دهنده به شما انجام می گیرد) به این مرکز HLR گفته می شود(Home Location Register) این مرکزها به صورت متمرکز در یک یا بعضا در نقاط محدودی از یک کشور ایجاد می شود.
و برای اینکه یک مشترک امکان استفاده از شبکه را داشته باشد به مشترک کارتی به نام SIM (Subscriber Identity Module) کارت داده می شود که این کارت وسیله شناسایی مشترک در شبکه است - پس اگر SIM کارت در گوشی موبایل قرا رگیرد و تعاریف مخصوص آن در HLR ثبت گردد مشترک می تواند هر کجا از کشور که برود امکان تماس گرفتن و یا تماس گرفته شدن را دارا می باشد.
2- مکان مشترک در شبکه موبایل
هنگامی که یک مشترک در شبکه حرکت می کند با تکنیکهایی که در آینده در باره آن صحبت خواهیم کرد آخرین مکان آن در HLR ثبت می شود بنابرابن هر کس بخواهد به یک موبایل زنگ بزند آخرین مکان آن از HLR پرسیده می شود و بعد به موبایل زنگ می خورد.
3- ثبت charging
ثبت مقدار هزینه مکالمه موبایل در آخرین سوییچی که به موبایل سرویس می دهد انجام می گیرد .
مثلا مشترکی از تهران به سمت مازندران رفته و از آنجا به مشهد می رود ودر طی مسیر چندین بار به نقاط مختلف تماس گرفته است هنگامی که در محدوده تهران بوده در سوییچهای تهران charging ثبت شده و در ملزندران در سوییچ مازندران و در مشهد هم در سوییچ مشهد ثبت می شود.
در آخر کلیه هزینه مکالمات از سراسر کشور به مرکزی در تهران که مرکز صورتحساب است ارسال می شود و بعداز جمع بندی و محاسبه برای مشترک صورتحساب ارسال می شود(در تلفن ثابت تمام هزینه های مکالمه در مرکز سرویس دهنده ثبت می شود)
4- ارئه سرویسهای جانبی
این سرویسها توسط آخرین سوییچ سرویس دهنده به موبایل از طریق HLR سوال می شود که چه سرویسهایی باید در اختیار مشترک گذاشته شود مثل انتفال مکالمه - انتظار مکالمه - نمایشگر شماره و .. و سپس آن سرویس ها توسط آخرین سوییچ سرویس دهنده در اختیار مشترک قرار می گیرد.(در تلفن ثابت همان سوییچ محلی که تلفن به آن وصل اشت این کار را انجام می دهد
تاریخچه شرکت ارتباطات سیار
________________________________________
فناوری های جدید و دو دهه اخیر تاثیرات بسیاری بر زندگی ما داشته اند و تا حد زیادی سبک زندگی را تغییر داده اند، تلفن همراه فیزیکی از انواع پدیده هایی است که زندگی جوامع بشری را تحت الشعاع قرارداده است. در همین راستا، نخستین مرحله از راه اندازی سیستم تلفن همراه در سال 73 با دایری 9200 شماره در شهر تهران آغاز به کار کرد. بنابراین با توجه به نیاز و تقاضای مردم به این پدیده فعالیت هایی متناسب با جهت گیری جهانی برای توسعه شبکه تلفن همراه در اهداف عالی مجموعه مخابرات کشور قرارگرفت. در پایان سال 82، این شبکه دارای 3 میلیون و 450 هزار مشترک بود که این تعداد، با عملکردی معادل یک میلیون و 630 هزار شماره در سال 83 به 5 میلیون و 75 هزار شماره، در حال حاضر، رسیده است. اکنون شبکه تلفن همراه علاوه براین، افزایش بیش از 25هزار کیلومتر جاده و 851 شهر تحت پوشش این سیستم را پیش رو دارید.
بر این اساس در طول برنامه سوم 4 میلیون و 590 شماره تلفن همراه واگذار شد.که با 934.8 در صد رشد رو به رو بوده است و ضریب نفوذ تلفن همراه از 0.78 در ابتدای برنامه سوم به 7.50 در انتهای برنامه افزایش پیدا کرد و سه استان اول از نظر ضریب نفوذ در پایان برنامه سوم تهران، اصفهان و یزد بودند و نیز از نظر عملکرد واگذاری تلفن همراه تهران، اصفهان و فارس اول بودند.
در راستای توسعه تلفن همراه، وزارت ارتباطات و اطلاعات شرکت مخابرات ایران قرارداد واگذاری 2میلیون شماره تلفن همراه اعتباری را نیز با بخش خصوصی امضا کرده که تاکنون بیش از 426 هزار شماره از حجم قرارداد واگذار شده و همچنین در نظر دارد، با اپراتور دوم وسوم نیز قرارداد توسعه شبکه تلفن همراه را منعقد کند. سرویسهای ویژه تلفن همراه که مشترکین از آنها بهرهمند میشوند، شامل انتقال و انتظار مکالمه، نمایشگر شماره، سرویس FDN، امکان دسترسی محدود، اتصال به نمابر و دیتا، سرویس SMS و VMS (صندوق صوتی) و سرویس رومینگ بینالمللی باشد. رومینگ بینالملل اکنون با 78 کشور ارتباط برقرار میکند و در آینده نیز رو به افزایش است.
سیر و تحول تلفن همراه در جهان
امروز در جهان ارتباطات، تلفن به عنوان یک وسیله ی ارتباط شخصی بیشترین موارد استفاده را داراست.
فکر متحرک یا سیار کردن تلفن و به کارگیری آن در مکان های مختلف به منظور بهره گیری بیشتر از این وسیله، از دهه ی 1960 میلادی در کشور های اسکاندیناوی ( سوئد، نروژ، دانمارک، فنلاند ) پا گرفت و در اواخر آن دهه، اولین تلفن نقطه به نقطه به کار گرفته شد که نقطه ى عطفی در روند مخابراتی به شمار آمد و این ایده ی انسان به تحقق پیوست.
این فناوری در سال 1975 میلادی از سوی کشور های اسکاندیناوی با سیستم آنالوگ به بازار عرضه شد.
اولین شبکه ی تلفن متحرک NMT) Nordic Mobile Telephone ) نیز از سوی همین کشورها راه اندازی گردید. در اوایل سال 1980 میلادی، استفاده از تلفن های دیجیتالی در اتومبیل مورد توجه قرار گرفت.
در سال 1977 میلادی کانادا اولین شبکه ی اطلاعات عمومی را طراحی و راه اندازی کرد. شبکه های عمومی اطلاع رسانی جهانی با استفاده از کامپیوتر، ماهواره و گیرنده ها و فرستنده های میکروویو به وجود آمده است.
در سال 1983 میلادی امریکا سیستم NMT) Nordic Mobile Telephone ) را وارد بازار کرد.
ژاپن نیز سومین کشور در جهان بود که سیستم سیار خود را با ویژگی های دو نوع اسکاندیناوی و امریکایی به نام HCMS عرضه کرد و سپس سیستم NTT با قابلیت اتصال به شبکه را ایجاد نمود. انگلستان در سال 1985 میلادی با عرضه ی سیستم TACS بود، به گروه دارندگان تلفن سیار پیوست و سپس ایرلند نیز این سیستم را پذیرفت. پس از این تاریخ، سیستم NMT با فرکانس 450 مگا هرتز در کشورهای دانمارک، نروژ، سوئد و فنلاند مورد استفاده قرارگرفت. فادور نیز به شبکه ی استفاده کنندگان از این سیستم پیوستند.
هلند، لوکزامبورگ و بلژیک با تغییر جزئی آن را پذیرفتند و در سال 1989 قبرس نیز به این شبکه پیوست. در این زمان بود که کانادا سیستم AMPS آمریکا را پذیرفت.
در سال 1985 میلادی انستیتو ETSI - EUROPEAN TELECOMMUNICATIONSTANDARD INSTITUTE متشکل از 17 کشور اروپایی درصدد طراحی و ابداع یک استاندارد مشترک برای تاسیس شبکه ی سلولی برآمد تا این استاندارد به صورت هماهنگ، طرح تلفن سیار دیجیتال را اجرا کند، این استاندارد GSM نام گرفت. در حال حاضر، استاندارد GSM شامل سه سیستم است که عملکردهای اساسی کاملاُ یکسانی دارند ولی باند فرکانس آنها متفاوت است.