تاریخچه اعتیاد
اگر تعجب نکنید، اجتماع ما بر اساس عادت و مهارت، اداره می گردد: آن کودک چند ساله که می خواهد سخن بگوید، به زبان فارسی عادت کرده است، و آنقدر سخن بد و کلمات غیر صحیح و مطالب نامفهوم گفته تا به سخن گفتن فارسی صحیح عادت نموده است وقتی هم بزرگ شد و خواست به زبان دیگری سخن بگوید چون عادت ندارد مانند کودکی که تازه لب به سخن گشوده سخن می گوید و پس از رنج و زحمتهای فراوان ممکن است به زبان دوم و سوم و ... آشنا گردد و آنرا کامل نماید.
شما شغل های مختلف اجتماع را به همین مقیاس بررسی کنید و ببینید، مکانیک ماشین، گرداننده چرخهای عظیم صنعتی، حتی آن دوچرخه سوار رهگذر از نیروی عادت بهره برداری می کند و هر قدر در طریق عادت پیدا کردن خود مهارت بیشتری به خرج داده باشد، بهره برداری او بهتر است.
همانطوریکه که انسان آماده پذیرفتن عادت های خوب است، و روی عادت، به مستمندان کمک می کند، به اجتماع خدمت می نماید، در راه سعادت همنوع خود گام بر می دارد گاهی در اثر انحراف محیط تربیتی و گاهی در اثر انحراف پدر و مادر به کارهای ناشایسته ای عادت می نماید.
اینگونه افراد، چون مسیر اخلاق و عاداتشان و یا سرچشمه رسم جدیدشان صحیح نبوده با ناگواریهای مختلفی عادت جدید را می پذیرند و به آن آلوده می گردند.
اشتباه نشود، تکامل انسان در راه عادت به نیکوکاری، صنعتگری و... همراه با ناراحتی روحی و تشویق اجتماع است و انسان با انجام آن کار، در خود احساس غرور می کند، اما در مورد کارهای ناشایسته نه تنها جسم و جان انسان عکس العمل نشان می دهد و حاضر نیست، شراب را قبول کند و با سرفه و اسنفراغ و عوارض دیگر توأم است، بلکه انسان خود را در انجام آن کار شرمنده می بیند و یک سرشکستگی روحی هم عارض انسان می گردد و همین است فرق بین کلمه« عادت» و کلمه« اعتیاد».
یعنی کارهایی که انسان با آن تکامل می یابد و موافق روح و کالبد انسان است عادت است ولی عملیاتیکه با جسم و جان بشر سازش ندارد« اعتیاد».
پیدایش اعتیاد:
اعتیادهای فردی، از نقاط بسیار کوچکی شروع می گردد که انسان آنرا درک نمی کند و اگر هم درک کرد، لاابالیگیری انسان و یا محیط فاسد، انسان را نه تنها از اعتیاد باز نمی دارد، بلکه تشویق افراد و تسهیل امورشان کمک می نماید.
آنکس که به دخانیات عادت می کند، غالباً با تعارف این و آن و یا استفاده در مجالس مهمانی کم کم آلوده می گردد، و آن جوانیکه به شراب خواری عادت می کند، در مرحله اول؛ پدر و مادر نادان او و یا رفیق ناپاکش جرعه ای به او تعارف کرده و به اصطلاح، این جوان لبی تر کرده و بتدریج به شرابخواری آلوده شده است؟!
آن جوان قمار باز، یک مرتبه و دو مرتبه صحنه بازی را دیده، با افراد قمار باز رفت وآمد کرده و بتدریج قبح گناه قمار بازی از چشمش برداشته شده و میل به قمار، در نهادش به وجود آمده و بتدریج بصورت عشق به قمار بازی در آمده است.
اسلام که در فکر سعادت پیروان خود می باشد، نه تنها صریحاً اجتماع را از قمار و شراب و کرداریکه با جسم و جان انسان سازش ندارد منع کرده، بلکه دستور فرموده که با اینگونه افراد، رفت و آمد هم نشود، و حتی از انها کناره گیری شود که در عین این که انسان شخصاً آلوده نمی گردد، آنها هم تنبیه گردند و دست از کردار خود بردارند.
بازی اعتیاد از صفر شروع می گردد و بتدریج تکامل می یابد و انسان را منحرف می گرداند. خدای مهربان این حقیقت روانی را در قران کریم این چنین تشریح می کند: « پایان کار آنهاییکه کارهای بد را مرتکب می گردند این است که علامتهای خدا را منکر می شوند و آنها را مسخره می نمایند.»
روی این بیان قرآن کریم، باید در نظر داشته باشیم که قبل از این که به عمل ناشایسته ای آلوده شویم، نه تنها از نزدیک شدن به کم و یا زیاد و کوچک و یا بزرگ آن دوری کنیم، بلکه باید با افراد نابابیکه به کارهای ناشایسته آلوده شده اند، رابطه ای نداشته باشیم و با آنها دوستی ننماییم.
خواننده محترم باید در نظر داشته باشد که اسلام « تکرار گناه کوچک را گناه بزرگ می داند.» و این مطلب فقط به خاطر این است که انسان به گناه کوچک عادت نکند و خود را به گناه کوچک آلوده نسازد.
وقتی حساب گناه کوچک این چنین باشد، حساب گناه بزرگ روشن است و درک می کنیم که تا چه اندازه موظفیم از آن دوری کنیم.
چه باید کرد؟
از آنچه مورد بحث قرار گرفت به این نتیجه رسیدیم که نسل جوان، بتدریج در گرداب مفاسد، گرفتار می شود و بدنبال آن در لجنزار مفاسد غرق می گردد، و از سعادت و عظمت باز می ماند.
اکنون از خود سوال می کنیم، در مقابل این مفاسد چه کنیم؟ چگونه خود و فرزندان و بستگان و هموطنان خویش را از این بلاهای اجتماعی نجات بخشیم؟
در پاسخ این سوالات، باید این مطلب را در نظر داشت که اسلام، اجتماع را براساس« پیکر واحد» در نظر گرفته. و قوانین سعادتبخشی برای اصلاح اجتماع و حفظ آن از گزند حوادث به وجود آورده و در اختیار بشر قرارداده است. این مسلمانان دوراندیشند که باید از این قوانین بهره برداری کنند و نسل جوان را از پرتگاه سقوط نجات بخشند.
آری، با ایجاد وسائل تفریح و سرگرمی های سالم برای نسل جوان را به راه راست هدایت کرد.
با ایجاد کلوپ های خدمات اجتماعی، بانک های تعاونی و ایجاد کاربران بیکاران و کمک به مستمندان می توان از بسیاری از مفاسد جلوگیری کرد.
با ایجاد سازمان های سیاحت و گردش، با ایجاد فیلم های دینی و منعکس ساختن صحنه های هیجان انگیز تاریخی و مجسم ساختن تاریخ اسلام، می توان نسل جوان را سرگرم ساخت و جوان را به راه راست هدایت کرد و از بسیاری از انحرافات منع نمود.
با ایجاد سازمانهای بهداشتی، دکتر و دوای مجانی، و استفاده از بانک های تعاون اسلامی می توان با امراض مختلفی که نسل جوان را اسیر خود ساخته مبارزه کرد و آنانرا از کج روی بازداشت.
بهای اعتیاد
در بررسیهای انجام شده در شرکت تعاونی تخصصی ترک اعتیاد تهران در ایران روزانه 4 میلیارد تومان صرف خرید مواد مخدر شامل تریاک و هروئین میشود .
.این رقم معادل 5 میلیون دلار در روز و ۷/۱ میلیارد دلار در سال است یعنی تقریبا 10% در آمد نفتی کشور وبا این رقم میتوان به یک میلیون خانوار فقیر در کشور ماهیانه 120 هزار تومان پرداخت کرد و آنها را از فقر نجات داد.
این صحبتها را هفته گذشته در مصا حبه با مطبوعات انجام دادیم و بسیاری از آنها این مطلب را چاپ کردند (ایران ،آسیا ،آفتاب ،جهان
اقتصاد ،اعتماد ،طبرستان ،و...) ولی آنچه را که نگفتیم درباره قیمت مواد مخدر در جهان و ایران و مقایسه آنها با هم بود.
در بیشتر کشورهای جهان به نسبت سایر اقلام مورد نیاز زندگی مواد مخدر از ایران ارزانتر است !!!!!
ولی نه به این دلیل که آنها عوارض آن را درک نکرده اند بلکه به این دلیل که افزایش بهای این مواد علاوه بر اینکه هزینه های زیادی را به علت بار نظا می و انتظامی به کشورها تحمیل می کند و از طرف دیگر هر چه قیمت بالاتر برود قاچاقچیان پول بیشتری را به جیب می زنند.
به عنوان مثال بهای یک گرم هروئین در آمریکا تقریبا 1 دلار است و در ایران 10 دلار ،این 9 دلار تفاوت بیشتر به جیب قاچاقچیان میرو د.
روشهای درمانی در درمانگاه تخصصی ترک اعتیاد
در اغلب موارد اولین گام برای درمان اعتیاد سم زدایی است , بدین مفهوم که با خروج ماده یا داروی مخدر از بدن بیمار و عدم مصرف دوباره , فرد دچار علایم محرومیت نشود و در پی مصرف داروی آنتاگونیست عوارض و علایم ناخوشایند تظاهر پیدا نکنند. قبل از این که هر درمانی آغاز شود ابتدا اطلاعاتی در پیرامون نوع , نحوه و دفعات مصرف ماده یا داروی مخدر از بیمار گرفته می شود. به دنبال آن بیمار از حیث وضعیت سلامت عمومی (General Medical Condition) بابهره گیری ازتاریخچه بیماری های پیشین و سابقه خانوادگی , معاینات پزشکی و در صورت نیاز اقدامات پاراکلینیکی مورد ارزیابی واقع می گردد. در برخی موارد مشاوره های تخصصی با دیگر همکاران نیز صورت می گیرد و در برخی موارد اقدامات درمانی اولیّه صورت می پذیرد تا در حین سم زدایی عواقبی برای بیمار پدیدنیاید. با درنظرگرفتن یافته های بالینی, شرایط اجتماعی , اقتصادی , فرهنگی و خانوادگی فرد روش سم زدایی انتخاب می شود.
1- استفاده از داروهای آنتاگونیست فوق سریع : این روش در اتاق عمل و در زیر{ بیهوشی به مدت شش ساعت صورت می پذیرد و بیمار پس از آن که هشیاری خود را بازیافت به مدت بیست و چهار ساعت تحت نظر خواهدبود و در صورت مطلوب بودن شرایط عمومی ترخیص می گردد.
سریع: این روش یکی از بهترین و مطلوب ترین روش ها برای سم زدایی در{ سراسر جهان است. طی مدت چهل و هشت ساعت بستری بدون این که بیهوشی اتفاق بیفتد سم زدایی به پایان می رود. از مزایای این شیوه می توان به سرعت زیاد آن در سم زدایی و عوارض بسیار کمتر آن در مقایسه با دیگر روش ها , به خصوص روش فوق سریع , اشاره کرد. از دیگر محاسن آن ممانعت از عود مجدد در حین سم زدایی و پس از آن است , چرا که فرد با آغاز درمان نگهدارنده با نالترکسون ترخیص می شود.
2- استفاده از داروهای آگونیست آنتاگونیست :
بیمار به مدت پانزده روز بستری شده و در این مدت با کمک داروهای آگونیست و آنتاگونیست سم زدایی به پایان می رود و بیمار با شروع درمان نگهدارنده با نالترکسون مرکز را ترک می کند.
3- استفاده از داروهای آگونیست
این روش به صورت سرپایی انجام می شود و به وسیله جایگزینی دارو و کاهش تدریجی آن سم زدایی به شکلی انجام می شود که بیمار حداقل عوارض ممکن را تجربه می نماید و بدون افت عملکرد اساسی می تواند به فعالیّت های روزمرّه خود رسیدگی نماید.
درمان نگهدارنده: داروی نالترکسون یکÃ آنتاگونیست خالص گیرنده های ( µ ) اپیوئیدی است و به صورت خوراکی و یک دوز روزانه مصرف می شود. درصورتی که بیمار پس ازسم زدایی در شرایطی قراربگیرد که بازگشت به مصرف نماید دچار اعتیاد دوباره نخواهدشد و علاوه بر این به دلیل بروز علایم و نشانه های محرومیت (علی رغم مصرف ماده مخدر) یک بازخورد منفی و نوعی شرطی سازی صورت می گیرد که مانع از عود مجدد می شود. مدت زمان مصرف این دارو حداقل شش ماه است و مصرف آن هیچگونه وابستگی را ایجاد نمی نماید.
روان درمانی فردی: این رشته تخصصی خود دارای شاخه های گوناگون است که روان درمانی اعتیاد یکی از آن هاست. در این مرحله درمان با در نظر داشتن علل و عوامل اعتیاد فرد و نیز خصوصیات فردی , خانوادگی , اجتماعی و فرهنگی و نیز اثراتی که مصرف ماده و یا دارو بر ساختار شخصیتی , روانی و رفتاری بیمار گذاشته است شکل می گیرد و با برگزاری جلسات متعدد تغییرات اساسی در حوزه های فردی و خانوادگی فرد پدید می آید. این تغییرات به دلیل تغییر در عامل و یا عوامل بروز اعتیاد , نقش بسیار مهمی را در پیشگیری از عود ایفا می نمایند. بدین شکل احتمال بازگشت به حداقل می رسد. این روش همانند تمامی شیوه های درمانی روانشناسی نیاز مبرم به زمان دارد و تداوم آن اهمیّت بسیار زیادی در موفقیت درمان دارد.
گروه درمانی:ایجادیک گروهÃ ازکسانی که توانسته اندسم زدایی را به طور موفقیت آمیز پشت سر بگذارند یکی از مؤثرترین روش های پیشگیری از عود و تداوم درمان است. در این شیوه پس از آن که بیمار آمادگی لازم را به دست آورد, وارد گروه می شود. در گروه تحت نظر درمانگر افراد به افزایش انگیزه یکدیگر برای باقیماندن در درمان و تداوم آن کمک می کنند.
à درمان های روانپزشکی: وجود یک بیماری مثل افسردگی و یا اختلال اضطرابی در موارد متعددی موجب شکل گیری بیماری اعتیاد به مواد و یا دارو می شود و با انجام درمان اعتیاد بیماری زمینه ای و یا اولیّه خود را نمایان می سازد. در این گونه موارد برای فرار و دوری از علایم بیماری زمینه ای , شرایط به شکلی رقم می خورد که احتمال بازگشت به مصرف بسیار زیاد خواهدبود به همین علّت مداخلات به موقع روانپزشکی ازحیث تشخیص و درمان کارآیی فراوانی در جلوگیری از بازگشت و نیز درمان بیماری زمینه ای دارد. با این وصف کاملاً واضح است که پیش از آغاز سم زدایی و درحین دوره درمان ویزیت های مکرر روانپزشکی الزامی و ضروری می باشد