چکیده :
زمینه و هدف: بررسی عوامل جمعیت شناختی و روانشناختی از جمله تنش (Stress) در اعتیاد به سیگار به عنوان رایجترین و ارزانترین ماده اعتیادآور در جوانان که نیروهای سازنده و فعال جامعه محسوب می‌شوند، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. به همین دلیل این مطالعه به منظور بررسی رویدادهای تنشزا در جوانان سیگاری و غیرسیگاری بر اساس پرسشنامه رویدادهای زندگی پیکل انجام گرفت.
روش بررسی: این مطالعه از نوع بررسیهای زمینه‌یابی است که به شکل مقطعی و توصیفی- تحلیلی انجام شد. 356 نفر از جوانان جمعیت شهری ایذه با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای تصادفی از بین 5744 خانوار شهری 20 خوشه و در هرخوشه 10 خانوار انتخاب شدند. اطلاعات لازم با استفاده از پرسشنامه‌ای حاوی مشخصات فردی و رویدادهای زندگی جمع‌آوری و با استفاده از نرم‌افزار آماری SPSS و آزمون Kendlls t/aub مورد تحلیل قرار گرفتند.
یافته‌ها: 9/5% از جوانان سیگار مصرف می‌کردند. مردان (9/12%) به طور کاملاً معنی‌داری بیشتر از زنان (7/1%) سیگار می‌کشیدند (0=P). بیشترین میزان جوانان سیگاری در دامنه سنی 25-30 سال (6/47%) و کمترین میزان آن در سنین 20-25 سال بود؛ همچنین برادران و خواهران جوانان سیگاری از جوانان غیرسیگاری به طور معنی‌داری سیگار بیشتری مصرف می‌کردند (0=P) (6/28% در برابر 3/3%). هیچ‌گونه اختلاف معنی‌داری بین فراوانی و میانگین رویدادهای تنشزا در جوانان سیگاری و غیرسیگاری وجود نداشت. شایعترین رویدادهای استرس‌زا در جوانان سیگاری مشکلات مالی سنگین، عدم کفایت حقوق و درآمد، مشکلات مالی متوسط و بیکاری موقت و در جوانان غیر سیگاری بروز بیماری خفیف جسمی، دوری از یک فرد مورد علاقه، بستری شدن یکی از اعضای خانواده و شرکت در یک امتحان مهم بود.
نتیجه‌گیری: بر اساس یافته‌های این مطالعه به نظر می‌رسد که تنش‌های خاصی (مالی و اقتصادی) در نمونه مورد بررسی ممکن است با رفتار سیگار کشیدن در ارتباط باشد که این موضوع را می‌توان با توجه به فردی بودن ارزیابی تنش و اهمیت کار، حقوق و درآمد در سنین جوانی تبیین نمود.
کلید واژه‌ها: رویدادهای تنشزا؛ سیگاری؛ جوانان؛ ایذه
افق دانش؛ مجله دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی، درمانی ایذه (دوره 10؛ شماره 1؛ سال 1383)
مقدمه
مصرف سیگار به عنوان رایجترین و ارزانترین ماده اعتیادآور دارای عوارض زیانبار جسمی و روانی و اقتصادی است. سیگار علت عمده سرطان ریه، افزایش ضربان قلب، فشار خون، زخم معده و روده است و در بسیاری از مشکلات جسمی دیگر از جمله در بیماریهای قلب و عروق، سکته مغزی، اختلالات چشمی و شنوایی، چهارده نوع سرطان مختلف و غیره نقش دارد.
مصرف هر سیگار بیش از 5 دقیقه از عمر انسان را می‌کاهد و در کشور سالانه 50 هزار نفر بر اثر استعمال این ماده فوت می‌کنند. از نظر اقتصادی مصرف دخانیات صدمات مالی و جبران‌ناپذیری به خانواده و اجتماع وارد می‌سازد.
بر اساس بررسیهای به عمل آمده، یک سوم درآمد خانوار در خانواده‌های فقیر صرف مصرف سیگار می‌شود. در مورد شیوع استعمال سیگار نتایج بررسیهای انجام‌شده نشان می‌دهد که در سال 1371، 6/28% مردان و 6/3% زنان بالای 15 سال کشور سیگاری بوده‌اند؛ همچنین در بررسی دیگری نتایج نشان داد که 12% جمعیت 15 تا 65 سال کشور سیگار می‌کشیدند (1).
بر اساس پژوهشهای انجام شده سیگار حاوی چهارهزار ماده شیمیایی است که بسیاری از آنها برای بدن و مغز انسان مضر می‌باشند. مدارکی دالّ بر این مطلب وجود دارد که نیکوتین مسؤول بسیاری از عوارض روانی و رفتاری مصرف سیگار از جمله تأثیر آن بر روی تنش است (3،2). بنابراین با توجه به وسعت، شدت و پیامدهای منفی این مشکل بویژه در جوانان که نیروهای کارآمد و فعال کشور محسوب می‌شوند، بررسی این امر به عنوان تهدیدی جدّی در بهداشت آنان، می‌تواند مفید واقع شود. در صورت وجود ارتباط بین تنش و سیگارکشیدن می‌توان با راهکاری مناسب و پیشگیرانه یعنی آموزش بهداشت روانی بویژه در زمینه کنترل و اداره تنش و یادگیری راههای مقابله‌ای مؤثر با آن مصونیت جوانان را در برابر تنش بالا برد و از وسعت و گستردگی مشکل جلوگیری کرد. ارتباط تنش و سیگار کشیدن در پژوهشهای مختلفی به اثبات رسیده است
(4-12).
برخی از افراد از سیگار به عنوان ابزاری برای تعدیل خلق و احساسات منفی خود همچون خشم، اضطراب و افسردگی و برای مواجهه با تنش استفاده می‌کنند (4). بسیاری از سیگاریها به هنگام مواجهه با تنش، خشم، اضطراب یا غمگینی سیگار بیشتری دود می‌کنند (4) و انتظار دارند که مصرف سیگار این هیجانات منفی را کاهش دهد .در این زمینه بسیاری از افراد سیگاری اظهار می‌نمایند که مصرف سیگار تنش را در آنها کاهش می‌دهد و نوعی احساس آرامش و تسکین در آنان ایجاد می‌کند؛ به طوری که بدون مصرف آن دچار تنش و اضطراب می‌شوند. آنها بر این عقیده‌اند که سیگارکشیدن به هنگام ناراحتی، عصبانیت آنان را آرام می‌کند و فعالیتی لذت‌بخش محسوب می‌شود؛ البته نتایج پژوهشها در این رابطه ضمن عدم تأیید چنین موضوعی این احتمال را مطرح می‌سازند که سیگاریها ممکن است ذاتاً نوروتیک باشند و تنش آنها به نوبه خود به وسیله وابستگی نیکوتین ایجاد شده باشد (13). پژوهشها همچنین بیانگر این مطلب است که با مصرف سیگار نمی‌توان تنش و عصبانیت را کاهش داد؛ احتمالاً چنین احساسی در سیگاریها به کاهش تنش و تنش ناشی از وابستگی به نیکوتین مربوط است تا تنش و تنش‌های واقعی زندگی. بنابراین می‌توان گفت بر خلاف این عقیده که سیگارکشیدن به کنترل خلق کمک می‌کند، مصرف آن واقعاً تنش، بیقراری و افسردگی را در طول وابستگی بدن به نیکوتین افزایش می‌دهد. این تغییر خلق در ضمن مصرف سیگار یا دوره‌هایی که نیکوتین به بدن نمی‌رسد، رخ می‌دهد و معتادان به سیگار برای داشتن احساس طبیعی به نیکوتین نیاز دارند (14)؛. بنابراین باید به افراد سیگاری آموخت که در مواقع تنش و عصبانیت به اشتباه به سیگار پناه نبرند بلکه برای اجتناب از چنین وضعیتی از راههای مقابله‌ای مؤثر استفاده کنند.
The Survey of stressful events on smoked and nonsmoked early adults of Gonabad city
Tavakkolizadeh J.,* Ghahramani M.,** Moghimian M. ***
Abstract
Background and Aim: The survey of demographic and psychological factors such as stress has basic importance in smoking as the most common and the cheapest addiction on early adults who are constructive and active persons of the society. So this study has been done to determine the stressful events on smoked and non-smoked adult people based on Pakle's life events questionnaire.
Materials and Methods: This study is a survey study, which it has been done as a cross- sectional and descriptive - analytic study. The samples are 365 people that have been selected as the randomic cluster sampling. The data were analyzed by SPSS soft ware and Kendlls t/aub.
Results: 5.9 percent of the people were smokers. Men (12.9%) were smoking significantly more than women (1.7%) (P=0). The greatest and the smallest rate of smoking people were seen at the age group of 25 to 30 (47.6%) and the least were in the age of 20 to 25 respectively. Also brothers and sisters of smoking people were smoking more than nonsmoker (28.6% against 3.3%)(P=0).The results also determined that there were no significant differences between the frequency and the mean of stressful event on smoked and non-smoked people. The most prevalent stressful events were determined the events:” heavy financial problems”, “insufficient income and salary” “a moderate financial problems” and “ transient unemployment” among the smokers and “ to appear moderate physical disease”,” being away from intimate person”,“ hospitalization of family members” and “to take part in an important exam” among non-smoked people.
Conclusion: According to the most prevalent stressful events, it seems that special stressors (financial and economic stressors) may be related to smoking that can be analyzed according to individual assessments of stress, the importance of working, salary, and income in early adulthood..
Key Words: Stressful events; Smokers; Early adult; Gonabad.
* Faculty Member, Department of Basic Sciences, Gonabad University of Medical Sciences
**Assistant Professor, Gonabad University of Medical Sciences
*** Faculty member, Department of Health, Gonabad University of Medical S