تعریف چَشم:
چَشم یا چِشم عضو بارز اولین حس از حواس پنجگانه یعنی بینایی است. در زبان پهلوی هم این واژه به همین گونه به کار میرفتهاست.
انواع گوناگونی از اندامهای حساس به نور در موجودات زنده یافت میشود. سادهترین انواع چشمها تنها توان تشخیص وجود نور در پیرامون را دارند در صورتیکه چشمهای پیچیدهتر قادرند شکلها و رنگها را نیز از هم بازشناسند.
عدسی چشم :
عدسی عضوی است محدب الطرفین ، قابل انعطاف، بدون رگ و شفاف با قطر 9 میلیمتر و ضخامت 4میلیمتر که ما بین مایع زلالیه و زجاجیه چشم قرار دارد. و توسط زنولها به شیارهای بین جسم مژگانی اتصال دارد.عدسی در پشت مردمک واقع شده است و عمل تطابق و متمرکز کردن نور بر روی شبکیه را انجام میدهد.
در هنگام مطالعه، عدسی با تغییر انحنا خود این امکان را ایجاد مینماید که بتوانیم اجسام نزدیک را بخوبی ببینیم. این قابلیت از سن 40 تا 45سالگی به بعد، کاهش مییابد و بنابراین پیر چشمی عارض میگردد، بدین معنا که برای دید نزدیک و مطالعه نیاز به عینک جداگانه خواهد بود. هرگاه فردی به نزدیک نگاه میکند، انقباض عضله سیلیاری، کشش عدسی را کم میکند و لذا عدسی کرویتر شده و قدرت انکساری بیشتری پیدا میکند و تصویر جسم نزدیک را بر شبکیه میاندازد (عمل تطابق). در نگاه به دور عکس این حالت اتفاق میافتد. با پیر شدن و کاهش حالت ارتجاعی عدسی ، قدرت تطابق آن کاهش مییابد و فرد تار میبیند.این همان حالتی است که به آن پیر چشمی گفته می شود.
عمل عدسی در چشم :
عدسی (بعد از قرنیه) دومین قدرت چشم است. عدسی در پشت مردمک واقع شده است و عمل تطابق و متمرکز کردن نور بر روی شبکیه را انجام میدهد. در هنگام مطالعه، عدسی با تغییر انحنا خود این امکان را ایجاد مینماید که بتوانیم اجسام نزدیک را بخوبی ببینیم. این قابلیت از سن 45-40 سالگی به بعد، کاهش مییابد و بنابراین پیر چشمی عارض میگردد، بدین معنا که برای دید نزدیک و مطالعه نیاز به عینک جداگانه خواهد بود. هرگاه فردی به نزدیک نگاه میکند، انقباض عضله سیلیاری، کشش عدسی را کم میکند و لذا عدسی کرویتر شده و قدرت انکساری بیشتری پیدا میکند و تصویر جسم نزدیک را بر شبکیه میاندازد (عمل تطابق). در نگاه به دور عکس این حالت اتفاق میافتد. با پیر شدن و کاهش حالت ارتجاعی عدسی ، قدرت تطابق آن کاهش مییابد و فرد
بیماری های عدسی چشم :
پیر چشمی با کاهش قدرت تطابق عدسی، باعث کاهش توانایی فرد در اجرای اعمال نزدیک میشود.
آب مروارید یا کاتاراکت که یکی از شایعترین بیماریهای چشم میباشد بعلت کدر شدن عدسی چشم اتفاق میافتد. در آب مروارید، کدورت عدسی باعث تاری دید دور و نزدیک میشود.
در رفتگی عدسی که با تاری دید شدید مشخص میشود.
همچنین کاهش تطابق عدسی چشم میتواند باعث عیوب انکساری چشم (دوربینی، نزدیک بینی و ...)
اب مروارید بیماری شایع عدسی چشم :
آب مروارید چیست؟
آب مروارید عبارت است از کدر شدن عدسی چشم که بصورت طبیعی شفاف است. مانند پنجره ای که بخار آب آنرا تار کرده باشد، آب مروارید نیز باعث تاری دیده میشود. عقاید غلطی درباره آب مروارید وجود دارد، اما باید گفت که
انواع آب مروارید:
1– کاتاراکت هسته ای یا نوکلئار: که کدورت عمدتا درقسمت های مرکزی عدسی قرار داشته و حاصل تغییرات طبیعی سن است.
2 – کاتاراکت قشری یا کورتیکال: که کدورت عمدتا در قسمت های محیطی عدسی است و تدریجا به قسمت های مرکزی کشیده می شود. بسیاری از دیابتی ها به این نوع کاتاراکت گرفتار می شوند.
3 – کاتاراکت زیر کپسولی یا ساب کپسولر: که در قسمت پشتی عدسی شروع می شود. افراد دیابتی، دوربینی بالا، مبتلایان به رتینیت پیگمانتر، و مصرف کنندگان دارو های استیروئیدی ( کورتون) معمولا به این نوع مبتلا می شوند.
آب مروارید:
پرده ای بروی چشم نیست
بر اثر استفاده بیش از حد از چشم بوجود نمی آید
سرطان نیست
از یک چشم به چشم دیگر سرایت نمی کند
سبب کوری قابل برگشت نمی شود
علائم شایع آب مروارید عبارتند از:
تار شدن دید چشم که بدون درد است
حساسیت به نور
تغییرات مکرر نمره عینک
دو بینی در یک چشم
احتیاج به نور بیشتر برای مطالعه
کاهش دید در شب
محو شدن یا زرد شدن رنگها