تحقیق مقاله علف های هرز

مقدمه:

بشراز زمان قدیم به کشاورزی توجه داشته است وهمیشه در جهت بهبود وتوسعه آن کوشیده وبرای افزایش تولیدات ورونق کشاورزی از تمام عوامل و امکانات موجودر هر دوره بهره گرفته است.

بسیاری از مردم ‌‌‍‍‍کشاورزی را مادر تمدن وصنعت و شاخص درجه رشد وترقی هر  کشوری می دانند ومعتقدند که بدون کشاورزی پویا استقلال سیاسی واقتصادی کامل هر کشور دور از انتظاراست به خصوص در عصری که ما زندگی می کنیم از تولیدات کشاورزی به عنوان صلاحی مؤثر در جهت تحکیم حاکمیت وسلطه سیاسی استفاده می شوند.روند افزایش جمعیت جهان از یک سو وتولیدات کشاورزی ونحوه توزیع آنها از سوی دیگر نشان میدهد که تامین مواد غذایی مورد نیاز بشر با مشکلات فراوان همراه است وتعداد قابل توجهی از مردم یا از کمبود مواد غذایی و سوء تغذیه رنج می برند.

افزایش تولیدات کشاورزی به دو طریق امکانپذیر است :یکی ازدیاد سطح زیر کشت ودیگری افزایش عملکرد در واحد سطح ،افزایش سطح زیر کشت در بسیاری از مناطق با محدودیتهایی از قبیل نبودن اراضی مساعد و کمبود منابع آب وسایر وعوامل تولیدی روبروست ؛ولی برای حصول نتیجه مطلوب در زمینه افزایش تولید در واحد سطح باید اصول و قواعد کشاورزی به موقع ودر حد معقول به کار گرفته شود واز عوامل تولید حداکثر استفاده به عمل آید.

یکی از اصول بسیار مهم کشاورزی که تاثیر قابل توجهی در افزاش تولید در واحد سطح دارد آن است که محصول را در مراحل مختلف تولید از گزند عوامل زیان اور حفظ کنند.همواره بخشی از تولیدات کشاورزی بر اثر حمله ی این نوع عوامل از لحاظ کمّی‌ و کیفی آسیب می بینند و در بعضی موارد کل محصول از بین می رود.به غیر از سیل،تگرگ،بادو سرمای بی موقع،عوامل دیگری مانند:بیماریهای گیاهی،آفات و علفها هرز به محصولات کشاورزی خسارت وارد می کنند.

علفهای هرزبعنوان یکی از مهم ترین عوامل کاهش دهنده محصولات کشاورزی به شمار می روند،بطوریکه که مشکلات این گیاهان،ملیونها کشاورز وهزاران محقق را به خود مشغول داشته است.به عقیده برخی از محققان ،خسارت علفهای هرز به محصولات زراعی می تواند بین 10تا 100 درصد متغیر باشد وبطوری که اگر این گیاهان بدرستی کنترل یا مدیریت نشوند،زیان آنها به تولیدات کشاورزی می تواند بیش از آفات وبیماریها باشد.

 از250000 گونه گیاهی شناخته شده حدود 250 گونه (1/0 درصد)آن علف هرزمی باشند که 76 گونه از آنها جزء مضر ترین علفهای هرز دنیا به شمار می روند.

این 76 گونه به 30خانواده گیاهی تعلق دارند که حدود نیمی ازآنها با آنکه درکشور ما سابقه طولانی دارد اما تا دهه اخیر بعنوان فعالیتی جنبی به حساب می آمد.شناخت بیشتر نقش علفهای هرز در کاهش تولید باعث آن گردیده که در سالهای اخیر توجه به شناخت وکنترل این گیاهان بیشتر شود. به طوری که امروزه تلاش تعدادی ازکشاورز ان ما درجهت کنترل علفهای هرز،مبتنی بر روشهای علمی است که درکشور های پیشرفته رایج می باشد.

از طرف دیگر مشکلات زیست محیطی ناشی ازکاربرد بی رویه علفکش ها سبب شده که در رابطه با کنترل علفهای هرز قبل از هر چیزتوجه ویژه ای به شناخت بیولوژی واکولوژی این گیاهان معطوف شود. برای دست یابی به یک نظر جامع درمورد مسئله علفهای هرز،شناخت دقیق فلور علفهای هرز ضروری است، در حقیقت ماهیت فلور علفهای هرز تا حد زیادی زمان و روش کنترل را تعیین می کند.

بنا براین شناسایی و برآورد جمعیت علفهای هرز هر منطقه به عنوان  یک نیاز اولیه   برای اتخاذ روشی موثر در اجرای برنامه های کنترل مطرح است. شناسایی فلور

علفهای هرز یک منطقه علاوه بر نقشی که در مدیریت این گیاهان دارد،می تواند در زمینه استفاده های دارویی و مرتعید از این گیاهان نیز حائز اهمیت باشد. 

تعریف علفهای هرز:

 علف هرز گیاهی است که به طور ناخواسته در مزارع وباغها می روید. برای زراعت اصلی میهمانی نا خواسته است که کمیت وکیفیت ودر نتیجه ارزش اقتصادی محصول زراعی رابه شدت پایین می اورد وضمن ایجاد اختلال در عملیات زراعی،هزینه های تولید را بالا می برد. اصطلاح علف هرز در مقابل ان دسته از گیاهانی به کار میرود که کشاورز انها را کشت می کند. بین علفهای هرز، گیاهان بسیاری هستند که مصرف خوراکی یا دارویی دارند، ولی چون نا خواسته روییده اند،دست پرورده انسان نیستند، ورقیبی برای محصولات کشت شده به حساب می ایند ضرر انها برای محصول به مراتب بیش از منفعتشان است.

گفته می شود که گندم در مزرعه جو علف هرز است،یعنی با وجود ارزشی که گندم دارد چون به طور خودرو در جایی زوییده است که کشت آن هدف کشاورز نبوده علف هرز محسوب می شود .مزرعه مانند سفره گسترده ای است که کشاورز آن را برای تغذیه وپرورش گیاه مورد نظرش آماده ساخته است؛ولی علفهای هرز از راه های مختلف خود را به آنجا رسانیده خوراک صاحب خانه را مصرف می کنند و اورا دچار گرسنگی و ضعف می رساند.به طور کلی هر گیاهی که بیجا رشد کرده باشد علف هرز است.

ازگیاهان خودرویی که در یک مزرعه می رویندبعضی مانند پنیرک و گل قاصد همیشه و در همه جا علف هرز محسوب می شوند؛ولی بعضی را همیشه علف هرز نمی نامیم.

  اینکه یکگیاه علف هرز شناخت می شود  نه به مشکلاتی ه تولید می کند بسگی دارد.به عنوان مثل،در یک مزرعه جو که به عنوان قصیل برای تغذیه و تعلیف دام مورد استفاده قرار می گیرد مشکل بتوان گندم یا یولاف را علف هز نامید،زرا وجود آنها مشکل ایجاد نمی کند؛ولی اگر همین مزرعه جو برای تولید بذر کشت شده باشد،مخلوط شدن بذرگندم یا یولاف با بذر جو ایجاد مشکل می کند و برای جدا کردن آنها هزینه باید کرد.

صفات مشخص علف هرز:

  یک گیاه هرز علاوه بر ناخواسته بودن مشخصه های دیگری نیز دارد،مانند دارا بودن قدرت تولید بذر و در نتیجه تولید جمعیتهای بزرگ؛داشتن قدرت فراوان برای تثبیت سریعجمعیت خود در زمین؛توانایی حفظ قوه نامیه بذرهای دفن شده برای مدت طولانی؛سازگاری وسیع برای انتشاردر شرایط گوناگون؛دارا بدن اندامهای روییشی تکثیر شونده؛ووانایی اشغال سریع ارازی آماده شده که کشاورز برای کشت و زرع و تولید مایحتاج خود در نظر گرفته است.

  در استفاده ز مواد مورد نیاز برای رشد،گیاهان هرز با گیاهان زراعی شدیدا رقابت می کنند. با توجه به اینکه تمام گیاهان سبز برای رشد و نمو به نور،آب ومواد غذایی  نیاز دارند سایه افکنی و مصرف آب و مواد غذایی به وسیله علف هرز باعث می شود که برای رشد گیاه زراعی کمبود به وجود آید. موفقیت علف هرز در این رقابت به عوامل متعددی بستگی دارد از جمله: زمان جوانه زدن علفهای هرزو گیاه زراعی،تراکم علف هرز در مزرعه،فرم رویش علف هرز وعوامل دیگری که بعدا بررسی خواهند شد.

  بعضی از علفهای هرز از بافتهای زنده ما مرده ریشه خود موادی ترشح می کنند که باعث کم کردن یا کند کردن رشد گیاهان زراعی می شود.مرغ،کتان وحشی وکاهوی وحشی،نمونه ین گونه علفهای هرز هستند.

فهرست اسامی تیره های علفهای هرز:

تیره تاج خروس؛ Amaranthaceae   تیره گاو زبان؛ Boraginaceae     

تیره میخک؛ Caryophyllaceae        تیره اسفناج؛ Chenopodiaceae

تیره کاسنی؛ Comositae               تیره پیچک صحرایی؛ Convolvulaceae

تیره شب بو؛ Cruciferae                       تیره اویارسلام؛ Cyperaceae

تیره خواجه باشی؛ Dipsaceae                تیره فرفیون؛ Euphorbiaceae

تیره شاه تره؛ Fumariaceae                  تیره شمعدانی؛ Geraniaceae

تیره غلات؛ Gramineae                       تیره گل راعی؛ Guttiferae

تیره نعناع؛ Labiatae                            تیره بقولات؛ Legominosae

تیره دارواش؛ Loranthaceae                تیره پنیرک؛ Malvaceae

تیره گل جالیز؛ Orobanchaceae           تیره شبدر ترشک؛ Oxalidaceae

تیره شقایق(خشخاش)؛ Papaveraceae     تیره خرفه؛ Portulacaceae

تیره بارهنگ(ترشک)؛ Plantaginaceae  تیره هفت بند؛ Polygonaceae

تیره پامچال؛ Primulaceae                  تیره آلاله؛ Ranunculaceae

تیره روناس؛ Rubiaceae                     تیره میمون؛ Scrophulariaceae

تیره سیب زمینی؛ Solanaceae              تیره چتریان؛ Umbelliferae

تیره گزنه؛ Urticaceae                        تیره قیچ(اسپند)؛ Zygophyllaceae

طبقه بندی:

  علفهای هرز  بر حسب آب و هوا،اقسام زمین،محل رویش،گونه های بسیار زیاد ومتنوعی دارند و بر حسب صفاتی که می توانند در مبارزهخ با آنها موثر باشد، مثل طول دوره زندگی،شکل ظاهری،چگونگی زیان،به طرق مختلف طبقه بندی می شوند.

1.طبقه بندی بر حسب طول دوره زندگی:

   دوره زندگی یک گیاه با جوانه زدن شروع می شوند و با تولید مثل پایان می پذیرد. بر این اساس می توان گیاهان را بر سه گروه کلی یکساله،دوساله،چندساله تقسیم کرد:

11. علفهای هرز یکساله:

  علفهای هرز یکساله آنهایی هستند که همه مظاهر زندگی آنها در یک سال یا کمتر از یک سال طول می کشد.بعضی از گیاهان این دوره را در مدت یک ماه یا کمتر طی می کنند و بیشتر به نواحی گرمسیر تعلق دارند که با استفاده از بارانهای نادر سبز می شوند و بر اثرگرمای زیاد در مدت کوتاه به ثمر رسیده از بین می میرود،مانند ستیپا و بعضی از گونههای شقایق پاپاور. برخی دیگر در همان اوایل بهار که شرایط رویش مساعدتر است در یک دوره کوتاه و قبل ازآنکه محصول زراعی به ثمر برسد به تکامل می رسند،مثل سورنجان. برخی هم به همراه محصول زراعی به نمو خود ادامه داده با به دست آمدن محصول زندگی آنها به پایان می رسد،مانند تلخه. در صورتی که شرایط زندگی مثل نور،رطوبت و گرما برای این گونه علفهای یکساله فراهم باشد ممکن است در همان سال نسلهای دیگری نیز تولید کنند. بطور    کلی،علفهای هرز یکساله با بذر سبز می شوند و دوره زندگی خود را یک سال کامل می کنند.گیاهان یکساله ممکن است تابستانی یا زمستانه باشند.گیاهان یکساله تابستانه در بهار جوانه می زنند،پس از رشد کردن و گل دادن تا اواخر تابستان بذر تولید می کنند و در پاییز از بین می روند.گیاهان یکساله زمستانه زمستانی،در پاییزجوانه می زنند،پس از رشد کردن و گل دادن تا اواخر تابستان بذر تولید می کنند و در پاییز از بین می روند.گیاهان یکساله زمستانی،در پاییز جوانه می زنند و قبل از یخبندان تولید برگهای خوابیده یا روزت کرده در بهار سال بعد به رشد خود ادامه می دهند و پس از گل دادن و تولید بذر در تابستان می میرند.

12. علفهای هرز دوساله:   

  این علفها چرخه زندگی خود را در دو سال کامل میکنند؛یعنی در دو سال بذر جوانه زده ریشه در خاک توسعه می یابد،با یک ساقه کوچک یا برگهای روزت مانند زمستان را میگذراند واغلب در یکی از اعضای خود مواد غذایی ذخیره می سازد.در سال دوم ،این گیاه ساقه،گل وبذر تولید میکند وسپس از بین میرود.بدین ترتیب فقط در سال دوم زندگی خود تولید بذر میکنند.بعضی از این دسته از علفهای هرز ممکن است در صورت مهیا بودن شرایط نمو در یک سال دوره دوساله را طی کنند.نمونه هایی از علف های هرز دوساله عبارتند ازهویج وحشی،سگ زبان،شوکران،شنگ وگیاهان خانواده چتریان واسفناجیان.

13. علفهای هرز چند ساله:

  این دسته از علفهای هرزبیش از دو سال زندگی میکنند وبا انکه هرسال یک دوره حیاطی را طی می کنند پس از تولید مثل از بین نرفته سالهای متمادی به زندگی خود ادامه میدهند.این گیاهان هم با بذرتکثیر میشوند هم با اندامهایی مانند: ریزوم،استولون ، غده یا پیاز.هرسال بخش فوقانی یا اندامهای هوایی این دسته ازگیاهان از بین رفته دربهارسال بعد رشد جدید ان از بخش زیرزمینی گیاه شروع میشود وچون ریشه ای قوی دارند ریشه کن کردن انها اغلب مشکل است.نمونه هایی ازاین گونه علفهای هرز چند ساله از این قرارند:   شیرین بیان،بارهنگ،ترشک،گل قاصد،پیچک،قیاق،مرغ،یونجه باغی،والک،برخی از پیاز های علفی و بوته های نسترن وزرشک.

  علفهای هرز چند ساله خود به دسته های کوچکتری مثل چند ساله ساده،چند ساله خزنده،چند ساله های پیاز دار و غیر تقسیم می شوند.چند ساله ساده غالبا با بذر تکثیر می شوند و به کمک اندامهای رویشی،مثل ریشه پایایی که دارای یقه است زمستان را می گذرانند؛و اگر قسمتی از ریشه آنها قطع یا زخمی شوند قسمتی از ریشه می تواند گیاه جدیدی را بوجود آورد،مثل گل قاصد یا ترشک.

  گیاهان چند ساله خزنده علاوه بذر با اندامهای رویشی مانند ساقه رونده و ریزوبیوم نیز تکثیر می یابتد،مثل مرغ و قیاق که با همین اندامهای رویشی زمستان را می گذرانند.

  گیاهان هرز غده ای و پیاز دار بوسیله غده و در واقع ریزومهای تغییر شکل یافته با محیط سازش یافته تکثیر می شوند مانند اویار سلام که یا به وسیله ی پیاز یا برگ تغییر شکل یافته زیاد می شوند مثل سیر وحشی.این گیاهان با همین اندامها زمستان گذرانی می کنند.کنترل گیاهان هرز داعمی نسبت به علفهای هرز یکساله و دو ساله احتیاج به هزینه زیادتری دارد.به منظوره مبارزه با آنها قطع کردنهای مداوم برای مدتی بیش از یکسال،شخم مکرر،و استفاده از علف کشهایی با دوره فعالیت طولانی،لازم خواهد بود. باید توجه داشت که گیاهان هرز نزدیک 46 درصد یکساله، 9 درصد دو ساله و 45 درصد چند ساله هستند. تعداد بذر تولید شده در علفهای هرز چند ساله کمتر و در دوساله ها از همه بیشتر است.

2.طبقه بندی بر حسب نوع زندگی:

   منظور از نوع زندگی علف هرز،نحوه بدست آوردن غذا و ادامه زندگی آن است.بر این اساس، علفهای هرز به سه دسته تقسیم می کنند:  علفهای هرز کامل،علفهای هرز نیمه طفیلی و علفهای هرز طفیلی.

21. علفهای هرز کامل:

   شامل علفهایی هستند که به تنهایی غذای مورد نیاز خود را از زمین و هوا بدست می آورند.کلیه گیاهان یکساله،دوساله و چند ساله که در بالا از آنها نامی به میان امده است جزء این دسته قرار دارند.

22. علفهای هرز نیمه طیفی:

  علفهای هرز نیمه طیفی گیاهانی هستند که هم با اندامهای خود مقداری از مواد غذایی را از زمین و هوا بدست می آورند و هم مانند یک گیاه طیفی از غذای گیاه میزبان استفاده می کنند،مثل گیاهان خانواده لورانتاسه که معروف تین آنها در کشور ما دارواش،ویسکوم آلبوم،است که روی درختان بزرگ زندگی می کند.نمونه دیگر اکثر ق4ارچهای بزرگ هستند که روی گیاهان عالی می رویند.