تعریف استاندارد :
استاندارد در لغت به معنی نظم ، قاعده و قانون است . لیکن در رابطه با مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، این واژه اینگونه تعبیر می شود : معیار و روشی که بر اساس آن کیفیت یک کالا و خدمت ، مورد مقایسه و سنجش قرار می گیرد .
از جمله وظایف مؤسسه استاندارد ، انجام تحقیقات به منظور تدوین استاندارد در راستای ارتقاء محصولات تولید شده داخلی و کمک به بهبود روش های تولید و کارایی صنایع میباشد .
تعاریف و اصطلاحات :
پاستوریزاسیون : فرایندی است حرارتی ، بر مبنای استقامت مقاوم ترین میکروب بیماری زای شناخته شده در مدت زمان مشخص ، برای از بین بردن تمامی میکروبهای بیماری زای شیر و به حداقل رساندن میکروبهای غیر بیماری زا با حفظ حداکثر ارزش غذایی آن .
هموژنیزاسیون : هموژن کردن ، عملی است مکانیکی برای یکنواخت کردن چربی در تمام شیر و جلوگیری از جدا شدن آن .
خواص شیر :
امروز شیر و فرآورده های آن اصلی ترین تامین کننده مواد مورد نیاز بدن و حاوی بسیاری از ریز مغذی ها و املاح است که مصرف مستمر آن برای رشد ، استحکام استخوان و دندان ، افزایش هوش و توان کاری ، طول عمر و .. همواره از سوی متخصصان تغذیه توصیه می‌گردد .
ضرورت استفاده از شیر پاستوریزه و استاندارد :
شیر علی رغم داشتن ویژیگی های ممتاز غذایی به سرعت در معرض آلودگی های گوناگون قرار می‌گیرد و اگر بهداشت آن در مراحل مختلف شیر دوشی ، جمع آوری،حمل ونقل ، تبدیل فرآوری در کارخانه ، توزیع و مصرف رعایت نشود ، می‌تواند بیماری و عوارض مختلفی را از حیوان به انسان و یا از انسان به انسان منتقل نماید . بنابراین برای مصون ماندن از بیماری ، استفاده از شیر و فرآورده های پاستوریزه و استاندارد توصیه می‌شود .
شیر قبل از دریافت در کارخانه به لحاظ کیفی مورد آزمون قرار می گیرد و در صورت وجود اسیدیته بالا ، بار میکروبی بیش از حد ، مواد افزودنی ، آنتی بیوتیک و ... شیر خام عرضه شده تحویل گرفته نمی‌شود . بنابراین با افزایش میزان شیر خام تحویلی به واحدهای تولیدی تحت نظارت مراکز ذی صلاح ، بهداشت و تندرستی جامعه حفظ خواهد شد .
ویژگی های حسی شیر پاستوریزه :
رنگ : شیر پاستوریزه باید دارای رنگ طبیعی شیر گاو باشد .
بو: شیر پاستوریزه باید دارای بوی طبیعی بوده و عاری از بوهای غیر عادی و نامطبوع باشد .
طعم : طعم شیر پاستوریزه باید همان طعم مطبوع شیر و عاری از طعم های فلزی ، تندی ، تلخی ، ترشی و سایر طعم های غیر عادی باشد .
ویژگی فیزیکی و شیمیایی :
وزن مخصوص شیر پاستوریزه در دمای 15 درجه سلسیوس باید با میزان چربی متناسب بوده و مقادیر آن طبق جدول زیر باشد .