25 ذیحجه روزی است که خداوند سوره دهر را در شان حضرت علی (ع ) فاطمه زهرا ( س ) و امام حسن(ع) وامام حسین (ع ) نازل فرمود درباره شان نزول این سوره در برخی از روایات چنین امده است که حضرت امام حسن(ع) وامام حسین(ع )بیمار شدند و پیامبر اعظم( ص) به همراه تعدادی از اصحاب به عیادتشان رفتند حضرت رسول اکرم (ص) به امیرالمومنین( ع) فرمودند ای ابوالحسن خوب است برای شفای فرزندان خود نذر کنی ان بزرگوار نیز همراه حضرت فاطمه( س ) و فضه خادم آن حضرت نذر کردند در صورت بهبود حسنین( ع) سه روز روزه بگیرند مدتی نگذشت که حاجتآن بزرگواران برآورده شد از این رو حضرت علی( ع) اندکی اب قرض کرد و حضرت فاطمه( س) مقداری نان پخت تا افطار سه روز انان باشد اما در هر یک از این سه روز به هنگام افطار مسکین یتیم و اسیری به در خانه انها امدند و غذا طلب کردند و ان کریمان نیز غذای خود را به انان دادند و خود با آب افطار کردند سوره دهر به معنی روزگار و دوران در مدینه النبی(ص) نازل شده است و هفتاد و ششمین سوره قران کریم در جز 29 با 31 آیه است در ایه اول این سوره اشاره به روزگاری میکند که بر انسان گذشته و او چیزی نبود که یاد شود.
خداوند در ادامه اشاره به خلقت انسان و قرار گرفتن او بر سر دو راهی شکر و کفران میکند
از انجا که محور بحث این سوره عمل خالص ، ایثار انسان، عاقبت کار او ، « قیامت و نعمتهای خوب برای نیکان است نام دیگر این سوره « انسان است این سوره به نام « هل اتی » نیز مشهور است زیرا با این کلمهآغازشده است خداوند در ایات بعدی این سوره از نعمتهای خود برای اهل بهشت و پاداش نیکی ها در آخرت یاد کرده و فرمان صبر و مقاومت داده استاین سوره پس از سوره « الرحمن » نازل شده .در مدینه نازل شده و 31 آیه دارد .
نامها
برای این سوره نامهای متعددی است که مشهورترین آنها سوره «انسان» و سوره «دهر» و سوره «هل اتی» است که هرکدام از آنها از یکی از کلمات اوائل سوره گرفته شدهاست.
این سوره از پنج موضوع سخن به میان میآید:
آفرینش انسان و خلقت او از نطفه و سپس هدایت و آزادی اراده او
سخن از پاداش ابرار و نیکان است که شان نزول خاصی درمورد اهل بیت دارد
دلائل استحقاق این پاداشها
اهمیت قرآن، و طریق اجرای احکام آن
حاکمیت مشیت الهی (در عین مختار بودن انسان)
اهل بیت
برخی از مفسرین از جمله علامه طباطبایی بر اساس روایات متعدد معتقدند این سوره در شأن اهل بیت نازل شدهاست.
جلالالدین عبدالرحمان سیوطی در کتاب الاتقان فی علوم القرآن نقل میکند که آیه و یطعمون الطعام على حبه... در شأن علی بن ابی طالب و فاطمه دختر رسولالله نازل شدهاست.[۱]
و همچنین در تفسیر کشاف از ابن عباس روایت آمده که حسن و حسین بیمار شدند، و رسول خدا با جمعی از صحابه از ایشان عیادت کرد، مردم به علی گفتند چه خوب است برای بهبودی فرزندانت نذری کنی، علی و فاطمه و فضه کنیز آن دو نذر کردند که اگر کودکان بهبودی یافتند سه روز روزه بگیرند، بچهها بهبودی یافتند، و اثری از آن کسالت باقی نماند. بعد از بهبودی کودکان، علی از شمعون خیبری یهودی سه من قرص جو قرض کرد، و فاطمه پنج قرص نان به عدد افراد خانواده پخت، و سهم هر کسی را جلوش گذاشت تا افطار کنند، در همین بین سائلی (به در خانه آمده) گفت :سلام بر شما اهل بیت محمد. من مسکینی از مساکین مسلمینم، مرا طعام دهید که خدا شما را از مائدههای بهشتی طعام دهد، خاندان پیامبر آن سائل را بر خود مقدم شمرده، افطار خود را به او دادند، و آن شب را جز آب چیزی نخوردند، و شکم گرسنه دوباره نیت روزه کردند، هنگام افطار روز دوم طعام را پیش روی خود نهادند تا افطار کنند، یتیمی بر در سرای ایستاد، آن شب هم یتیم را بر خود مقدم و در شب سوم اسیری آمد، و همان عمل را با او کردند.
صبح روز چهارم که شد علی دست حسن و حسین را گرفت، و نزد رسول خدا آمدند، پیامبر اکرم وقتی بچهها را دید که چون جوجه ضعیف از شدت گرسنگی میلرزند، فرمود: چقدر بر من دشوار میآید که من شما را به چنین حالی ببینم، آنگاه با علی و کودکان به طرف فاطمه رفت و او را در محراب خود یافت، و دید که شکمش از گرسنگی به دندههای پشت چسبیده (در نسخهای دیگر آمده که شکمش به پشتش چسبیده)، و چشمهایش گود افتاده از مشاهده این حال ناراحت شد، در همین بین جبرئیل نازل شد، و عرضه داشت: این سوره را بگیر، خدا تو را در داشتن چنین اهل بیتی تهنیت میگوید، آنگاه سوره را قرائت کرد.[