مقدمه
اگر خون هنگام انعقاد ساکن باشد آن را ”لخته“ می نامند ولی اگر در حال حرکت باشد حاصل انعقاد را "ترومبوز" گویند.
انعقاد خون با فعال شدن سیستم های انعقادی و پلاکتی همراه می باشد. انعقاد خون در جلوگیری ازخونریزی نقش بسیار مهمی دارد ولی همین سیستم در شرایط غیر مقتضی میتواند منشاء بیماری باشد.
” با که این نکته توان گفت که آن سنگین دل کشت ما را و دم عیسی مریم با او است“
عوامل افزایش احتمال ترومبوز خون از این قرار می باشد:
افزایش تمایل خون برای لخته شدن.
بیماری در جدار رگ.
کاهش در سرعت گردش خون.
شرایطی که در آن احتمال ترومبوز افزایش پیدا می کند
سن. عامل بسیار مهمی است.
بیحرکتی نقش کلیدی دارد. بخصوص سفرهای طولانی دراتوبوس و یا هواپیما.
زایمان و هورمون زنان. در ایران لخته وریدی در ماه رمضان و هنگام حج به دلیل استفاده نامناسب و خود سرانه از هورمون توسط خانمها برای جلوگیری از عادت ماهانه دیده شده است.
سرطان.
جراحی و تروما.
بیماری های ارثی انعقادی.
سابقه واریس و لخته وریدی.
نشانه های ترومبوز وریدی چگونه می باشد؟
درد و ورم نشانه های اصلی می باشد. باید بر این نکته تاکید کرد که علائم بالینی به تنهائی برای تائید و یا رد تشخیص کافی نمی باشند. برای انجام این امر داپلر رنگی لازم است. در تصویر فوق پای بیماری را که مبتلا به ترومبوز وسیع رگهای لگن و ران می باشد ملاحظه می کنید.
درمان
درمان را میتوان در مراحل اولیه صرفا" بر اساس نشانه های بالینی شروع نمود ولی در خواست داپلر باید انجام گیرد. تاخیر در شروع درمان میتواند عواقب نامطلوب در پی داشته باشد چرا که احتمال گسترش لخته و گرفتاری رگهای ریه با گذشت زمان بیشتر می شود. تزریق چند نوبت هپارین برای بیمارخطری نخواهد داشت اگر معاینه داپلر تشخیص را رد کند.این روش در مراکزی که دسترسی به داپلر با تاخیر انجام می شود توصیه می شود.
روش های درمانی جدید بسوی درمان در منزل متمایل است بدلیل اینکه با استفاده از هپارین سبک نیاز به کنترل خون منتفی می باشد و با اطمینان از نظر موثر بودن درمان همراه با احتمال کم ترخونریزی, می توان از این روش در منزل برای مداوای بیماراستفاده نمود.
من خوشحالم که در تحقیقات اولیه هپارین سبک زیر نظر پروفسور کی کار نقش کوچکی داشته ام چرا که به نظر می رسد که این دارو در درمان و پیشگیری از ترومبوز وریدی از هپارین معمولی بهتر می باشد و امکان درمان در منزل را فراهم ساخته است.مطالعه که در سال 1382 چاپ شد گذارش استفاده از هپارین سبک بر روی 100 بیمار برای جلوگیری از لخته وریدی بعد از جراحی وسیع بود. نتایج این مطالعه برای اولین بار قدرت فوق العاده قوی این هپارین جدید را برای جلوگیری از لخته شدن خون را نشان داد چرا که در هیچ کدام از این 100 بیمار لخته وریدی مشاهده نشد.
(Low molecular weight heparin and prevention of post operative deep vein thrombosis . VV kakkar , B Djazaeri , J fok , M S Fletcher , M F Scully & J Westwick British Medical Journal< 1982 , vol 284, 375)
مقدار هپارین بر اساس وزن بیمار مشخص می شود و روش تزریق زیر جلدی به بیمار و یا همراه او آموزش داده می شود.همزمان داروی ورفارین تجویز می شود و زمانی که آزمایش خون نشان داد که ورفارین بمقدار مورد نظر خون را رقیق نموده است, تزریق هپارین سبک متوقف می شود و ادامه درمان بمدت چندین ماه توسط ورفارین ادامه می یابد.توصیه استفاده از جوراب واریس و ورزش به خصوص راه رفتن قسمت مهمی از درمان می باشد.
ترومبوز در رگهای سطحی
در این بیماری خون در رگ سافن لخته شده و پوست روی محل لخته درد ناک , قرمز, داغ و متورم می شود.در بیمارانی که واریس طنابی پیش رفته بعلت نارسائی سطحی و یا عمقی دارند و یا در بیماران برگر ترومبوز در رگهای سطحی دیده می شود.
درمان توسط رقیق نمودن خون , استفاده از جوراب واریس و راه رفتن انجام می شود.برای جلوگیری از تکرارلخته در بیمارانی که دچار واریس بعلت نارسائی سیستم ورید سطحی می باشند, درمان واریس در زمان مناسب لازم است