فن آوری اطلاعات و ارتباطات و شیمی
در بخش اول این مقاله به منظور آشنائی با ابعاد متفاوت فن آوری اطلاعات و ارتباطات به طرح سوالاتی در این رابطه پرداخته گردید. در ادامه ، ضمن بررسی تفاوت بین " اطلاعات " و "دانش " ، به این موضوع مهم اشاره گردید که می توان اطلاعات را به منزله مواد اولیه تولید دانش در نظر گرفت . بین استفاده درست از اطلاعات و تولید دانش با توسعه ، ارتباط مستقیم و تنگاتنگی وجود دارد.
در بخش دوم با تمرکز بر روی فن آوری اطلاعات و ارتباطات و ارائه تعاریف متفاوت، به بررسی زیرساخت فن آوری اطلاعات و ارتباطات ، خواهیم پرداخت . فن آوری اطلاعات و ارتباطات ( ICT )
تفاوت فن آوری اطلاعات و ارتباطات ( ICT) با فن آوری اطلاعات ( IT ) ، چیست ؟ در فن آوری اطلاعات و ارتباطات ، دستگاه ها و فن آوری های ارتباطی دارای جایگاهی خاص بوده و از عناصر اساسی به منظور استفاده از مزایا و دستاوردهای فن آوری اطلاعات و ارتباطات ، محسوب می گردند. در ادامه با تعاریف متفاوت ICT ، بیشتر آشنا می شویم :
در اوایل سال 1990 به مجموعه سخت افزار ، نرم افزار ، شبکه و صنایع مرتبط به آنان ، فن آوری اطلاعات ( IT ) گفته می شد. در فن آوری اطلاعات و ارتباطات ( ICT ) ، تاکید و محوریت بر روی جنبه ارتباطی می باشد ، بگونه ای که ارتباطات به منزله یک "باید" مطرح بوده که فن آوری اطلاعات بدون وجود آن امکان ارائه سرویس ها و خدمات را دارا نمی باشد .
فن آوری اطلاعات و ارتباطات،واژه ای است که به هر نوع دستگاه ارتباطی و یا برنامه نظیر: رادیو ، تلویزیون ، تلفن ها ی سلولی ، کامپیوتر ، نرم افزار ، سخت افزارهای شبکه ، سیستم های ماهواره اری و نظایر آن اطلاق شده که سرویس ها ،خدمات و برنامه های متعددی به آنان مرتبط می گردد( کنفرانس از راه دور ، آموزش از راه دور) .
فن آوری اطلاعات وارتباطات اغلب در یک مفهوم و جایگاه خاص مورد بررسی کاربردی دقییق تر قرار می گیرد نظیر : فن آوری اطلاعات وارتباطات در آموزش ، بهداشت ، کتابخانه ها و غیره .
فن آوری اطلاعات و ارتباطات ، به مجموعه امکانات سخت افزاری ، نرم افزاری ، شبکه ای و ارتباطی به منظور دستیابی مطلوب به اطلاعات ، گفته می شود .
همگرائی بین کامپیوتر و ارتباطات ، فن آوری اطلاعات و ارتباطات را شکل می دهد .( پیوند بین کامپیوتر و بهره برداری از تمامی قابلیت های آن خصوصا" پردازش و ذخیره سازی داده با امکانات متعدد ارتباطی ) .
با این که تکنولوژی های مرتبط با کامپیوتر به نوعی در جنگ جهانی دوم مورد استفاده قرار می گرفت ، ولی پتانسیل های گسترده آن پس از تحقق دو تحول عمده در سال 1980 بر همگان آشکار گردید : تحول در صنعت نیمه هادی ها ( ترانزیستور ، مدارات مجتمع ، میکرو تراشه ها ) ، کوچک و ارزان شدن کامپیوترها را به دنبال داشت . متعاقب این تحول عظیم ، امکان استفاده از کامپیوتر در ابعاد بسیار گسترده و برای عموم کاربران، فراهم گردید( کافی است به اطراف خود نگاهی داشته باشیم!) . دومین تحول عمده ، ارتباط کامپیوترها با یکدیگر و بر پاسازی شبکه های کامپیوتری است . در ادامه با استفاده از فن آوری های متعدد مخابراتی و ارتباطی ، امکان اتصال و ارتباط بین شبکه های کامپیوتری ، فراهم گردید .تحولات فوق ، زمینه انقلاب عظیم اطلاعاتی در عصر حاضر و ظهور فن آوری های متعدد اطلاعات و ارتباطات را ایجاد نموده است .
مهمترین ویژگی فن آوری اطلاعات و ارتباطات ، نحوه ذخیره سازی ، پردازش و دستیابی به اطلاعات است .
به مجموعه فن آوری هائی که امکان ذخیره سازی ، پردازش ، ارائه و انتقال اطلاعات را از طریق محیط های انتقال فراهم می نماید ، اطلاق می گردد.
فن آوری اطلاعات و ارتباطات به جایگاه برجسته اطلاعات ، دستگاههای ذخیره سازی و پردازش اطلاعات و دستگاههای انتقال و دستیابی به اطلاعات تاکید دارد . بدیهی است در این راستا ، علاوه بر پتانسیل های مخابراتی ، رسانه هائی دیگر نظیر رادیو و تلویزیون نیز در فهرست وسایل ارتباطی ( کانال نشر و توزیع اطلاعات ) ، قرار خواهند گرفت . زیر ساخت فن آوری اطلاعات و ارتباطات در مرحله اول نیازمند وجود یک زیرساخت اطلاعاتی است که در آن تمامی دستگاهها و وسایل ارتباطی نظیر تجهیزات مخابراتی ، رادیو و تلویزیون قرار خواهند گرفت . زیرساخت اطلاعاتی به منزله فونداسیون زیرساخت فن آوری اطلاعات و ارتباطات ، مطرح بوده که امکان ارائه سرویس ها و خدمات اطلاعاتی را با کیفت مطلوب ، فراهم می نماید.
همانگونه که ملاحظه می شود ، در زیرساخت اطلاعات علیرغم استفاده از نرم افزار ، سخت افزار حضوری برجسته دار داشته و این وضعیت در بخش های فن آوری اطلاعات و کاربردهای اطلاعات ، برعکس می باشد . پس از ایجاد هر یک از بخش های سه گانه فن آوری اطلاعات و ارتباطات ، زیر ساخت فن آوری اطلاعات و ارتباطات ایجاد و امکان ارتباط آن با سایر بخش ها به منظور نیل به توسعه همه جانبه وجود خواهد داشت . در این راستا لازم است که تلاش لازم در خصوص ایجاد سه بخش اشاره شده به صورت مستمر ، سیستماتیک و هدفمند ، دنبال شود . بدیهی است تعلل در هر یک از بخش های فوق ، امکان استفاده از مزایا و دستاوردهای فن آوری اطلاعات و ارتباطات را عملا" با مشکل مواجه می نماید. در برخی از کشورها با توجه به جایگاه گسترده تجهیزات سخت افزاری و ارتباطی در ایجاد زیر ساخت اطلاعات ، تمامی تلاش انجام شده در جهت توسعه فن آوری اطلاعات و ارتباطات ، محدود به این بخش بوده و به سایر بخش ها ( فن آوری اطلاعات و کاربردهای اطلاعات ) کمتر توجه می گردد . فراموش نکنیم که زیرساخت اطلاعات ، صرفا" بستر ارتباطی و گزینه های متعددی را به منظور استفاده از دستاوردها و مزایای فن آوری اطلاعات و ارتباطات در اختیار شهروندان یک جامعه قرارداده و می بایست تلاش مضاعفی در جهت توسعه سایر بخش ها و یا ایجاد زیرساخت های جانبی دیگر نیز صورت پذیرد .مثلا" بدون وجود یک زیر ساخت قانونی ، امکان استفاده از مزایای فن آوری اطلاعات و ارتباطات در مواردی همچون تجارت الکترونیکی ، وجود نخواهد داشت .
استراتژی های فن آوری اطلاعات و ارتباطات برای توسعه
به موازات استفاده از فن آوری اطلاعات و ارتباطات در تمامی ابعاد حیات بشری ، جهان به سرعت در حال تبدیل به یک جامعه اطلاعاتی است . امروزه امکان دستیابی به اینترنت و استفاده از منابع اطلاعاتی در تمامی جوامع بشری روندی تصاعدی را طی می نماید و جوامع مختلف هر یک با توجه به زیرساخت های متعدد ایجاد شده از مزایای فن آوری اطلاعات و ارتباطات ، استفاده می نمایند. ایجاد زیرساخت های ارتباطی ، قانونی و تربیت نیروی کار آشنا با فن آوری اطلاعات و ارتباطات ، نمونه هائی از تلاش انجام شده در این خصوص است . رشد شکاف دیجیتالی بین کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه ، جوامع شهری و روستائی ، شهروندان ماهر و آموزش دیده و فاقد مهارت ، جای هیچگونه شک و تردیدی در رابطه با تدوین استراتژی ها و تبعیت از سیاست ها و رویکردهای مناسب برای نیل به یک جامعه مدرن اطلاعاتی را باقی نگذاشته است . تمامی کارشناسان و سیاستگذاران کشورهای متفاوت به این موضوع اذعان نموده اند که فن آوری اطلاعات و ارتباطات دارای پتانسیل لازم برای توسعه در تمامی ابعاد اجتماعی ، اقتصادی ، فرهنگی و سیاسی است . در این راستا اکثر کشورها ، استراتژی های خاصی را به منظور توسعه فن آوری اطلاعات و ارتباطات ، تدوین نموده اند .
عناصر کلیدی به منظور تدوین استراتژی توسعه فن آوری اطلاعات و ارتباطات :
ایجاد یک مدل ( چارچوب ) برای استراتژی ملی توسعه فن آوری اطلاعات و ارتباطات
ایجاد آگاهی لازم در سطوح متفاوت جامعه در خصوص پتانسیل ها و مزایای متعدد فن آوری اطلاعات و ارتباطات
ایجاد و توسعه زیر ساخت مخابراتی ( بدون وجود یک زیرساخت ارتباطی مناسب ، امکان استفاده اندکی از دستاوردهای فن آوری اطلاعات و ارتباطات وجود خواهد داشت )
امکان دستیابی عموم شهروندان جامعه به زیرساخت ارتباطی و استفاده از مزایای فن آوری اطلاعات و ارتباطات
توسعه منابع انسانی ( بدون وجود افراد آموزش دیده و ماهر ، امکان استفاده از فرصت ها و مزایای ارائه شده توسط فن آوری اطلاعات وارتباطات ، وجود نخواهد داشت )
ایجاد و توسعه زیرساخت قانونی ( بدون وجود مجموعه قوانین مشخص ، امکان استفاده از فرصت ها و مزایای ارائه شده توسط فن آوری اطلاعات و ارتباطات نظیر تجارت الکترونیکی ، وجود نخواهد داشت )
ایجاد و توسعه محیط مناسبب برای فعالیت های تجاری و اقتصادی ( سرمایه گذاری تجاری ، ایجاد استانداردهای فنی ، پرداخت الکترونیکی )
ایجاد و توسعه محتوا متناسب با زبان ملی هر کشور
ایجاد ، توسعه و حمایت از صنایع مرتبط با فن آوری اطلاعات و ارتباطات ( امکانات سخت افزاری ، نرم افزاری ، شبکه ، مخابراتی )
مونیتورینگ و سنجش مستمر میزان استفاده از فن آوری اطلاعات و ارتباطات به منظور ارزیابی موفقیت استراتژی ها و سیاست های تعیین شده
جایگاه فناوری اطلاعات در آموزش شیمی
چکیده: درعصر حاضرفناوری اطلاعات و ارتباطات(ICT) بر ابعاد گوناگون بشر تاثیر گذاشته است،چنانچه تاثیرات این علم بر دروس علوم پایه از جمله درس شیمی نیز مشهود و حائز اهمیت است. در بسیاری از کشورهای دنیا گسترش فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش دروس مورد توجه قرار گرفته است،ولی در برخی کشورها به دلایل گوناگون توجه کمتری صورت گرفته است.در کشوری مثل ژاپندانش آموزان برخی از مدارس درس های علوم خود را خارج از مدرسه می گذرانند .با استفاده از سیستمهای دیجیتالی وخدمات رایانه ای دیگر ،آنها از گیاهان و حشرات عکس های دیجیتالی تهیه،واندازه و محل آنها را یادداشت می کنند و سپس آنها را از طریق وب سایت مدرسه ارسال می دارند .بطور کلی کشورهای آسیایی به تدریج استفاده از فن آوری اطلاعات و ارتباطات را در سرزمینهای خود بهبود بخشیده اند ولی وجود برخی عوامل از قبیل ناهماهنگی در تربیت معلمان و میزان سرمایه گذاری در این زمینه مشکلاتی برای تعدادی از این کشورها بوجود آورده است.
واژه های کلیدی:یادگیری فعال ،تکنولوژی آموزشی ، فن آوری اطلاعات و ارتباطات(ICT ) ،سواد علمی ، سواد دیجیتالی، ،روش تدریس مبتنی بر IT مهارتهای پایه، مهارتهای پیشرفته،ارزیابی آموخته ها
مقدمه: نوشتار زیر مطالبی در مورد فناوری اطلاعات وارتباطات در آموزش وزمینه های لازم برای استفاده مؤثر ومفید از این ابزار کمک آموزشی است از آنجا که پیشرفت علم در دنیای جدیدبسیار سریع می باشد برای استفاده از علوم جدید نیازمند ابزاری سریعتر از رسانه های قدیمی تر از جمله کتب و روزنامه ها و مجلات نوشتاری در کتابخانه ها مورد نیازاست از طرفی آموزش علوم به موازات پیشرفت آن باید صورت گرفته تا فراگیران را در عصر تکنولوژی ارضا کند .استفاده از فناوری اطلاعات بویژه در دروس متوسطه و درسهای علوم پایه مثلاًدر درس شیمی بسیار واجب و ضروری به نظر می رسد .هرچند که در ده سال اخیر تغییرات ایجاد شده در کتب شیمی متوسطه استفاده از این فناوری را در تدریس شیمی را فرا راه معلمان شیمی گذاشته است با این حال موانعی برسر راه استفاده مؤثر از آن وجود داشته است که تا کنون این روش از تدریس تجربه نشده و بنابر این بازدهی آن حداقل در کشور ما مورد بررسی قرار نگرفته است. در این مقوله ابتدا بحث را از شیوه های فعال یادگیری،تکنولوژی آموزشی و فنآوری اطلاعات در آموزش شروع کرده و سپس در مورد جایگاه آن در آموزش شیمی بگوییم.
بحث:اهمیت یادگیری فعال:بر اساس تحقیقات روانشناسی یاد گیری، دانش آموزان در کلاس درس،نباید صرفاً شنونده باشند، بلکه باید درفعالیتهای دیگری از قبیل خواندن ،نگارش ،مباحثه و یا حل مسائل واز همه مهمتردر فعالیتهای فکری سطوح بالاترمانند:تجزیه،تحلیل،آؠ ?مایش،ارزشیابی وحل مسائل درسی ومشکلات آموزشی شرکت کنند.دراین صورت دانش آموز،یادگیری فعال و درک درستی ازدرس دارد.
روشهای آموزشی برای تکنیک فعال:
1-روش بازخوردی:این روش،از دومرحله تدریس کوتاه مدت تشکیل شده استکه در بین این دو مرحله گروههای کوچک دانش آموزی به بحث و تبادل نظر در موردموضوع می پردازند.
2-روش هدایتی:در این روش ابتدا معلم یک تدریس بیست تا سی دقیقه ای داردکه دانش آموزان بدون یادداشت براری به دقت گوش می کنند، سپس به آنها پنج دقیقه فرصت داده می شود تا یادداشت کنندو سپس ادامه کلاس را در گروههای کوچک به بحث و تفسیر یادداشت های خود بپردازند
3-روش بحث و گفتگوی منطقی و عقلانی:چنانچه هدف از تدریس، یاد گیری و حفظ اطلاعات ،ایجاد انگیزه برای یادگیری وجمع آوری اطلاعات به شیوه های جدید و پرورش مهارتهای فکری دانش آموز باشد این روش مناسبترین است.
4-روش تحقیق ونگارش:این روش نیز از روشهایی است که باعث رشد و پرورش نیروی فکری دانش آموز می شود.دو شیوه ی آموزشی و عملی رایج که هدف آنها درک الگوهای ‹حل مسأله›است ،عبارتند از مطالعه پیگیر الگوهای آموزشی و هدایتی.سایر شیوه های فعال یادگیری،همانند یادگیری مشارکت ،مباحثه ای،ایفای نقش و شبیه سازی در ایجاد زمینه های یاد گیری فعال بسیارومؤثر هستند.
موانع موجود:محکم بودن پایه های نظام آموزشی قدیمی،نبودن انگیزه ی کافی درمدارس و معلمان،کافی نبودن زمان کلاس درس،مشکلات بکارگیری در کلاسهای پرجمعیت،کمبود بودجه،نبود تجهیزات و منابع مورد نیاز،عدم یادگیری محتوا درحد کافی،نبود مهارت لازم برای کنترل وهدایت کلاس
توصیه های لازم:ایجاد چنین اصلاحاتی در نظام آموزش و پرورش مستلزم همکاری ،مشارکت و هدایت کارشناسان برنامه ریزی و صاحب نظران است که مبهم و نامأنوس نباشد .برنامه ریزان آموزشی می توانند با تبیین وتعریف اهمیت یادگیری فعال در مجلات آموزشی معلمان را در کاربرد روش یادگیری فعال تشویق کنند.واینکه مسئولان آموزش وپرورش باید حامی معلمان برای ایجاد چنین تغییراتی باشند.