تحقیق مقاله نقش حیاتی استاندارد ها در محیط های آموزش های الکترونیکی

پیست، هی، شنیده ام که مطالبی را برای آموزش به دیگران آماده کرده ای. آموزش افراد زیادی در سراسر دنیا. من می توانم چیزی را که شما به آن نیازمند هستید در اختیارتان قرار دهم. آموزش الکترونیکی. بر روی اینترنت و شبیه پست الکترونیکی و تجارت الکترونیکی می باشد. در حقیقت WBT بوده و مشابه CBT و بهتر از آن است. امروزه آموزش صرفاً بر روی اینترنت معنا و مفهوم دارد. حال می خواهم یک LMS مهم و خوب را به شما معرفی کنم. برای کمک به شما تعداد زیادی LO و SCO و AU را نیز طرح خواهم کرد. شاید بعدها بتوانید از یک LCMS نیز استفاده کنید، که بهتر و مناسب تر نیز می باشد. حال LMS می تواند LOی شما را به سرعت به راه بیاندازد، LO می تواند وضعیت تمام یادگیرنده های شما را منعکس نماید.

من همه چیز را در اختیار شما قرار خواهم داد. این سیستم می تواند نمرات آنها و مدت زمانی که برای انجام کارهایشان صرف می کنند و نیز تعداد کلیکهایی که بر روی کامپیوترهایشان انجام می دهند، در اختیار شما قرار می دهد. من می توانم رنگ جورابی که آنها می پوشند را به شما اطلاع دهم. تمام قابلیتها ممکن، اتاقهای گفتگو، ویدئو کنفرانس و… را در بر می گیرد.

آها، استانداردها؟ ام… قطعاً تمام استانداردهای جدید- AICC، SCORM، HACP، QTI، IMS، LTSC/ TEEE، ISO، ABC، XYZ و…و تمام مطالبی که موجود است را در بر می گیرد. ما متناسب با هر سازمانی بوده و حتی تایید شده ایم (Certified). ما همواره پیشرو هستیم….

این چه چیزی است؟ آیا برای دوره های افراد دیگر نیز قابل استفاده است؟ البته که قابل استفاده است. استانداردها، به یاد می آورید؟ و بله شما می توانید مطالب خودتان را نیز بنویسید. فقط استانداردها را مورد استفاده قرار دهید و تمام این کارها را به سادگی انجام دهید.

چگونه کار می کنید؟ خوب … آه … من فقط فروشنده هستم و برنامه نویس نمی‌باشم. یک دمو؟ آن را برای شما تهیه خواهم کرد. ولی بدانید که می توانید اعتماد کنید که مفید خواهد بود. تمام آن براساس استاندارد می باشد.

مقدمه

درصورتی که آموزش الکترونیکی و استانداردهای آن را ترک نمی کنید بدانید که تنها نیستید. آموزش الکترونیکی برای کسانی که به تازگی وارد این حوزه شده اند، فقط مجموعه ای از عبارات و لغات معمایی و مجهول، تعهداتی که فقط امید تحقق آنها وجود دارد، بوده و به نظر آنها اطلاعات علمی موجود بسیار اندک است. کتاب حاضر برای روشن شدن موضوع و ارائه اطلاعات بسیار مفید طراحی شده در تصمیم گیری آگاهانه در قبال آموزش الکترونیکی در سازمانتان به خوبی عمل کنید.

اگرچه آموزش الکترونیکی به موضوعی بسیار مهم در آموزش سازمانهای کل دنیا بدل شده ولی نسبت به ماهیت آن عقاید و افکار بسیار گوناگونی وجود دارد. در این فصل در تمامی کل کتاب را با تشریح آموزش الکترونیکی و اجزای آن ترسیم می کنیم. سپس به بررسی دلایل موجود برای وابستگی اش موفقیت آمیز آموزش الکترونیکی به پذیرش همگانی استانداردها می پردازیم. در انتها نیز جهت درک روند تکامل استانداردهای آموزش الکترونیکی تاریخچه استانداردها را مرور می کنیم. این تاریخچه در حقیقت با طرح یک مساله شروع، راه حل آن ارائه شده و سپس این راه حل استاندارد می شود نهایتاً این راه حل به یک استاندارد مورد تایید بدل می شود.

آموزش الکترونیکی چیست؟

“آموزش الکترونیکی” عبارتی است که در دنیای آموزش کامپیوتری نسبتاً جدید است. هر وقت که یک کتاب یا مجله را در موردن این موضوع مطالعه می کنید، تعریف متفاوتی را دریافت خواهید کرد. دیدگاهی که تقریباً مورد توافق می باشد، عبارت است از این که آموزش الکترونیکی هر نوع محتوای آموزش که به صورت الکترونیکی ارائه می شود را در بر می گیرد. براساس این تعریف، اطلاعاتی که در قالب یک پست الکترونیکی ارسال می شود یا در نرم افزار مایکروسافت ورد (Msward) قرار می گیرد را می توان آموزش الکترونیکی دانست. البته ما قصد نداریم این تعریف را به کار ببریم چرا که بسیار کلی بوده و با هدف این کتاب سازگاری ندارد. ما حوزه این کتاب را به گونه ای محدود کرده ایم تا استانداردهایی که مطرح می شوند صرفاً به خریداران و توسعه دهندگان فن آوریها و محتواهای آموزش اینترنتی مربوط شوند. ما آموزش الکترونیکی را به شرح زیر تعریف می کنیم هر نوع یادگیری، آموزش یا پرورش که با استفاده از فن آوریهای کامپیوتری شناخته شده خصوصاً فن آوریهای مبتنی بر شبکه اینترنت ارائه می گردد.

استفاده از فن آوریهای اینترنتی بدان معناست که محتوای آموزشی بر روی یک وب سرور (Web Server) ذخیره شده و یادگیرندگان با استفاده از فن آوریهای معروف و مناسبی مانند جستجوگرهای وب و پروتکل های شبکمه ICP-IP به آنها دسترسی پیدا می کنند.

انواع آموزش الکترونیکی

روش‌های آموزش الکترونیکی را می‌توان براساس میزان تفاوت آنها با استراتژی‌های سنتی آموزش دسته بندی نمود.

معمولاً سیستم های آموزش الکترونیکی در کنار روش هایی نظیر آموزش توسط یک استاندارد راهنما مطالعه فردی، استفاده از کتابها ویدئو و… بعنوان بخش های یک سیستم جامع آموزش مطرح هستند. بهره گیری از مجموعه این روش ها زمانی اتفاق می افتد که سازمان در حال حرکت از سیستم سنتی آموزش به آموزش الکترونیکی می‌باشد. نتایج بررسی ها نشان می دهد که اتخاذ چنین رویکردی بهترین راه حل برای برآورده ساختن نیازهای آموزشی سازمان می باشد. این رویکرد آموزش ترکیبی[1] نامیده می شود.

آموزش الکترونیکی را می توان به دو دسته عمده تقسیم بندی نمود، هم زمان و غیر هم زمان. اگرچه استانداردهایی که در این کتاب مطرح می شوند بیشتر به آموزش الکترونیکی غیر هم زمان می پردازند، ولی تعریفی از هر دو مقوله در اینجا ارائه می‌شود.

“آموزش الکترونیکی هم زمان” از یک مدل آموزشی استفاده می کند که در آن یک کلاس درس، دوره، سخنرانی یا جلساتی با استفاده از اینترنت برگزار می شوند. این نوع از آموزش الکترونیکی به این دلیل هم زمان نامیده می شود که در آن بایستی تمام شرکت کنندگان به طور هم زمان حاضر باشند. چندین بسته نرم افزاری خاص برای این منظور وجود دارند که امکان گفتگوی On-Line را فراهم آورده و وایت بردهایی الکترونیکی و… در اختیار کاربر قرار می دهند. این بسته های نرم افزاری، “ابزارهای مشارکت”[2] نامیده می شوند. جالب توجه است که برخی از این بسته های نرم افزاری امکان ذخیره سازی مطالب ارائه شده جهت استفاده در آینده را فراهم می آورند. بدین نحو این نوع از آموزشها در دسته غیر هم زمان قرار می گیرند.

“آموزش الکترونیکی غیر هم زمان” نسخه تحت وب آموزش های مبتنی بر کامپیوتر[3] (CBT) می باشند که عمدتاص از طریق CD-ROM یا شبکه محلی سازمان ارائه می شوند. عموماً “محتوای آموزشی”[4] از یک سرور تحت وب ارائه و در هنگام صدور تقاضا به کامپیوتر یادگیرنده ارسال می شوند. بدین ترتیب یادگیرندگان می توانند در هر زمانی که بخواهند دوره های خود را دریافت کنند. معمولاً دوره های آموزشی به صورت تمام وقت (24 ساعته) و طی 7 روز هفته (7/24) در دسترس یادگیرنده بوده و در چهارچوب اجازه نامه های مناسب و مربوطه، از تمام کامپیوترهایی که به اینترنت یا اینترنت سازمان متصل هستند، قابل دسترسی می باشند. محتوای آموزشی می تواند ترکیبی از متن، تصاویر ثابت، تصاویر متحرک، صوت یا فیلم باشد. محتوای آموزشی خوب، تعاملی[5] بوده و به نوعی در آنها ارزشیابی نیز صورت می گیرد. عموماً محتوای آموزش تسوط یک سیستم مدیریت آموزش (LMS)[6] چنین سیستم هایی، امکان دسترسی به دوره ها را از طریق یک منوی شخصی برای یادگیرندگان فراهم آورده و میزان پیشرفت یادگیرنده در آن دوره ها را بررسی، ثبت و قابل ردیابی می کنند. بخش عمده استانداردهایی که تا به حال در این زمینه تدوین شده اند به آموزش الکترونیکی غیر هم زمان مربوط هستند.

اجزای یادگیری الکترونیکی

برای آنکه بتوان آموزش الکترونیکی و استانداردهای مربوط به آن را درک کرد ضروری است بین دو دسته از اجزای آن تمایز قائل بشویم. یک دسته اجزایی را شامل می شود که می توان آنها را “فیزیکی” نامیده این اجزا وجود فیزیکی (یا حداقل الکترونیکی) دارند. آنها چیزهایی مانند فایلهای محتوای آموزش، نرم افزار مدیریت، و بانک‌های اطلاعاتی را شامل می شوند. دسته دوم اجزایی را شامل می شود که مفهومی هستند مانند دوره ها و دروس، درک واضح و روشن این اجزای مفهومی برای بحث در مورد‌ آموزش الکترونیکی ضروری بوده، و بنابراین در ابتدا این دسته را مورد بررسی قرار می دهیم.

اجزای مفهومی آموزش الکترونیکی

اشیای آموزشی- اجزای اصلی و مفهومی آموزش الکترونیکی.

یک شی آموزشی[7] (LO) کوچک ترین بخش محتواست که به تنهایی می تواند به عنوان یک وحد با معنای آموزشی مطرح باشد. اندازه دقیق یک LO می تواند متغیر باشد، ولی بهترین عملکرد برای یک LO داشتن هدف یا منظور آموزش منحصر به فرد می باشد. هر LO بایستی معنادار و در عین حال مستقل از محتوا باشد، به عبارتی نباید جهت کامل شدن به بخشهای دیگر محتوای آموزش وابستگی داشته باشد. این بدان معناست که هر LO می تواند در چندین درس یا دوره مورد استفاده قرار بگیرد.

با وجود این تعاریف، به نظر می رسد که LOها بایستی کوچک و متمرکز باشند، ولی اندازه واقعی و حوزه آنها به پدید آورنده آنها واگذار شده و بدین ترتیب مقاصد عملی و نه ایده آلی را منعکس می کنند. قابل توجه است که هر LO مستقل از اندازه‌اش، کوچکترین واحد آموزشی است که می توان به صورت اتوماتیک آن را مدیریت و بررسی نمود.

می توان LOها را بخشهای سازنده محتوای آموزش الکترونیکی دانست. می توان از آنها استفاده کرده و هرنوع تجربه آموزشی را ایجاد نمود. LOها معمولاً با بلاکهای LEGO مقایسه می شوند. از آنجائیکه LOها با استانداردهای مشابه یا سازگار با هم انطباق دارند، می توان هر ترکیبی از آنها را مورد استفاده قرار داد در حالیکه به بهترین وجه با یکدیگر هماهنگی خواهند داشت. به طور کلی می توان از کنار یکدیگر قرار دادن LOها بخشهای بزرگتری از محتوای آموزش نظیر موضوعها، دروس، یا کل دوره‌ها را شکل داد. البته بدون وجود استاندارد سازی، هیچ تضمینی نسبت به ایجاد ترکیبیقابل استفاده از LOها وجود ندارد. (شکل 1-1 را ملاحظه کنید)

(شکل در فایل اصلی موجود است)

امکان استفاده مجدد حائز اهمیت است

شاید مهم ترین ویژگی LOها، طراحی آنها به گونه ای که بتوان آنها را برای محتواهای آموزشی متفاوت مورد استفاده مجدد قرار داد می باشد. به عنوان مثال تصور کنید که یک دوره آموزشی برای نحوه استفاده از مایکروسافت اکسل (MS Exel 2000) خریداری می کنید.

پس از بررسی دوره، به این نتیجه می رسید که بخش مربوط به تهیه نمودار ضعیف بوده به طوریکه شما به یک LO دیگر که خاص نحوه استفاده سازمانتان از صفحه گسترده ها است نیاز دارید. شما یک LO بهتر برای نمودارها پیدا کرده که می توانید جداگانه خریداری کرده و بخش آموزش داخلی سازمان را مفهوم به تولید یک LOی خاص سازمان می کنید. در صورتی که تمام LOها با یک استاندارد مطابقت داشته باشند، شما خواهید توانست که یک دوره خاص را با استفاده از اجزایی که در اختیار دارید، ایجاد نمایید. (شکل 2-1 را ملاحظه کنید).

LOهای کوچک‌تر و متمرکزتر امکانات بیشتری برای استفاده مجدد فراهم‌می‌آورند. می توانید، یک LO را برای هر تعداد از اجزای آموزشی مرکب به کار ببرید. مثلاً، مجموعه وسیع محتواهای آموزشی را در نظر بگیرید که می توانید در آن از یک LO استفاده کنید که مربوط به انتخاب متن در نرم افزارهای مرتبط با Microsoft Windows می باشد.

چگونه می توان امکان استفاده مجدد را فراهم آورد؟

برای آنکه در LO امکان استفاده مجدد داشته باشد، به یک “پوشاننده”[8] توضیحی نیازمند می باشد. این پوشاننده اطلاعاتی مانند شرحی بر محتوای LO ، شناسه[9] آن، اهداف آموزشی که محقق می نماید، سازنده آن، مخاطبین  آن را فراهم می نماید. می‌توان LO را یک شیرینی فرض کرد. محتوای آموزش معادل شیرینی بوده که در یک کاغذ پیچیده شده که بر روی آن نام شیرینی، ترکیبات، اطلاعات مربوط به ارزش غذایی، تولید کننده و… چاپ شده اند. این اطلاعات به ما کمک می کند که شیرینی‌ای که انتخاب می کنیم به بهترین وجه با علایق غذایی ما متناسب باشد و در عین حال نیز کاغذ “پوشاننده” را باز نکرده و از شیرینی نیز نخورده ایم. (شکل 3-1 را ملاحظه کنید) می توان پوشاننده یک LO را به همین ترتیب مورد استفاده قرار داد.

ولی برای آنکه چنین چیزی امکان پذیر باشد، ضروری است اطلاعات مربوط به یک شکل استاندارد و به گونه ای که در سطح جهانی قابل درک باشد، تهیه شوند. این مشکل با استفاده از meta-data حل شده است. این نوع داده طبق تعریف عبارت است از “داده هایی در مورد داده‌ها”. برای اینکه یافتن و استفاده از LOها تسهیل شوند گروههای متعددی با یکدیگر همکاری و فعالیت داشته اند تا بتوانند یک مجموعه سازگار و مناسب از meta-data را برای هر LO تعریف کنند. Meta-data به عنوان بخشی از LO محسوب نمی شود. بلکه به صورت مجزا مستند شده و برای آنکه همراه با LO باشد، طراحی شده است. نیز اینکه این نوشتار را می توان بدون باز کردن یا نمایش LO مشاهده نمود. LOها را می توان در یک بانک داده‌ای بزرگ که بانک LO یا بانک محتوا نامیده می شود ذخیره کرد. به راحتی می توان در این بانک داده براساس meta-data های LOها، به جستجو پرداخت.

به عنوان مثال فرض کنید که می خواهید یک دوره آموزشی در مورد نگهداری اتومبیل طراحی کنید. برای این کار می توانید، بانک محتوا را برای یافتن LOهایی که شرح آنها شامل عباراتی مانند “چک کردن فشار تایر”، “تعویض برف پاک کنها” و “تمیز کردن شمعها” می باشد، جستجو کنید.

ساختارهای محتوای آموزشی                      Content Structures

همانطور که تا اینجا مشخص شده، LO ها را می توان بخشهای تشکیل دهنده محتوای آموزشی دانست. این بخشهای تشکیل دهنده در صورتی مفید هستند که در ساختارهای بزرگ مورد استفاده قرار بگیرند و به خودی خود بی فایده هستند. در این بخش از کتاب جایگاه ساختارهای محتواهای LOها را در استانداردهای عمده نشان می دهیم. اکثر محتواهای آموزشی، بدون توجه به نحوه ارائه آنها دارای ساختاری سلسله مراتبی هستند. مثلاً یک دوره را می توان به چندین درس و هر درس را به چندین مبحث تقسیم بندی نمود. اینها روشهای مختلفی هستند که می توان برای تولید دوره مورد استفاده قرار داد. یکی از الزامات مهم آموزش الکترونیکی فراهم آوردن روش ساداه و در عین حال انعطاف پذیر برای ارائه مجموعه وسیعی از ساختارهای محتوایی، می باشد.

شناسایی رویکردهای تعیین «رویکرد دسته بندی محتوای آموزشی» عبارت است از یک مجموعه تعریف شده از محتوای آموزشی که دارای اسامی مشخصی می باشند. «دسته بندی محتوای آموزشی» می تواند یک یا دو سطح داشته باشد. مثلاً دوره- درس، یا اینکه می تواند مانند مثالهایی که در جدول 1-1 آمده اند دارای چندین سطح باشند.

به طور کلی این دسته بندی بایستی حین تهیه دوره شکل بگیرد تا با مشخصه های آن دوره تناسب لازم را داشته باشد. ضروری است که سطوح بالاتر این دسته بندی ها نامگذاری شوند و سطوح پایین تر در ساختار محتوا مورد اشاره واقع گردند. گروهها و افرادی که در مورد استانداردها تحقیق می کنند، پس از مواجه با رویکردهای متعدد دسته بندی محتوای آموزشی، مدلهای سلسله مراتبی ساده و قابل تصمیمی را تهیه کرده‌اند. این مدلها هیچ گونه پیچیدگی خاصی نداشته، تعداد سطوح دسته بندی آنها کاملاً انعطاف پذیر بوده و رویکرد آموزشی آنها نیز مناسب است.

استانداردهایی برای دو مدل مختلف دسته بندی محتوای آموزشی وجود دارند که روش تهیه دوره را براساس LOها تشریح می کنند. یک مدل، بخشی از SCORM[10] را که توسط ADL[11] توسعه یافته است، تشکیل می دهد. مدل دیگر توسط کمیته CBT صنعت هوایی (AICC)[12] توسعه یافته است. ما در مورد این سازمانها و ویژگی های آنها توضیحات بیشتری را ارائه خواهیم کرد ولی در اینجا فقط این دو نوع مدل ساختار محتوا را معرفی می کنیم.

سلسله مراتب محتوای آموزشی در مدل SCORM

سلسله مراتب محتوای آموزشی در مدل SCORM از سه جزء زیر تشکیل می‌گردد:

(CA) Content Aggregiation:

گروهی از منابع آموزشی است که هر یک از آنها دارای مفهومی جامع و رسا می‌باشند هر دوره آموزشی از مجموعه ای از CAها تشکیل یافته است.

سطوح پایین تر یک دوره آموزشی در صورتیکه دارای استقلال محتوایی و مفهومی باشند خود یک CA محسوب می شوند.

شیء محتوایی اشتراک پذیر     Sharable Content Object (SCO)

یک SCO، کوچکترین بخش محتوای آموزشی (LO) در مدل SCORM می باشد که قابلیت به اشتراک گذاشتن در دوره های مختلف آموزشی را دارا می باشد. در این سطح یادگیرنده به طور مستقیم با محتوای آموزشی در تعامل می باشد.