تحقیق مقاله آموزش الکترونیکی

آموزش الکترونیکی

پیشگفتار

امروزه آموزش مجازی به عنوان یکی از روش های نوین آموزشی در دنیا مطرح است. عصر ارتباطات و اطلاعات تمامی فرایندها و فعالیت های بشر را به سمت فعالیت های الکترونیکی ومبتنی بر شبکه جهانی اینترنت و وب پیش برده و می برد به طوریکه واژگان جدیدی به دایره لغات تمامی ملل وارد شده است، واژگانی نظیر:

e-Commerce

e-Business

e-Training

e-Education

e-Learning

در مجموعه پیش رو، بخش های مختلفی از اجزاء و مؤلفه های آموزش مجازی

 (e-Learning) ارایه شده است:

در فصل اول ، مقدمه ای بر آموزش الکترونیکی ارائه گردیده است.

در فصل دوم،  تعاریفی از  e-learning آورده شده است که این تعاریف در واقع دیدگاه های مختلفی را در بر می گیرند.

در فصل سوم به تکنولوژی e-learning  می پردازد.در این فصل انواع e-learning و تکنولوژی و ابزارهای مورد نیاز هر یک از انواع ارایه گردیده است.

درفصل چهارم این تحقیق، استانداردهای آموزش الکترونیکی مورد اشاره و ارزیابی قرار گرفته است.

فصل پنجم به بررسی ویژگیهای e-learning می پردازد.در این فصل مزایا و معایب این شیوه آموزش (e-learning) ارایه گردیده است و نهایتا در فصل ششم ، نحوه انتخاب یک دوره مجازی (on-line) تشریح گردیده است.

با توجه به جدید بودن این شیوه آموزش (حداقل در کشور ما) و کمبود مراجع و منابع جهت تحقیق در این خصوص، سعی گردیده تا از منابع موجود و در دسترس جهت غنی سازی تحقیق پیش رو حداکثر استفاده بعمل آید، در این راه از منابع کتابخانه ای ( کتابخانه سایر دانشگاه ها) ، مقالات لاتین (از طریق اینترنت) و نیز منابع فارسی استفاده گردیده است. امید است با گسترش این شیوه آموزشی در کشور، فاصله موجود میان کشورمان و سایر کشورهای پیشرفته جهان هر چه سریعتر بر طرف گردد.

                                                                                                         پاییز83

                                                                                    فهیمه پوریانی                                                                        

چکیده

          آموزش الکترونیکی به عنوان ابزاری تازه، رفته رفته در جوامع جهانی جای رسانه‌های آموزشی را می‌گیرد. آموزش الکترونیکی یکی از بهترین روش‌های آموزشی به کار رفته از سوی بشر است که توانسته با به کارگیری فناوری‌های اطلاعاتی و مخابراتی محدودیت‌های روشهای آموزشی و سنتی یا آموزش‌های از راه دور دیگر را از بین ببرد.

1:مقدمه

          زندگی اثربخش و با راندمان در قرن بیست و یکم مستلزم شناخت ویژگیهای این قرن می‌باشد. ویژگیهای اساسی این عصر، عصر اطلاعات و جامعه اطلاعات محوری می‌باشد. در این جامعه اطلاعات و مدیریت آن و تبدیل آن به دانش پایه و اساس اقتصاد جوامع را تشکیل می‌دهد. چنین ویژگیهایی تاثیر زیادی روی نهادهای اجتماعی و اقتصادی جوامع خواهند گذاشت و نهادهای اجتماعی باید براساس آنها تجدید بنا شوند. یکی از مهمترین نهادهای اجتماعی که دستخوش تغییرات وسیع خواهد شد، نهاد آموزش و یادگیری در سطح عمومی و عالی می‌باشد. زیربنای نهاد آموزش و یادگیری در حال حاضر مربوط به جامعه صنعت- محور است. دانش آموختگان نظام آموزشی سنتی نمی‌توانند در جامعه اطلاعات- محور کارایی لازم را داشته باشند. در گذشته متناسب با عصر کشاورزی و صنعتی به آموزش پرداخته‌ایم، ولی در حال حاضر این رویه قابل قبول نیست. امروزه، فناوریهای اطلاعات به ما اجازه می‌دهند تا آموزش را متناسب با نیازها ارائه دهیم، زیرا از یک طرف محدودیتهای گذشته را از بین می‌برند و از طرف دیگر اختیاراتی را برای ما فراهم می‌آورند و به دانشجویان اجازه می‌دهند تا نیازهای تحصیلی خود را در زمان مناسب خود برای یادگیری مرتفع سازند. برای اینکه دانش‌آموختگانی داشته باشیم که کارایی لازم را در جامعه اطلاعات- محور داشته باشند باید رویکرد جدید نسبت به آموزش و یادگیری داشته باشیم. برای پیاده کردن رویکرد جدید نیاز به تکنولوژی اطلاعات و استفاده از ابزارهای اطلاعاتی موجود می‌باشد. با گسترش شبکه‌های اطلاعاتی از جمله اینترنت این فرصت برای ما فراهم شده است. استفاده‌ای سریع و به موقع از این امکانات موجب پیشرفت و توسعه خواهد شد. یکی از این فرصتها یادگیری الکترونیکی می‌باشد. برنامه‌ریزیهای آموزشی ما باید به گونه‌ای باشد که از این فرصت جدید به بهترین وجه استفاده کنیم.

2:e-learning  چیست؟

2-1:تعریف e-learning

          اگر قرن بیست و یکم را دروازه ی ورود به عصر اطلاعات و جامعه اطلاعات- محور بدانیم، مهمترین دستاورد فن آوری اطلاعات در اواخر قرن بیستم و آستانه ی قرن بیست و یکم ایجاد و گسترش شبکه ی جهانی اینترنت بوده است. گسترش روز افزون این شبکه باعث شده است تا بسیاری از مرزهای موجود در ارتباطات ما بین افراد و ملل مختلف از بین برود. ظهور تکنولوژی اطلاعات تأثیرات عمیقی بر زندگی انسان داشته است. شاید مهمترین و عمیق ترین این تأثیرات در زمینه ی آموزش و یادگیری است. تصورات قبلی در زمینه ی نیاز به وجود امکانات فیزیکی بسیار برای امر آموزش و یادگیری در سطح عمومی و آموزش عالی دچار تحول جدی شده است. اکنون با به صحنه آمدن آموزش های مجازی امکان یادگیری در هر زمینه ای برای هر فردی در هر زمان و مکانی و بصورت مادام العمر فراهم شده است. در شرایط جدید نیاز به تأسیس ساختمان ها و امکانات فیزیکی نبوده و فراگیران و مدرسین نیاز به ترک منزل و مکان کار برای شرکت در کلاس ها ندارند. افزون بر این ساعات شروع و خاتمه کلاس ها ثابت نبوده و فراگیران هر زمان که بخواهند می توانند وارد کلاس شده و تا هر زمان که لازم باشد کلاس را ادامه دهند. همچنین محدودیت تعداد پذیرش دانشجو نیز از بین رفته است . بطور خلاصه میتوان گفت که آموزش مجازی محدودیت های زیر را که در دانشگاههای کلاسیک اجتناب ناپذیر هستند، از بین برده است

محدودیت های فیزیکی (ساختمانی، فاصله ای، ... )

محدودیت های زمانی (در هر ساعت و هر موقع از شبانه روز میتوان وارد کلاس شد، آمورش مادام العمر میتوان داشت)

محدودیت های کلاسیک درس و مقطع

محدودیت های هزینه ای

افزون بر این موارد، یادگیری الکترونیکی بسیاری از(اگر نه تمام) ویژگی های رویکرد جدید به آموزش و یادگیری را دارا می باشد.

در عصر کنونی موضوع «آموزش هر کجا و هر زمان» و «یادگیری مادام العمر» یک اصل پذیرفته شده است که نگاه سنتی به آموزش های مقطعی را نفی میکند. همچنین نیاز به آموزش های کیفی تر از طریق محتوا و تأمین کننده های انعطاف پذیرتر رو به گسترش است. دستیابی به این اصول و نیازها امکان پذیر نبود تا اینکه شبکه ی اینترنت گسترش یافت و یادگیری الکترونیکی رایج شد.

در ادامه می خواهیم چند تعریف متداولی را که در رابطه با آموزش الکترونیکی وجود دارد را بیان کنیم:

          آموزش الکترونیکی به مجموعه ی وسیعی از نرم افزارهای کاربردی و روش های آموزشی مبتنی بر فن آوری گفته می شود که شامل آموزش های بر پایه ی رایانه، وب، اینترنت و همچنین کلاس ها و دانشگاه های مجازی و ... می باشد یا به بیان ساده تر می توان گفت :e-learning، انتشار محتوا از طریق همه رسانه‌های الکترونیکی، شامل اینترنت، اینترانت‌ها، extranet ها، ماهواره‌، ویدئو، CD-ROM و ... است، در واقع

 e-learning تمام روش‌ها و شیوه‌های آموزشی را، چه رسمی و چه غیررسمی ، که به صورت الکترونیکی انتشار می‌یابند در برمی‌گیرد.

          e-learning (آموزش الکترونیکی)، به آموزش و تحصیل online گفته می‌شود که به صورت همزمان  یا غیرهمزمان منتقل می‌شود.

با استفاده از آموزش الکترونیکی می توان هر کامپیوتری را به یک کلاس درس تبدیل نمود و در هر کجا یا در هر زمان از این آموزش برخوردار بود. چنین آموزشی می تواند با استفاده از CD-Rom ، شبکه، اینترنت یا اینترانت، یا به عبارتی آموزش از طریق کامپیوتر یا CBT ، از طریق اینترنت یا IBT ، از طریق وب یا WBT و ... انجام شود. در چنین آموزشهایی از متن ، صوت، شنیدار، انیمیشن و محیطهای مجازی استفاده می شود.

2-2:طبقه بندی تاریخی E-Learning

قبل از دهه 80

          محدودیت‌های فیزیکی، عدم امکان دسترسی همیشگی به استادان، کیفیت متفاوت ارائه دروس از سوی استادان و معلمان مختلف و عوامل بسیار دیگر باعث شده بودند در فرایند آموزش خلل وارد شود و بسیاری از والدین، دانش‌آموزان و دانشجویان با معضلی به نام مدرسه بهتر، دانشگاه بهتر، معلم بهتر و استاد بهتر مواجه باشند.

          کمبود منابع آموزشی، کتابخانه‌های سنتی و محدودیت در ارائه خدمات حضوری باعث شد در دهه 60 و 70 میلادی ایده آموزش از راه دور[1] شکل بگیرد.

          آموزش مکاتبه‌ای، آموزش مبتنی بر تلویزیون، استفاده از فیلمهای ویدئویی، آموزشی و مجموعه بسیاری بزرگی از فرایندهای آموزشی جدید، به وجود آمدند تا مجموعه فراگیران با سرعت بیشتر و محدودیت کمتر به اطلاعات آموزشی جدید دست پیدا کنند.

سالهای 93-84

          پیدایش رایانه‌های شخصی (PC)، CD-ROMها و ... را می‌توان پیشرفتهای تکنیکالی دوران محیطهای چند رسانه‌ای دانست. در یک تلاش برای ساختن آموزشی با قابلیت انتقال بیشتر و با تصاویر دلپذیرتر و جالب‌تر، دوره‌های آموزشی مبتنی بر کامپیوتر از طریق CD-ROM ها به وجود آمدند. قابلیت دسترسی به CD-ROM ها در هر زمان و در هر جایی و همچنین کاهش زمان و هزینه مصرفی از مزایای این روش بودند و این روش نیز به تغییر شکل صنعت آموزش کمک می‌کرد در حالیکه آموزش به همراه معلم (ILT)[2] نمی‌توانست چنین امکاناتی را فراهم کرد.

          به رغم این فواید و مزایا، اینگونه دوره‌ها و رشته‌هایی که از طریق لوح‌های فشرده در اختیار قرار می‌گرفتند فاقد تعامل با معلم و Presentation های پویا بودند در نتیجه جذابیت کمتری برای دانش‌آموزان داشتند.

موج اول  e-learning(99-94)

          همزمان با شکل گرفتن web و توسعه آن، تولیدکنندگان محصولات آموزشی شروع به بررسی این موضوع کردند که این تکنولوژی جدید چگونه می‌توانست در راستای بهبود روش‌های آموزشی مورد استفاده قرار بگیرد. ظهور e-mail، جستجوگرهای web، HTML، Media player ها، و ... شروع تغییر شکل آموزش به صورت چند رسانه‌ای، مشاوره از طریق e-mail، آموزشی مبتنی بر کامپیوتر با متن و گرافیک‌های ساده، آموزش مبتنی بر وب با کیفیت پایین بود.

موج دوم e-learning (2005-2000)

          پیشرفتهای تکنولوژیکالی - شامل برنامه‌های کاربردی شبکه همچون  Java/IP، دسترسی به پهنای باند وسیع، و طراحی پیشرفته وب سایتها- تحولات صنعت آموزش هستند. امروزه دست اندرکاران امر آموزش الکترونکی می توانند روش آموزش با حضور مربی (ILT) به صورت زنده و از طریق web را با مشاوره‌هایی بلادرنگ، سرویسهای بهبود یافته یادگیرندگان، ترکیب نمایند و       محتوای دوره های آموزشی خود را برای ایجاد محیطهای چند بعدی آموزشی و با کیفیت بالا به روز کنند و جذاب نمایند. این مسائل به ظاهر پیچیده آموزشی ذخیره‌های مالی، تجربیات آموزشی با کیفیت بالا را در پی دارند و نیز استانداردی  برای موج بعدی e-learning خواهند شد.

خلاصه:

learning به استفاده از برنامه‌های کاربردی و فرایندهای الکترونیکی برای آموزش دادن اشاره دارد. برنامه‌های کاربردی و فرایندهای e-learning، شامل آموزش مبتنی بر web، آموزش مبتنی بر کامپیوتر، کلاس‌های مجازی، و ... ، که این شیوه آموزشی (آموزش الکترونیکی) علیرغم تارخچه کوتاه خود طی چند سال اخیر دارای پیشرفتهای زیادی بوده است. علیرغم اینکه تنها کمتر از چند دهه از ابداع آن می گذرد اما شاهد فراگیر شدن

 e-learning به عنوان یکی از ابزارهای قوی آموزشی در سراسر دنیا می باشیم.

3:تکنولوژی e-learning

e-learning را تکنولوژی به وجود نیاورده بلکه این مردم بودند که در ایجاد آن نقش داشتند. در واقع نقطع شروع صحیح و درست برای هر تحقیق و پژوهشی در زمینه تکنولوژی، افرادی هستند که تکنولوژی به آنها احتیاج دارد.

          برای فهمیدن و پی بردن به ابزار و تکنولوژیهای مورد نیاز، حتی برای یک پروژه ساده، احتیاج به یک framework یا checklist ای از طبقات و دسته‌های اصلی تکنولوژی‌های مورد نیاز داریم. در رابطه با e-learning  هم اینچنین است. حال می‌خواهیم نگاهی داشته باشیم به یک روش ساده از طبقه‌بندی کردن تکنولوژیها در

[1] - Distance Learning

[2] - Instructor- Led Training