تحقیق مقاله چگونه گواهینامه ایزو بگیریم

مقدمه

بررسی تاریخی کشورهای توسعه یافته حاکی از  این است که به منظور رشد اجتماعی و ارتقاء سطح آگاهی و رفتار جامعه استاندارد سازی و وضع قوانین و مقررات و نظارت بر اجرای صحیح آنها همواره از اولویت برخوردار است.

استاندارد سازی مدیریت و فعالیتهای مدیران بعنوان یکی از راههای موفقیت کشور های توسعه یافته قلمداد شده و حرکت وسیع در سطح کشورمان به منظور استاندارد کردن مدیریت با استفاده از استانداردهای ایزو بیانگر تحولات اساسی در مقوله مدیریت است. استانداردهای ایزو بعنوان استانداردهای تحول سازمانی و بهبود وضعیت اجتماعی سازمانها از مدلهای اجرایی مهمی است که درسطح سازمانهای تولیدی و خدماتی بکار گرفته می‎شود.

شفاف سازی اطلاع رسانی واقعی ایجاد نظام پاسخگو و احترام به تک تک اعضاء جامعه نیازمند تدوین و اجرای دقیق قوانین است هیچ جامعه ای به رشد نرسیده است مگر آنکه انقلاب را ازدوران شروع کرده باشد تحول سازمانی آگاهی کارکنان نسبت به اهداف سازمان و جامعه و حرکت به سمت تعالی جامعه و سازمان نیازمند ایجاد یک نظام مدیریت مقتدر و حمایت مدیران از حرکتهای بهبود کیفیت میباشد.

ایزو چیست ؟

ایزو فرآیند تولیدی یک کالا میباشد، سازمان بین المللی استاندارد ایزو مقر آن در ژنو سوئیس می‎باشد در 24 فوریه 1947 به منظور یکپارچه کردن استاندارد در سراسرجهان ایجاد تسهیلات درتجارت بین المللی و حمایت از تولید کننده و مصرف کننده و توسعه همکاری عمل تکنولوژیکی اقتصادی و با عضویت 25 کشور تاسیس شد. به دنبال پیوستن تدریجی سایر کشورهای جهان این سازمان در حال حاضر دارای 132 عضو شامل 90 عضو اصلی و 34 عضو مکاتبه ای و 8 عضو مشترک می‎باشد که موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران از جمله اعضای اصلی آن می‎باشد.

در حال حاضر تعداد استانداردها 11950 مورد می‎باشد که توسط 2856 کمیته وزیر کمیته و بیش از سی هزار کارشناس تدوین گردیده است.

سازمان بین المللی استاندارد تحت عنوان مدیریت کیفیت و تضمین کیفیت آغاز و در سال 1987 پس ازبحث و بررسی های علمی و تخصصی گسترده و تائید پیش نویسهای تهیه شده، توسط کشورهای عضو این کمیته فنی به صورت مجموعه ای مشتمل بر شش استاندارد و از سوی دبیرخانه سازمان بین المللی استاندارد منتشر گردید.

استانداردهای سری ایزو می گوید که کیفیت محصول فقط از طریق کنترل و بازرسی فنی بازرسی صد در صد به صورت پیوسته تأمین نیست بلکه کیفت باید در فرآیند تولید و آنهم در تمامی بخشهای یک سازمان (کارخانه یا شرکت) از جمله بخشی طراحی، بخش تدارکات، بخش تولید، بخش کنترل کیفیت، بخش آموزش و امثالهم خلق و بوجود می‎آید و استانداردهای سری ایزو 9000 در زمینه کیفیت گفتگو می‎کند ولی نه فقط کیفیت محصول نهایی بلکه کیفتی عملکرد صحیح تمامی بخش های یک سازمان که در مجموعه در کیفیت محصول یا خدمت عرضه شده توسط یک سازمان یا به عبارتی دیگر در کیفیت کل سازمان تجلی می یابد.

تدوین استانداردهای ایزو در مورد مدیرتی کیفیت و تضمین کیفیت در اواخر دهه هفتاد با بهره گیری از استاندارد انگلستان به شماره 5750 و سایر استانداردهای کیفیت و صنایع نظامی و هسته ای طراحی شده است.

موسسه استاندارد ملی امریکا (ANSI) نماینده ایالات متحده امریکا است.

تاریخچه ایزو در ایران:

ایزو کمتر از یک دهه می‎باشد که در ایران شروع گردیده است. چندی است که در کشور ما ایران مساله ی مدیریت کیفیت دارای اهمیت شده است واحدهای تولیدی یا خدماتی می خواهند فراورده هایی با کیفیت بهتر از قبل ارایه کرده کیفیت آنها را تضمین کنند موج پیشرفتهای روز افزون دانش و فن آوری و رقابت در کیفیت و تلاش در دستیابی به مدیریت و کیفیت فراگیر به ایران نیز رسیده است موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران در حال حاضر در 128 کمیته وزیر کمیته عضو فعال و در هر 101 کمیته ناظر بوده و مسئولین دبیرخانه کمیته های فنی شوینده ها، کودهای شیمیایی، فرآورده های بهداشتی و آرایشی و کمیته فرعی واژه شناسی اطلاعات و اسناد را نیز به عهده دارد.

مجموعه استانداردهای ایزو 9000 چه هستند .

مجموعه استانداردهای ایزو 9000 در سال 1987 بوجود آمدند در سالهای قبل از بوجود آمدن ایزو 9000 مفاهیم کیفیت کاملاً گیج کننده شده بودند. معنی واژه ی سیستم کیفیت به دفعات تغییر می کردو گاهی از کشوری به کشور د یگر و حتی در داخل یک کشور مشکل آفرین بود. در این دوران دولتها و صنایع هر روز بیش از پیش اهمیت توجه به پیشرفت و بهبود کیفیت را بعنوان عامل موفقیت در رقابت دریافتند . در نتیجه استانداردهای کیفیت بسیاری توسط موسسه ها شرکتهای خصوصی و صنایع بوجود آمدند. اگر چه شباهتهایی در این استانداردها وجود داشت اما متابعت از آنها بسیار دشوار می نمود  و بوضوح نیاز به تدوین استاندارد در سطح جهانی احساس می شد.

بدین منظور ایزو یک کمیته فنی با عنوان TC176 برای کیفیت بوجود آورد. نتیجه‎ی تلاش این کمیته مجموعه استانداردهای سیستم مدیریت کیفیت ایزو 9000 بود. نیاز برای داشتن یک سیستم مدیریت کیفیت مؤثر را تعریف می کنند. این استانداردهای کاربردی پیشنهادی کیفیت، می‎تواند برای هر موسسه خواه تولیدی باشد یا خدماتی اجرا شوند. نیازمندیهای استاندارد ساده و صریح هستند.

اهداف استانداردهای ایزو 9000 شامل پنجح سند زیر هستند

ایزو 9000 استانداردهای مدیریت کیفیت و استاندارد تضمین کیفیت خطوط راهنما برای انتخاب و استفاده از این سند راهنمای استفاده از دیگر استانداردهای مجموعه است و واژگان کلیدی را تعریف می کند.

ایزو 9001: سیستمهای کیفیت مدلی برای تضمین کیفیت در طراحی توسعه، تولید، نصب  و ارایه خدمات سند قراردادی نیازمندیهای سیستم کیفیت، برای استفاده به هنگامی که یک تولید کننده باید تواناییهایش را در طراحی، تولید، نصب و راه اندازی و حمایت ازیک محصول یا خدمات نشان دهد.

ایزو 9002: سیستمهای کیفیت - مدلی برای تضمین در تولید، نصب وراه اندازی سند قراردادی نیازمندیهای سیستم کیفیت، برای استفاده به هنگامی که یک تولید کننده باید فقط توانایی های تولید و نصب و راه اندازی محصول یا خدمات را نشان دهد. برخلاف ایزو 9001 و 9002 هیچ گونه نیازمندی برای کنترل طراحی یا ارایه خدمات ندارد و ایزو 9002 استاندرادی است که بصورتی بسیار گسترده مورد استفاده قرار می‎گیرد.

ایزو 9003 : سیستم های کیفیت - مدلی برای تضمین کیفیت در بازرسی و آزمایش نهایی این سند قراردادی نیازمندیهای سیستم کیفیت را برای تضمین کیفیت با بازرسی و آزمایش نهایی مشخص می کند، نیازمندیهای این استاندارد و به دقت و پیچیدگی ایزو 9001 وایزو 9002 نبوده، هنگامی بکار گرفته می‎شود که محصول نسبتاً ساده بوده و کیفیت آن با انجام یک بازرسی یا آزمایش نهایی کاملاً قابل تعیین باشد.

ایزو 9004: مدیریت کیفیت و عناصر سیستم کیفیت - رهنمودها - یک سند مشاوره ای است که رهنمودهایی برای ایجاد و اجرای سیستم کیفیت ارایه نموده- معین می‎کند تا چه حد عناصر سیستم کیفیت، درسایراستانداردها قابل استفاده است روابط قراردادی در این سند مورد بررسی قرار نمی گیرد رهنمودهای ایزو 9004 عملا برای کارخانه هایی مفید هستند که به ایجاد سیستم کیفیت جامع علاقه دارند اما به داشتن گواهینامه این سیستم و پیگیری نسبت آن اهمیتی نمی دهند.

سایر استانداردهای خانواده ایزو 9000

علاوه بر پنج استاندارد و اصلی ذکر شده استانداردهی زیر نیز در خانواده ایزو 9000 وجود دارد.

ایزو 8402-  واژه نامه مدیریت کیفیت و تضمین کیفیت.

ایزو 9000- بخش 2 رهنمودهای کلی برای بکارگیری ایزو 9001 و 9002 و 9003.

ایزو 9000- بخش 3 رهنمودهایی جهت بکارگیری ایزو 9001 برای توسعه تأمین و نگهداری نرم افزارها.

ایزو 9000- بخش 4- کاربرد در اعتماد به مدیریت (اطمینان مدیریت)

ایزو 9004- بخش 2- رهنمودهایی برای خدمات.

ایزو 9004- بخش 3- رهنمودهایی برای مواد فرایندی.

ایزو 9004- بخش 4- رهنمودهایی برای بهبود کیفیت

ایزو 9004- بخش 5- رهنمودهایی برای بهبود کیفیت

ایزو 9004- بخش 6- رهنمودهایی برای ساختار مدیریت.

ایزو 10011- بخش 1- ممیزی

ایزو 10011- بخش 2- معیار تعیین صلاحیت ممیزان سیستمهای کیفیت

ایزو 10011- بخش 3- مدیریت برنامه های ممیزی

ایزو 10012- بخش 1- نیازمندیهای اطمینان از کیفیت برای وسایل اندازه گیری

چرا ایزو 9000 اهمیت دارد؟

علاوه بر اتحادیه اروپا بیش از 50 کشور بطور رسمی مجموعه استانداردهای ایزو 9000 را بعنوان استاندارد و ملی خود برگزیده اند. استانداردهای ایزو 9000 بطور واقعی در تمام کشورهای صنعتی و چند کشور در حال توسعه بکار می روند کشورهایی که بطور رسمی تمام یا بخشی از این استانداردها را پذیرفتند.

اتحادیه اروپا همچنین یک قانون شدید و الزام آور مدنی را بصورت متحد تصویب کرده است. بر طبق این قانون مصرف کنندگان می‎توانند علیه عرضه کنندگان کالا یا خدمات معیوب یا خطرناک شکایت کنند. این امر بطور چشمگیری شانس فرد را برای اعلام جرم علیه عرضه کننده افزایش می‎دهد. برای مقابله با چنین مسئولیت حقوقی بسیاری از شرکتها به ایزو 9000 رو آورده اند. اجرای یک سیستم مدیریت کیفیت دقیق به جلوگیری از تولید کالای معیوب کمک می کند. کشورهایی که استانداردهای ایزو را پذیرفته اند عبارتند از آرژانتین ، آلمان، اتریش و اسپانیا، استرالیا، افریقای جنوبی، الجزایر، ایالات متحده امریکا، ایتالیا، ایرلند، ایسلند، برزیل، انگلستان، بلژیک، پاکستان، پرتقال، تانزانیا، تایلند، ترکیه، ترینیداد، تونس، جامایکا، چک، دانمارک، روسیه، رومانی، زامبیا، زیمباوه، ژاپن، سریلانکا، سنگاپور، سوئد، سوئیس، شیلی، فرانسه، فلسطین اشغالی، فنلاند، فیلیپین، قبرس، کره جنوبی، کلمبیا، کوبا، گینه نو، لهستان، مالزی، بهارستان، مکزیک، نروژ، نیوزلند، ونزوئلا، هلند، هند، یونان. البته این آمار مربوط به سال 1993 می‎باشد و قطعا کشورهای دیگری تا کنون به جرگه دارندگان ایزو گرویده اند.

عناصر استانداردها کدامند؟

عناصر ویژه ی سیستم مورد نیاز هر یک از اسناد قراردادی بسته به اهداف و دامنه فعالیت یک شرکت یا موسسه تغییر می‎کند. در بخشهای زیر توصیف مختصر نیازمندیهای کلی هر عنصر در ایزو 9001 که جامع ترین سری استانداردهای 9000 می‎باشد ارایه می گردد.

مسئولیت مدیریت:

مدیریت باید یک خط مشی مدون از مسئولیت خود در قبال کیفیت داشته باشد این خط مشی باید به کلیه کارکنان ابلاغ و کاملاً تفهیم شود.

مدیریت باید مسئولیتهای سازمانی و روابط داخلی را بوضوح تعریف کند.

به منظور نظارت بر اجرا و بهبود مستمر سیستم یک نماینده از طرف مدیریت تعیین شود.

مدیریت ارشد باید بطور منظم سیستم را بررسی و اجرای آن را ارزیابی کند و فرصتهای ارتقاء سیستم را شناسایی نماید.

سیستم کیفیت :

سیستم کیفیت باید مستقر شود.

نظامنامه کیفیت باید به سند خط مشی و نیازمندیهای سیستم کیفیت تبدیل شود.

طرحهای کیفیت باید مدون شوند و شرایط و تعریفهای کنترل کیفیت محصولها و خدمات را نشان دهد.

مستندسازی سیستم کیفیت باید شامل توصیف کلی سیستم کیفیت و جزئیات در باره‎ی سازمان پشتیبانی مستندسازی، باشد.

بازنگری قرارداد :

باید سیستمی بوجود آید که اطمینان دهد نیازهای مشتری کاملاً درک می‎شوند و منابع مناسب (مانند پرسنل، روشها، مواد، وسایل) برای تولید یک محصول یا ارائه خدمات جهت برآوردن آن نیازها می بشد.

کنترل طراحی

برای اطمینان از برآورده شدن نیازهای مشتری، باید روشهایی برای کنترل و آزمایش طراحی و فرآورده های جدید و اصلاح شده ایجاد و نگهداری گردد.

کنترل سند

باید روشهای اجرایی برای کنترل تمامی اسناد و داده های مربوط به نیازهای توصیف شده در نظامنامه کیفیت، بوجود آید و حفظ گردد. پیش از صدور این اسناد باید تمامی سندهای مربوط به نیازمندیهای نظامنامه کیفیت توسط افراد مسئول بررسی و تایید گردد.

افراد مسئول همچنین باید هر گونه تغییر در این سند ها را بررسی وتایید نمایند.

خرید

باید سیستمی برای اطمینان از مناسب بودن نیازمندیهای اقلامی که خریداری می‎شوند و مستقیما روی کیفیت محصول یا خدمات ارایه شده اثر می گذارند وجود داشته باشد و در ارتباط متقابل با عرضه کننده باشد . این سیستم باید مکانیزمی برای تعیین صلاحیت و شایستگی عرضه کنندگان و تایید برآورده شدن نیازها ارایه کند.

محصول عرضه شده توسط خریدار

باید سیستمی برای تایید تمام محصولات عرضه شده از سوی خریدار قبل از استفاده وجود داشته باشد.

قابلیت شناسایی و رد یابی محصول

تمامی محصولات باید در طی مراحل تولید ، تحویل، نصب و راه اندازی شناسایی گردند در صورت درخواست مشتری باید سوابق برای ردیابی محصول و رسیدن به ابتدای تولید، نگهداری گردند.

کنترل فرایند:

شرکت باید تمامی فرایندهایی که مستقیما روی کیفیت محصول یا خدمات اثر می گذارند شناسایی کرده اطمینان حاصل نماید که تمامی این فرایندها درشریط کنترل شده زیر انجام می‎شوند.

الف- تصویب رسمی طراحی فرایند و تجهیزات

ب- دستورالعملهای مستند

ج- طرحهای توسعه ی کیفیت همراه با توصیف چگونگی نظارت بر فرایند.

د- محیط کار مناسب 

ه- شاخصهای مستند کیفیت.

بازرسی و آزمایش

شرکت باید تأمین نیازمندیهای اعلام شده ی یک محصول را در تمام مراحل تولید، شامل دریافت و فرآوری کالای تولید شده تایید نماید. این تأکید باید بر طبق برنامه و روشهای اجرایی مدون کیفیت باشد.