تاریخچه حجاب :
در ایران باستان و در میان قوم یهود و احتمالاً در هند حجاب وجود داشته و از آنچه در قانون اسلام آمده سخت تر بوده است. اما در جاهلیت عرب حجاب وجود داشته است و به وسیله اسلام در عرب پیدا شده است. حجاب سخت و شدیدی در ایران باستان حکمفرما بوده، حتی پدران و برادران نسبت به زن و شوهردار نامحرم شمرده می شده اند.
علل پیدا شدن حجاب
در باب علت پیدا شدن حجاب نظریات گوناگونی ابراز شده است و غالباً این علت ها برای ظالمانه یا جاهلانه جلوه دارن حجاب ذکر شده است.
1- میل به ریاضت و رهبانیت (ریشه فلسفی)
2- عدم امنیت و عدالت اجتماعی (ریشه اجتماعی)
3- پدر شاهی و تسلط مرد به زن و استثما روی در جهت منافع اقتصادی مرد (ریشه اقتصادی)
4- حسادت و خورخواهی مرد (ریشه اخلاقی)
5- عادت زنانگی زن و احساس او به اینکه در خلقت از مرد چیزی کم دارد، به علاوه مقررات خشنی که در زمینه پلیدی او و ترک مباشرت با او در ایام عادت وضع شده است. (ریشه روانی)
علل نامبرده یا به هیچ وجه تاثیری در پیدا شدن حجاب در هیچ نقطه از جهان نداشته است و بی جهت آنها را به نام علت حجاب ذکر کرده اند و یا فرضاً در پدید آمدن بعضی از سیستم های غیراسلامی تاثیر داشته است در حجاب اسلامی تاثیر نداشته است یعنی حکمت و فلسفه ای که در اسلام سبب تشریع حجاب شده نبوده است.
ریاضت و رهبانیت
ارتباط مساله پوشش با فلسفه ریاضت و رهبانیت از این جهت است که چون زن بزرگترین موضوع خوشی و کامرانی بشر است، اگر زن و مرد معاشر و محشور با یکدیگر باشند، خواه ناخواه دنبال لذتجویی و کامیابی می روند. پیروان فلسفه رهبانیت و ترک لذت برای اینکه محیط را کاملاً با زهد و ریاضت سازگار کنند بین زن و مرد حریم قائل شده پوشش را وضع کرده اند، کما اینکه با چیزه های دیگری هم که نظیر زن محرک لذت و بهجت بوده است، مبارزه کرده اند. پدید آمدن پوشش طبق این نظریه، دنباله و نتیجه پلید دانستن ازدواج و مقدس شمردن عزوبت است.
بررسی : ما منکر نیستیم که رهبانیت و ترک لذت در نقاطی از جهان وجود داشته است و شاید بتوان پوشش زن را در جاهائی که چنین فکری حکومت می کرده است از ثمرات آن دانست، ولی اسلام که پوشش را تعیین کرد نه در هیچ جا به چنین علتی استناد جسته است و نه چنین فلسفه ای با روح اسلام و با سایر دستورهای آن قابل تطبیق است.
اصولا اسلام با فکر ریاضت و رهبانیت سخت مبارزه کرده است و این مطلب را مستشرقین اروپائی هم قبول دارند.
عدم امنیت
ریشه دیگری که برای بوجود آمدن پوشش ذکر کرده اند، ناامنی است. در
زمان های قدیم بیعدالتی و ناامنی بسیار بوده است دست تجاوز زورمندان و قلدران به مال و ناموس مردم بی باکانه دراز بوده است. همانطور که در مورد ثروت امنیت نبود، مراجع به زن هم امنتی وجود نداشت. هرکس زن زیبایی داشت ناچار بود او را از نظر زورمندان مخفی نگهدارد. زیرا اگر آنها اطلاع پیدا می کردند او دیگر مالک زن خود نبود.
بررسی : مسلماً علت دستور پوشش در اسلام، عدم امنیت نبوده است. لااقل علت منجر واساسی، عدم امنیت نبوده است، زیرا این امر نه در آثار اسلامی به عنوان علت پوشش معرفی شده است و نه چنین چیزی با تاریخ تطبیق می کند. در میان اعراب جاهلیت پوشش نبود و در عین حال امنیت فردی به واسطه زندگی خاص قبیله ای و بدوی وجود داشت.
استثمار زن
بعضی ها برای پوشش زن ریشه اقتصادی قائل شده گفته اند حریم و پوشش یادگار عهد مالکیت و تسلط مرد است. مردان به خاطر اینکه از وجود زنان بهره اقتصادی ببرند، آنها را در خانه ها نگه می داشتند و برای اینکه فکر زن را قانع کنند که خود بخود از خانه بیرون نرود فکر حجاب و خانه نشینی را خلق کردند.
بررسی : قدر مسلم اینست که حجاب در اسلام بدین منظور نیست. اسلام هرگز نخواسته مرد از زن بهره کشی اقتصادی کند بلکه سخت با آن مبارزه کرده است. اسلام با قاطعیت تاقی که به هیچ وجه قابل مناقشه نیست، اعلام کرده است که مرد هیچ گونه حق استفاده اقتصادی از زن ندارد. این مساله که زن استقلال اقتصادی دارد از مسلمات قطعی اسلام است.
حسادت
ریشه دیگری که برای پیدا شدن حجاب ذکر کرده اند جنبه اخلاقی دارد. در اینجا نیز مانند نظریه سابق علت پدید آمدن حجاب را تسلط مرد و اسارت زن معرفی
کرده اند، با این فرق که در اینجا برای تسلط جوئی مرد، به جای ریشه اقتصادی ریشه اخلاقی ذکر شده است؛ گفته اند علت اینکه مرد، زن را بدین شکل اسیرنگه
می دارد حس خودپرستی و حسادت و بی نسبت به مردان دیگر است. مرد
نمی خواهد و رشک می برد که مردان دیگر ولو با نگاه کردن و یا هم سخن شدن از زنی که تحت اختیار او است استفاده کنند.
بررسی : اسلام همان فلفسه ای که در حس غیرت هست یعنی حفاظت پاکی نسل و عدم اختلاط انساب را منظور نظر دارد، ولی علت حجاب اسلامی متخصر به این نیست.
عادت زنانگی
به عقیده بعضی، حجاب و خانه نشینی زن ریشه روانی دارد. زن از ابتدا در خود نسبت به مرد احساس حقارت می کرده است از دو جهت : یکی احساس نقص عضوی نسبت به مرد، دیگری خونروی ماهانه و حین زایمان و حین ازاله بکارت. درباره اینکه زن ابتدا در خود احساس نقص می کرده است و سبب شده که هم خود او و هم مرد، او را موجود پست بشمارد، سخنان زیادی گفته شده است. خواه آن سخنان درست باشد و خواه نادرست، با فلسفه اسلام درباره زن و پوشیدگی زن رابطه ای ندارد. اسلام نه حیض را موجب پستی و حقارت زن می داند و نه پوشیدگی را به خاطر پستی و حقارت زن عنوان کرده است.