فصل اول:
نگرش های فلسفی و اجتماعی به کار و مسائل آن
کار برای اکثریت انسانها عمدده‌ترین فعالیت زندگی را تشکیل و کار به زندگی انسانها معنی می‌بخشد و اهمیت آن بیش از یک فعالیت برای بدست آوردن درآمد و ادامه زندگی است کار، انسان را در عرصه زندگی کامروا و با به عکس ناکامی می‌کشد. هر چند که بسیاری از مردم برای خود کار می‌کنند ولی در عین حال عده کثیری برای دیگران کار می‌کنند و از طریق فروش نیروی کار خود امرار معاش می‌نمایند.
معمای آزادی و اجبار
هرچند کارفرما به انسان این آزادی را می‌دهد که از زندگی و دنیای موجود استفاده بیشتری ببرد اما محدودیتهایی را نیز برای او و آزادی او در پی دارد.
معمای فراهمی
انسان امروز از دنیای در دسترس استفاده می‌کند و از زندگی خود بهره می‌گیرد. هر چند دنیای او فراهم‌تر می‌گردد او نیز درمی‌یابد در دسترس‌تر و فراهم‌تر باشد. فراهم بودن او دنیای او را می‌سازد.
معمای فقر و غنای کار
انسانی که کار بیشتری انجام می‌دهد توانایی آن را خواهد یافت که زندگی بهتری برای خود و افراد وابسته‌اش پدید آورد.
مفهوم کار در نگرشهای نو
نگرش غالب امروز ما بر این دلالت دارد که انسان بگونه‌ای خلاق و آزدانه هستی و ارزش انسانی خود را در حیات مولد خود جستجو می‌کند.
کاربه معنای وسیع کلمه WORK در نگرشها غربی با مفهوم کار یدی متفاوت بوده است.
فصل دوم: نظام ارزش کار در اسلام
ارزش
ارزش ما” ارج” هم ریشه می‌باشد و به معنی حالت حاصل از ارح گذاشتن است. انسان به بعضی چیزها ارج می‌نهد و به آنها اهمیت می‌دهد که البته آن چیزها باید هم به حال او نافع و مفید باشند و هم بتواند آنها را در مالکیت خود درآورد.
آیا کار در اسلام دارای ارزش ذاتی است؟
سؤالی که مطرح می‌شود این است که آیا کار ارزش ذاتی دارد و صرف‌نظر از هر قراردادی ارزش آن مساوی است با مقدار معین کارگر یا مبلغی پول معرف ارزش ذاتی آن است.
بطور کلی اجتماع تقاضای مقدار معینی کار دارد که این مقدار کار را تعدادی کارگر انجام می‌دهند هرچند علت اصلی تعیین کننده بها عرضه و تقاضا نیست بلکه خود کار است.
واحد اندازه‌گیری کار، زمان است. باید متوسط زمان مصرف شده برای هر واحد کار را محاسبه کرد و طبق آن قیمت کار معین شود. هرچند ایراداتی بر این مسأله وارد است.
در ضمن باید بدانیم کارها مولد هستند و دارای ارزشهایی نو هستند و حتماً لازم است که قابل استقاده باشد. با تمام این توضیحات سرمایه‌داری از لحالظ اسلامی به هیچ شکلی قابل قبول نیست و فقط بعضی از شکلهای سرمایه‌داری از لحاظ اقتصای، اخلاقی و اسلامی قابل قبول است.
احتیاج عامل کار
انسان برای بقاء و حیات خود علاوه بر اینکه به غذا و لباس و مسکن که وسائل امرار معاش است به امور دیگری مانند خانواده، فرهنگ، دین ، سیاست، نیز احتیاج دارد. یکی از مهمترین احتیاجات انسان امور اقتصادی است اموری که انسان در حیات و بقاء شخص و خانوادگی خود به آنها نیازمند است و بدون آنها قادر به ادامه حیات نیست.
روابط اقتصادی و کار
انسان ملزم است به اینکه غالب وسائل معاش خود را با کار آماده کند و از طرفی استعداد چنین کارهایی نیز در او وجود دارد. هر چند باید توجه نمود که تولید و کار معمولاً انفرادی نیستند بلکه اشتراکی هستند و تعاونی می‌باشند و با توجه به مبادلات اقتصادی و دریافت فرد می‌توان این اشتراک را در امور تولیدی دیگران استفاده نمود.
مالکیت اشتراکی کار
اسلام مالکیت اشتراکی کار را نمی‌پذیرد. یعنی طرفدار این اصل نیست که کار به مقدار استعداد و خرج و بقدر احتیاج نمی‌گوید همه ملزم‌اند کار کنند. از نظر اسلام افراد می‌توانند کار اشتراکی را انتخاب کننند همانطوری که زارعین در قدیم بطور اشتراکی کار می‌کردند از نظر منطق و از نظر اسلام قسمتی از سرمایه‌ها یعنی سرمایه‌های عمومی می‌تواند مشترک باشد ولی کار مشترکی که الزامی و اجباری باشد به هیچ وجه نمی‌توان از اسلام استنباط کرد.
فصل سوم اخلاق کار:
کار یکی از مهمترین فعالیتهای بشری در روی زمین است و بخش بزرگی از زندگی را شامل می‌شود. کار در نظر اسلام با زمنیه‌های فرهنگی و فکری گوناگون متفاوت می‌باشد با نگرش کمی در مورد کار درخواهیم یافت که مردم از دو زاویه متفاوت به کار می‌نگرند:
1- در زبان عامیانه با کارگیری روزمره آن کار به معنای رنج و سختی است که انسان برای گذراندن زندگی خود بدان نیاز دارد.
2- دوم کاربمعنای فضیلت و کمال انسان است و آن چیزی که هستی او را بدرستی می‌رساند و پیامبرگرامی اسلام برای کار ارزش والایی قائل بودند. و می فرماید کارکردن در راه بهره‌برداری و سود بردن برای تأمین زندگی ماند جهاد است در راه خدا.
در زمینه کار در اسلام روایات زیادی وجود دارد و همچنین در دنیای امروز و علی‌الخصوص غرب نیز دانشمندان و سخنوران زیادی در این باب سخن گفته‌اند. اما در مورد کار هرگونه که بیندیشیم و اخلاق کار هرگونه برای ما جلوه‌گر شود شک نیست که کار امروز یکی از مهمترین مقولاتی است که بشر بدان می‌اندیشد. مثلاً بسیاری از مردم ساعتها در روز کار می‌کنند بدون آنکه احتیاجی به درآمد آن داشته باشند فقط کار برای آنها مهم است و آنچه را که می‌سازند یا از کار پدید می‌آید مورد نظر است.
عده‌ای بزرگترین تفریح و بشر و حسن خود را در کار جستجو می‌کنند و کار را برتر از هر چیزی در زندگی خویش می‌دانند این خود شاید اخلاق کار خاصی را نیازمند باشد.
فصل چهارم:
براساس مبانی فقهی و حقوقی رابطه کارگرو کارفرما در ایران
به موجب تعریفی که در ترمینولوژی حقوق ارائه شده است» اجاره عقدی است که به موجب آن یک طرف منفعت عینی یا نیروی کار خود را در ازاء اخذ اجرت معامله می‌کند و مورد اجاره ممکن است اشیاء یا حیوان یا نیروی انسانی باشد.«
به موجب تعریف فوق اگر کسی نیروی کار خود را در ازاء اخذ اجرت معامله کند اقدام به عقد اجاره نموده است. بر این اساس» اجاره انسان فعال در مقابل اجاره اشیاء وحیوانات بکارمی‌رود در همان مورد که اجاره خدمات بکار رفته استعمال شده است.«
» اجاره خدمات« عقد اجاره‌ای است که نیروی کار خود را در مقابل اخذ مزد معامله می‌کند صاحب نیروی مزبور را اجیر( خدمتکار) و کارگر می‌نامند و طرف او را مستأجر( کارفرما) و صاحب کار گویند.