-1 بررسیهای هپاتیت
ویروسهای هپاتیت به گروهی ناهمگی از ویروس های هپاتوتروف که علت اصلی ایجاد هپاتیت های ویروسی هستند گفته می شود. این ویروسها عبارتند از ویروسهای هپاتیت: ویروس هپاتیت (HAV)A ویروس هپاتیت (HBV)B ، ویروس هپاتیت (HCV)C ، ویروس هپاتیت (HEV)E می باشند. در سالهای اخیر ویروسهای هپاتیت (HFV)F که احتمالاً موتانت خاموش HBV است و ویروس هپاتیت (HGV)G که احتمالاً با ویروس هپاتیت C در یک خانواده می باشند، پیدا شده است. ویروسهای هپاتیت می تواند موجب التهاب حاد کبد شوند و آسیب های هستیوپاتولوژیک هپاتیت های ویروسی یکسان است. علائم بالینی هپاتیت های ویروسی اکثراً عبارتند از: تب، تهوع، استفراغ، یرقان و زردی پوست و بافت ملتحمه چشم می باشد.
ویروسهای دیگری هم هستند که می توانند به صورت تک گیر ایجاد هپاتیت کنند، عبارتند از: Epstein-Barr virus ، Herps simplex ، Adenovirus ، Enterovirus ، Rubellavirus در مجموع برخی باکتریها و پروتوزئرها، قارچها، داروها و مواد شیمیایی هم می توانند ایجاد هپاتیت بنمایند.
انواع مختلف ویروسهای هپاتیت
هپاتیت A
اولین موارد اپیدمی هپاتیت که امروزه آن را هپاتیت A می دانند در قرن 17 و 18 در اروپا گزارش گردید، (رضوان 1) بالاخره در سال 1973 Feixstome و همکارانش موفق به تشخیص ویروس عامل این بیماران شدند (رضوان) ویروس هپاتیت A یک RNA ویروس بدون پوستینه است که از خانواده پیکوناویدیده می باشد این ویروس با یک دقیقه جوشاندن غیرفعل می شود ولی با فرمالدئیده کلر یا اشعه ماوراء بنفش نمی توان آن را غیرفعال نمود. دوره کمون HAV تقریباً 4 هفته می باشد همانند سازی ویروس محدود به کبد است اما ویروس در کبد، صفرا، مدفوع و در اواخر دوره کمون و مرحله حاد قبل از ظهور یرقان در خون قابل شناسایی است (PZ) یکی از مهمترین راههای انتقال عفونت انتقال مقعدی – دهانی است. باید توجه داشت که ویروس نسبت به شرایط محیطی بسیار مقاوم بوده و می تواند ماهها در محیط باقی بماند و راههای انتقال تزریق مواد مخدر با سرنگ، تماس جنسی، تماس با فرد عفونت هپاتیت A بیماری حاد و خود محدود شونده ای است که در 90% آنتی بادی ضد ویروس هپاتیت (Anti HAV)A در زمان شروع بیماری در سرم بیماران قابل شناسایی است در شروع بیماری Anti HAV از هر دو نوع IgG و IgM می باشد. 3-12 ماه بعد از شروع بیماری IgM از خون محدود می شود (امینی 18و 17 و 14 و 1) در حالیکه بیشتر IgG در سرم بالا می ماند و معمولاً در طول زندگی در خون وجود دارد. (امینی 19 و 14 و 2) هپاتیت A در مرحله حاد با یافتن anti HAVIgM در سرم بیماران علامت دار تشخیص داده می شود. (PZ4)
هپاتیت C :
برای اولین بار در اوایل نیمه دهه 1970 با غربالگری خون های اهدایی برای شناسایی ویروس هپاتیت عامل ویروس دیگری با عنوان هپاتیت non A , non B مطرح شد و به عنوان مهمترین عامل هپاتیت پس از انتقال خون مورد شناسایی قرار گرفت (امینی 3 و2 4) ویروس هپاتیت C ویروس دارای پوشش و تک رشته ای RNA مثبت بوده و طول ژنوم ویروس تقریباً 916kb است ویروس از خانواده خلاوی ویرده بوده سایر اعضای این خانواده مانند ویروسهای انفالیت ژاپنی، تب زرد هستند (امینی 24 و 22 و 2) شیوع سرمی HCV در سطح جهانی بر پایه Anti HCV تخمین زده می شود که حدود 1% می باشد (PZ2) روش انتقال آن مثل HBV است در مادران حامل بدون علامت HCV که عفونت همزمان با HIV ندارند، شیردهی بدون خطر است ولی عفونت فعال و بار ویروسی بالا، خطر انتقال را افزایش می دهد (PZ 19) در راههای دیگر انتقال از طریق مایعات بیولوژیکی خون و سرم پلاسما و بزاق، مایع و مواد مخدر و کوکائین استشاقی است (13 و 11) (امینی 2 و 16 و 46 و 45 و 4) شانس مثبت بودن Anti HCV با شیوع عفونت HBV و HIV رابطه دارد در افراد HIV مثبت که مصرف کننده داروهای مخدر و ؟؟ و یا هموفیلی باشند، شیوع عفونت HCV به 100% می رسد در حالیکه در سایرین مثلاً مردان مموسکسوال شیوع HCV تنها کمی از جمعیت عادی بیشتر است ( PZ 8).
عفونت حاد در HCV بندرت دیده می شود و نزدیک به 80% از افرادی که با ویروس تماس پیدا می کنند به هپاتیت مزمن C مبتلا میشوند بیماری مزمن در 70-80% موارد روی می دهد نارسایی کبدی و کارسینوم هپاتوسلو دار حداقل 3 دهه بعد از شروع بیماری دیده میشود (19).
روش تشخیص معمول سنجش آنتی HCV به روش آنزیم ایمنواس (EIA) است هر نمونه مثبت در روش EIA به ویژه در جمعیت کم خطر لازم است با تست تکمیلی RIBA مورد تأیید قرار گیرد آزمایش سنجش آنتی ژن ویروس دوره کمون بیماری را کوتاه کرده و تقریباً معادل HCVRNA با چندین روز تفاوت است (امینی 57 و 32 و 85 و 11 و 37) فراوانی HCV در جهان از نظر جغرافیایی متفاوت است که از 1% کشورهای صنعتی توسعه یافته تا 18% در برخی از کشورها مانند مصر گزارش شده است (رضوان 14).
هپاتیت E :
تقریباً تمامی موارد هپاتیت nonB ، nonA منتقل شده از طریق خوراکی را به ویروس هپاتیت (HEV)E نسبت می دهند این ویروس دارای ژنوم از نوع RNA می باشد که بیشتر ژنوم کالی سی (Calicivuses) ویروس ها است طیف عوارض بالینی آن از بدون علامت تا هپاتیت حاد وجود دارد که در خانمها در سه ماهه اول بارداری منجر به مرگ نیز شده است تماس خونی از راه پوست و تجویز فراورده های خونی ممکن است باعث انتقال HEV شود هپاتیت ناشی از HEV در بعضی از کشورها مثل مصر و هندوستان به صورت اپیدمی گزارش شده است (رضوان 1) تشخیص آزمایشگاهی آن از طریق روشهای معکوس (RT-PCR) است (رضوان2)
هپاتیت G :
در آمریکا پژوهش ها نشان داده است که دو ویروس که از طریق خون آلوده به میمون قابل انتقال بوده است این ویروس ها HBV یا HGV نامگذاری شدند حروف GB حروف ابتدای نام جراحی است که اول بار این ویروس از طریق تزریق خون او منتقل گردید (رضوان).
ویرو GBV-C با استفاده از محصول PCR سرم یک بیمار آنتی بادی مثبت از غرب آفریقا به عنوان فلاوی ویروس شناسایی شد (رضوانی 3) همزمان با شناسایی ویروس فوق گروه دیگری از محققین از خون بیماری مبتلا به هپاتیت بعد از انتقال خون با استفاده از کلونینگ (C-DNA) ویروس HGV را شناسایی نمودند (رضوان4) وجود HGV-RNA در مخلوط پلاسمای (Pooled plasma) به کار رفته در تهیه مشتقات پلاسما و برخی از این فرآورده ها مانند فاکتورهای انعقادی و ایمنوگلوبین گزارش شده است (رضوان 7) لذا مصرف کنندگان خون و فرآورده های آن نیز در معرض آلودگی قرار گرفته اند در ایتالیا 6/28% بیماران هموفیلی دارای و 5/7% از نظر HGV-RNA مثبت بوده اند. (رضوان)
هپاتیت ویروس نوع F
در سالهای اخیر ویروس هپاتیتی را کشف کردند که nonA و nonB و nonC و none بود و آن را هپاتیت F نامیدند این یک واریانت خاموش (Silext) ویروس هپاتیت G است با موتاسیونی از نوع Deletion در ناحیه Open Neading fram ژن x انجام شده است. این ویروس می تواند ایجاد هپاتیت حاد و مزمن کند. این موتانت خاموش HBV مارکرهای ایمنوسرولوژیکی ایجاد نمی کند.
3-1-1 هپاتیت ویروسی D
ویروس هپاتیت D در سال 1977 توسط Rizzeto در Turin ایتالیا کشف شد. در یک بررسی که بر روی ذخیره ایمنوگلوبولین در ارتش آمریکا انجام شد معلوم گردید که این ذخیره که در سال 1944 تهیه شده بود آنتی بادی ضد هپاتیت D را داشت و این بدان معنی است که این ویروس حداقل از 1944 وجود داشته است. (11)
خصوصیات و ساختمان ویروس هپاتیت D
ویروس هپاتیت D یک RNA ویروس ناقص و فاقد کسپید با قطر 27-35 نانومتر می باشد RNA این ویروس تک رشته ای، حلقوی است و به وسیله آنتی ژن دلتا پوشانده می شود. این ویروس برای تکثیر خود نیاز به وجود ویروس دیگری که معمولاً ویروس هپاتیت B میباشد دارد. (76) عفونت دلتا و تکثیر HDV همیشه در افراد HBs-Ag مثبت و نیز در موارد کمی هم در افراد HBs-Ag منفی که Anti-HBs آنها مثبت است دیده می شود.(54) HDV را می توان در مجاورت با Anti-HBs رسوب داد. و نیز در مجاورت با دترجنت ها، آنتی ژن دلتا و ژنوم آن را آزاد نمود. در خلال عفونت دلتا از سنتز ژنوم HBV و محصولات ژنی آن جلوگیری می شود و در داخل هسته هپاتوسیت های فاقد Ag HBc ، هپاتیت (HDV-Ag)D را می توان به وسیله میکروسکوپ الکترونی یا رنگ آمیزی ایمنوفلورسانس مشاهد نمود. (43)
دوره کمون هپاتیت D 12-2 هفته می باشد. در حاملین مزمن HBV که مبتلا به عفونت دلتا می شوند دوره کمون کوتاه می باشد. (38) در سرم این افراد Anti-HBc از نوع lgG وجود دارد و این بیماران در 70% موارد مبتلا به هپاتیت مزمن دلتا می شوند و در سرم آنها آنتی بادی ضد HDV از نوع lgM و در هپاتوسیت هایشان HD-Ag دیده می شود. 70-60% مبتلایان به هپاتیت مزمن دلتا طی 15-2 سال بعد مبتلا به سیروز می شوند. (54)
اپیدمیولوژی هپاتیت ویروسی D
دو الگوی اپیدمیولوژیک از عفونت دلتا وجود دارد: 1) در مناطق اپیدمیک: در کشورهای مدیترانه ای، آفریقای شمالی، اروپای جنوبی و خاورمیانه که بیماری به صورت اندمیک در میان افراد HBs-Ag مثبت دیده می شود. در این مناطق عفونت دلتا غالباً از طریق تماس های نزدیک منتقل می شود. 2) در مناطق غیراندمیک: در کشورهای مانند آمریکا، اروپای شمالی عفونت دلتا منحصر به افرادی است که غالباً در تماس با خون و محصولات خونی هستند و این عفونت عمدتاً در میان معتادان تزریقی مواد مخدر و بیماران هموفیلی دیده می شود. (75) بیشترین شیوع عفونت دلتا در ایتالیاست که در این کشور 90% بیماران HBs-Ag مثبت به HDV نیز آلوده هستند (76) در کشورهای غربی 66-33% معتادان تزریقی مواد مخدر که مبتلا به هپاتیت B هستند آنتی بادی بر علیه عفونت دلتا نیز دارند و اصولاً وقتی HDV وارد جامعه حساس (جامعه ای که افراد آن با عوامل خطر قبلاً در تماس نبوده اند) شود عفونت دلتا بطور اپیدمیک گسترش می یابد. ( 38)
تشخیص هپاتیت ویروس D
تشخیص عفونت دلتا با آشکار کردن آنتی بادی lgM یا تیتر بالا رونده آنتی بادی lgG در سرم بیماران عملی می باشد (76) که با روش ELISA یا RIA انجام می شود. از آنجایی که هپاتیت D خود به خود محدود شونده است آنتی بادی ضد HDV از نوع lgM به طور موقت در سرم آشکار می شود. در نتیجه برای تأیید این بیماری باید چند نمونه خون گرفته و آزمایش شود. (38)