تعریف
بستنی نوعی دسر یخی است که از شیر، خامه، خامه ترش (کاسترد)، به علاوه مواد طعم دهنده و شیرین کننده تهیه می شود. مخلوط این مواد را در جای بسیار سرد قرار می دهند. به تدریج فضا را سرد تر می کنند، در عین حال که بستنی را مدام هم می زنند تا از ایجاد تکه یخ های بزرگ جلوگیری شود.
در قدیم، مواد تشکیل دهنده بستنی را با هم مخلوط کرده و داخل ظرفی ریخته و آن ظرف را روی مخلوطی از یخ خرد شده و نمک قرار می دادند. نمک به تدریج یخ را ذوب کرده و تبدیل به آب می نمود. در حین عمل ذوب شدن، گرمای مواد تشکیل دهنده بستنی گرفته می شد.
مواد تشکیل دهنده
واژه بستنی را برای همه نوع دسر و اسنک یخی به کار می برند؛ اگر چه معمولاً بستنی به دسرهایی اطلاق می شود که بخش عمده آنها خامه باشد. بستنی ها انواع بسیار متنوعی دارند. معمولا مواد افزودنی همچون خرده شکلات، میوه، مغز انواع میوه ها یا آب نباتهای کوچک به آن اضافه می کنند. برخی انواع معروف بستنی که در اغلب مغازه ها و سوپر مارکت ها در دسترسند عبارتند از: بستنی وانیلی، شکلاتی، توت فرنگی و یا مخلوطی از این سه.
ساخت بستنی
پیش از آنکه یخچال های امروزی با طرح اولیه کارل وان لیند، مهندس آلمانی، در دهه 70 قرن 19 میلادی ساخته شود، بستنی نوعی دسر بسیار لوکس محسوب می شد که فقط در موقعیت های خاص سرو می گردید. امروزه، با پیشرفت صنعت و توسعه فن آوری هر خانه ای برای خود فریزر دارد و بنابراین، نگهداری بستنی به سادگی امکان پذیر است. دسترسی به بستنی هم بسیار آسان است؛ تقریبا همه بقالی ها و یا سوپر مارکت ها انواع مختلف بستنی را دارند. حتی در مکان های عمومی هم دست فروش ها، با استفاده از کامیون های کوچک خود، بستنی عرضه می کنند.
بستنی امروزی از مواد زیر تشکیل یافته است:
10-16 درصد خامه «چربی شیر»
9-12 درصد آن شامل پروتئین، کازئین، پروتئین آب پنیر، هیدرات کربن و لاکتوز می باشد.
12-16 درصد مواد شیرین کننده که معمولاً شیره ذرت می باشد. این شیره دارای گلوکوز و یا سوکروز می باشد.
2/0-5/0درصد تثبیت کننده و امولسیفایر مثل: آگار
55-64 درصد آب که یا در خود شیر موجود است و یا در سایر مواد افزوده شده یافت می شود.
این مواد، بخش جامد بستنی را تشکیل می دهند.اما تنها 50 درصد از حجم نهایی بستنی متعلق به این مواد می باشد. 50 درصد باقیمانده را هوا تشکیل می دهد که طی هم زدن مداوم، با بستنی ترکیب می شود. هر چه بستنی ارزان تر باشد، باید متوجه شویم که با هوای بیشتری ترکیب شده است. از آنجا که بستنی را با توجه به حجم آن می فروشند، برای تولید کنندگان آن بسیار با صرفه است که با ترکیب بستنی با مقدار بیشتری هوا، غلظت آنرا کاهش دهند؛ بدون آنکه حجمش کم شود.
یکی از تحولات قرن بیستم، کشف روشی برای دو برابر کردن میزان هوا در بستنی بود. این روش، برای تولید کنندگان بستنی از نظر اقتصادی بصرفه است؛ چون در مواد اولیه صرفه جویی می شود و جای این مواد را هوا پر می کند.
ساخت بستنی در قدیم
در قدیم، ساخت بستنی کار بسیار طاقت فرسایی بود. در زمستان، تکه های بزرگ یخ را از دریاچه ها و استخرها بیرون کشیده، درون سوراخ هایی داخل زمین قرار داده و رویش را با کاه می پوشاندند. سپس، در فصل گرما، مواد بستنی را داخل کاسه بزرگی که تکه های یخ در اطرافش بود، ریخته و با دست درست می کردند.
اولین کارخانه صنعتی بستنی سازی جهان در سال 1851 در مری لند، کار خود را آغاز نمود. البته عامل مؤثر در تولید آسان تر بستنی، ساخت یخچال در دهه 70 قرن نوزدهم بود.
امروزه استفاده از ماشین بستنی سازی، ساخت بستنی را در خانه بسیار ساده نموده است. تنها کافی است مواد تشکیل دهنده بستنی را داخل ماشین بستنی سازی ریخته و در فریزر قرار دهید. این وسیله الکتریکی، مواد تشکیل دهنده بستنی را ضمن سرد شدن،مرتب به هم بزندنتایج تحقیق اخیر که در کنفرانس متخصصان زیست عصب شناسی در شهر کاردیف مرکز کلان در "ویلز" انگلیس ارایه شده، بخشی از تحقیقات گسترده‌تری است که در زمینه شناسایی مراکزی از مغز که احساسات مختلف را در اشخاص بوجود می‌آورد، در دست انجام است.
محققان امیدوارند بتوانند جایگاه احساساتی نظیر ناامید شدن و سرخوردگی و یا احساس تنهایی را مشخص سازند.
به نوشته روزنامه گاردین یک محقق انگلیسی به نام پیتر هالیگان که استاد علوم زیست-عصب شناسی در دانشگاه لندن است بزودی با یک بودجه ۱۲ میلیون پوندی نخستین تحقیقات را در حوزه نوظهور زیست-عصب شناسی اجتماعی به اجرا در خواهد آورد.
یکی از اهداف این طرح استفاده از اطلاعات بدست آمده از تصاویر اسکنرها برای تشخیص این نکته است که کدام یک از کارمندانی که بابت بیماری مرخصی استحقاقی تقاضا می‌کنند، واقعا دچار بیماری هستند و کدام دسته تمارض می‌کنند. این آزمایش با حمایت مالی یکی از بزرگترین شرکتهای تولیدکننده بستنی در اروپا انجام شده است. محققان با کمک دستگاه اسکنر، نحوه عمل بخشهای مختلف مغز داوطلبان را در هنگام خوردن بستنی بررسی کردند.
این محقق با بهره‌گیری از این نوع اسکن‌ها توانسته است ناحیه‌ای از مغز را که در هنگام تقلب و فریبکاری فعال می‌شود مشخص کند.