تحقیق مقاله رویکرد تحولی پلیس فرماندهی انتظامی استان قزوین

پیش گفتار :

رشد چشمگیر دانش و فناوری های نوین ، همراه با تغییرات بنیادین نظام بین الملل در نیم قرن گذشته ، چهره جهان معاصر را بکلی متفاوت از گذشته ساخته است . توام شدن این تغییرات با تحولات فرهنگی و اجتماعی ، جوامع بشری را ، به نسبتهای متفاوت ، با چالشهای اساسی در حوزه های مختلف روبرو کرده و زمینه ساز بروز بحران معرفتی در تبیین شرایط زندگی و سازگاری انسانها با آن شده است . در چنین وضعیتی ، برنخبگان نظام روشن بود که تحقق امنیت عمومی ، نیاز مند استراتژی پویا ومنعطف ، برنامه ای همه جانبه و عزمی راسخ است . از یک سو میبایست نگاه قهری پلیس به مردم (به عنوان یک آفت برجای مانده از رژیم ستم شاهی )به مدد رهیافتهای مکتبی اصلاح می شد و اعتماد آحاد جامعه به خدمتگزاران خود ارتقا می یافت واز طرف دیگر با نگاهی فرابخشی و فراسازمانی ، نقش و  سهم نهادها و  سازمانها یی که در امنیت عمومی مسئولیت مستقیم یا غیر مستقیم  دارند  ، تعیین می شد تا برآیند کارکرد بخشهای مختلف به تولید امنیت منجر شود . تحقق این همه نیازمند بسترسازیهای بنیادینی بود که از ادغام تا سال 79 به شرح ذیل ایجاد و زمینه اجرایی تحقق امنیت پایدار را فراهم نموده بود :

تهیه و تدوین قانون و مقررات استخدامی ناجا

سازماندهی جدید مجموعه با ترکیب عناصر قبلی

تلاش در جهت ایجاد فرهنگ سازمانی واحد و توسعه و تقویت آن

تعیین حدود و ثغور ماموریت ها

تعمیق برنامه ریزی و تقویت و تحکیم مبانی نظم و انضباط

با در نظر گرفتن سهم ارزشمند فرماندهان گذشته ، تجارب خبرگان متعهد واکاوی شد و موانع تحقق امنیت شناسایی و تحلیل گردید . مهمترین موانع احصاء سده عبارت بودند از : فقدان گفتمان امنیتی درست در جامعه ، سیطره سیاست زدگی در تحلیل مسائل فرهنگی واجتماعی ، انباشتگی مطالبات و تقاضاهای روز افزون انتظامی – امنیتی ، شکاف بین پلیس و مردم ، عدم ارتباط منسجم و تعامل میان بخشهای مختلف حکومتی ، جزیرهای و انفعالی عمل  کردن بخشهای مختلف ، فقدان آینده نگری ، نبود سامانه جامع کنترل و هدایت ، بحران اشرار شرق کشور ، عدم تناسب سازوکارهای پلیس با شرایط و نیازمندی های انتظامی – امنیتی جامعه ، به علاوه روند رشد غیر قابل قبول جرائم عمومی و خاص .

با بهره گیری از تجربیات گذشته ، تحلیل شرایط موجود ، ترسیم چشم انداز آینده ، اتخاذ رویکردی تحول زا و بنیادی و طراحی الگوی کارآمد ، پنج تحول ساختاری زیر دستور کار نیروی انتظامی قرار گرفت :

تحول در سامانه هدایت ، فرماندهی ، کنترل، و نظارت  (که وجه بیرونی آن مرکز فوریتهای پلیسی 110 و مکمل آن دفتر نظارت همگانی 197است  )

تحول در نگاه پلیس به جامعه ( تغییر دید اجتماعی پلیس از رویکرد سلبی و تهدید محور به رویکرد ایجابی و جامعه محور .)

تحول در استفاده از فناوری های روز ( که حاصل آن نوسازی پلیس در ابعاد گوناگون ، به استخدام در آوردن فناوری برای ارائه خدمات سهل وآسان ، گسترش سامانه های مخابراتی ، روز آمد کردن تجهیزات و امکانات ، بازساری ، احداث و ساماندهی اماکن و توسعه مراکز پلیسی بوده است .)

تحول در کیفی سازی کارکنان (بهینه سازی شیوه های جذب و استخدام ، تغییر نظام آموزشی به ویژه در سطوح دانشگاه پلیس و دانشکده فرماندهی و ستاد ، رسیدگی و خدمات دهی گسترده وصیانت از کارکنان و همچنین دگرگونی تدریجی وبنیادین در فرهنگ سازمانی پلیس برای رسیدن به فرهنگ مطلوب .)

توسعه قابلیت ها و توانمندیهای لازم برای اقتدار عملیاتی پلیس ( ایجاد هنگهای مرزی ، گردانهای عملیاتی و واحدهای عملات ویژه و ...)

رویکردتحولی پلیس

تحولات سازمانی :

در کنار بهره گیری از نتایج تحقیقات میدانی و کاربردی  برای افزایش کیفیت ماموریتها ، به تدوین طرح های مبتنی بر مطالعات و تحقیقات کلان و راهبردی ، از جمله تدوین راهبرد امنیتی – انتنظامی ناجا ، برسی چشم انداز و چالش حوزه  نظم و امنیت ، تدوین طرح قائم  ( طرح 25 ساله ناجا )تدوین ترح ذوالفقار ( طرح الگوی تجهیزات و تسلیحات ناجا ) و ... نیز پرداخته شد . در زیر به بعضی از اقدامات انجام گرفته در راستای تحولات سازمانی اشاره می شود :

تجدید نظر در ساختار ناجا وتصویب آن با ایجاد رده های جدید

با توجه به ضرورت بازنگری در ساختار مصوب سال 1370، برسیهای لازم طی جلسات کارشناسی توسط معاونت محترم طرح وبرنامه ناجا و سایر مراجع ذیربط انجام گرفت و در نهایت ، ساختار جدید در سال 1379 به تصویب فرماندهی معظم کل قوا رسید . توجه به رسته های تخصص و ایجاد زمینه های لازم برای تشکیل پلیس تخصص و راه اندازی معاونت اجتماعی از جمله ویژگیهای ساختار یاد شده می باشد که پس از تصویب ، اقدامات لازم برای تطبیق مجموعه با سازمان  مصوب انجام و در حال حاضر در سازمان مذکور محقق ومستقر گردیده است .

2. گسترش واحدهای انتظامی وخدمات انتظامی

تغییر در عواملی چون جمعیت ، شهرها ، جاده ها و تحول در عوامل مشخصه های موثر فرهنگی ، اجتماعی ، اقتصادی و ... نقش بسزای در گسترش واحدها وخدمات انتظامی داشته است . در طول سه سال گذشته تغییراتی در واحدهای انتظامی بوجود آمده است  که مهترین آن عبارتند از : ایجاد کلانتریها وپاسگاههای انتظامی جدید ، افزایش دفا ترصدور  گذرنامه ، ایجاد واحدهای شماره گذاری و صدور گواهینامه ، افزایش واحدهای انتظامی در فرود گاهها و راه آهن کشور ، افزایش پاسگاههای پلیس راه و ایجاد واحد های راهنمایی و رانندگی در شهر های جدید یا توسعه یافته و...

3.بازنگری در سازماندهی کلانتری ها

توجه به پیشگیری اجتماعی به موازات تقویت پیشگیری انتظامی ، تقدم پیشگیری نرم افزاری بر پیشگیری سخت افزاری ، تاکید به نقش داوری و میانجیگری کلانتری ها در منازعات فردی و حقوقی و پرداختن به ریشه های اصلی ناهنجاری ها از اهداف عمده ایجاد تحول در کلانتری ها محسوب می شوند. بر این اساس ، با ایجاد تغییر و تحول در ساختار ، کارکرد ، روش ها و شیوه های اقدام در کلانتری ها ، گام مهمی در جهت عینیت بخشیدن به رویکرد جامعه محوری در نیروی انتظامی برداشته شده است.

ایجاد واحد های مشاوره و مددکاری ، تفکیک امور مربوط به قضایی و حقوقی از عملیات انتظامی و پیشگیری ، تقویت گشت های انتظامی ، ایجاد زمینه ارتباط مستمرو نزدیک کلانتری ها با مردم در جهت مشارکت آنها در حوزه نظم و امنیت از جمله اقدامات و دستاوردهای مهم تحول در کلانتری ها بوده است.

4.سازماندهی پلیس های تخصصی :

پیچیدگی موضوعات و مقتضیات فعالیت پلیسی در جامعه متحول شده امروزی از یک سو و تنوع و پیچیدگی در جرم از سوی دیگر مستلزم تعمیق دانش ، بینش و مهارت های تخصصی بیش از پیش بوده و حرفه ای گرایی در پلیس را اجتناب نا پذیر ساخته اند. به تناسب پیشرفت و توسعه فناوری ، پلیس نیز در هریک از عرصه های ماموریتی خود به مقتضای  تخصصی بودن آنها می بایست از ظرفیت ها ، توانمندی ها و قابلیت های متناسب با آن پیشرفت ها و ماموریت ها بهره مند گردد . بر این اساس تشکیل پلیس های تخصصی در دستور کارنیرو قرار گرفته وبا تعیین رسته های شغلی و راه اندازی دانشکده های تخصصی در دانشگاه علوم انتظامی و تجدید نظر در سازماندهی واحدهای ماموریتی ، زمینه های لازم برای تشکیل آنها فراهم گردید .

توسعه فناوری اطلاعات

عملکرد و نتایج :

مهمترین دستاوردهای حاصله از سامانه های که تاکنون قابلیت راه اندازی و پزیرش ماموریت های محوله را یافته اند به قرار ذیل می باشند :

1.سامانه فوریت های پلیسی 110:

ایجاد بانک اطلاعاتی درخواستهای مردم از پلیس ، دستیابی به جغرافیای جرایم ، توزیع زمانی ومکانی نیازمندیها و تجزیه و تحلیل داده ها از عوامل اصلاح و اعمال مدیریت و فرماندهی در انجام وظایف محوله بوده است.

ایجاد امکان نظارت و کنترل بر عملکرد ماموران و یگانهای انتظامی که این امر تاثیر قابل توجهی در صحت ، دقت و سرعت اقدامات پلیس داشته است .

2.سامانه جامع وظیفه عمومی :

  کاهش چشم گیر مراجعات حضوری مشمولان به ادارات وظیفه عمومی ناجا

کاهش کارکنان رسیدگی کننده به امور مشمولان در سراسر کشور و کوچکسازی ساختار مربوطه.

ایجاد بانک اطلا عاتی متمرکز مشمولان خدمت وظیفه عمومی و ایجاد امکان تعامل در میان بخش های نیرو های مسلح.

3. سامانه جامع راهنمایی و رانندگی:

ایجاد امکان توزیع مراکز خدماتی مربوط در کلیه نقاط شهر های بزرگ و کوچک و سهولت دسترسی مردم به خدمات.

ایجاد امکان اثر گذاری تخلفات رانندگی، تصادفات و سوابق ترافیکی رانندگان بر شناسایی و اعمال نظارت و کنترل بهتر رفتار ترافیکی شهروندان و ارتقاء نقش پلیس در ایجاد انضباط اجتماعی .

ایجاد ارتقاء مدیریت ترافیکی درون شهری و برون شهری با بکارگیری سامانه های ردیابی یا سامانه ، مبانی تعیین مکان که بخشی از آن در حال بهره برداری است.

4. سامانه جامع اطلاعات:

امکان کنترل بهتر ورود و خروج افراد در روزهای اصلی کشور.

تسهیل در ارائه خدمات گذرنامه شامل :(صدور و تعویض و...)

5.سامانه پلیس + 10 :

توزیع جغرافیایی خدمات ناجا به مردم برای سهولت دسترسی آنها به مراکز خدماتی و تجمیع خدمات در این نقاط به لحاظ پاسخگویی به شهروندان در همه امور خدماتی مورد نیاز ، در قالب پلیس ‌+ 10

امور بانوان:

فعالیت بانوان در نیروی انتظامی با توجه به حضور گسترده زنان در عرصه های مختلف سیاسی ، علمی ، فرهنگی ، اجتماعی و هنری آسیب هایی که ممکن است متوجه این قشر مخصوصاً در شرایطی که با آن تحولان همه جانبه در عرصه زندگی اجتماعی و جرائم روبه رو هستیم ، امری ضروری و اجتناب ناپذیر می باشد. مسلماً در جامعه ای که زنان نقش های متعدد و گوناگونی را در ابعاد مختلف زندگی اجتماعی به عهده دارند ، برخورداری از امنیت اجتماعی و اخلاقی ، یکی از نیازهای اساسی و قانونی آنان است که در تامین آن نیروی انتظامی نقش بسزایی دارد .

بر همین اساس تلاش شده است با دیدی روشن و جامعه نگر و لحاظ ارزش های دینی ، ابتدا مجموعه ای تحت عنوان پلیس زن راه اندازی شود ، سپس با بکارگیری زنان متعهد و متخصص در بخش های مختلف نسبت به ارائه آموزش های لازم ، خدمات مشاوره ای ، خدمات انتظامی و امنیتی به این قشر عظیم که نیمی از جامعه را تشکیل می دهند اقدام شود.

بر مبنای این نگرش  دفتر امور بانوان به منظور سیاست گذاری و برنامه ریزی کلان در مسائل فرهنگی و اجتماعی زنان شاغل در ناجا ، از فروردین سال 1382 فعالیت خود را آغاز کرده است .

مرکز فوریت های پلیسی 110

با هدف تحقق فرامین و اوامر فرماندهی معظم کل قوا ، طراحی سامانه ای که بتواند با سازماندهی امکانات موجود ، موجبات افزایش و تحرک و سرعت عمل را در بدنه اجرایی ناجا ، به منظور پاسخگویی به نیازهای پلیسی مردم فراهم آورد ضروری به نظر می رسید . در این راستا و با توجه به گستردگی و تنوع مأموریت های ناجا ، نیاز به برنامه ریزی مناسب و اجرای دقیق آن پاسخگو بودن پلیس در مقابل انتظارات به حق و فزاینده مردم احساس می شد . سر انجام ، پس از اقداماتی گسترده و شبانه روزی و مهیا شدن مقدمات کار ، در تاریخ 20/7/1379 ، مصادف با سالروز ولادت امیر مومنان ، حضرت علی (علیه السلام) و در سالی که به نام ان حضرت نام گذاری شده بود ، مرکز فوریتهای پلیسی موسوم به 110 با اهداف فوق الذکر راه اندازی و آغاز به کار کرد . گزارش زیر به مهم ترین اقداماتی که در طول سالهای ظهور این سامانه پلیسی پویا و پاسخگو برای دفاع از حقوق ، جان و مال مردم در ناجا و تحولاتی که زمینه ارتقاء و بهبود کیفیت آن انجام گرفته شده دارد :