مقدمه
نوشته های حاضر مجموعه ای از شناخت چوب در کاربرد ساختمان می باشد از بررسی های ایرانیان پیش از تاریخ مدون و نیز در دوران های قدیم چوب یا به طور کلی (درخت) بدلیل عمر طولانی مورد استفاده استفاده غارنشین میشد و چوب به علت مصارف مختلفی که دارد در اغلب صنایع ها مورد استفاده قرار می گیرد مانند ساختمان ها- کاغذ سازی- مجسمه سازی- قالب سازی- ریخته گری- لوزام خانگی و... نقش فعال دارد که بحث مورد نظر ما در مورد استفاده در ساختمان می باشد.
مورد استفاده در ساختمان
بیشترین استفاده چوب در صنعت ساختمان قبل که نقش عمده ای در زمانهای قدیم داشته ولی امروزه بدلیل مقاوم سازی در ساختمانها بیشتر در قسمتهای فرغی ساختمان استفاده می شود: مانند در و پنجره – کمد- قالب بندی بتن - حصار- کتابخانه- تخته زیر پا- داربست- مبل و صندلی و... و هم اکنون در کشور ما بیشتر از چوب های رولی و تخته سه لایه چین استفاده می شود چون در کشور ما هنوز به چند دلیل شناخته شده نیست:
الف) جایگاه چوب ب) درست به عمل نیاوردن و خشک کردن چوب ح) عدم وجود جنگل ها
ساختمان چوب
چوب جسمی است بیولوژیکی که تشکیل شده از آب و سلولز و مقدار کمی خاکستر کانی های مختلف و سلولز آن حدودا 60 درصد وزن که تشکیل دهنده ساختمان اصلی چوب است و سایر مواد حدود 40 درصد میباشد. آب در چوب بر حسب نوع درخت می باشد مثلا درخت توسکا 51 درصد و تبریزی حدود 61 درصد و بیشترین تولید چوب در کششور ما در شمال می باشد.
کارکرد چوب
روش کار کردن چوب ها بصورتا های گوناگون می اشد اکثرا چوبها در اثر تغییر درجه حرارت و میزان رطوبت شکل خود را حفظ نمی کنند و تعییر جسم می دهند و اگر چوب در دستگاه های چوب خشک کنی درست انجام شود و میزان آب کنترل شود دیگر تغییر جسم نمی دهد و چوب دارای موادی تسست که خاصیت جذب و دفع رطوبت می باشد و آلر چوب در محیط مرطوب قرار گیرد رطوبت جذب می کند و اگر رطوبت محیط از رطوبت چوب کمتر باشد چوب به میط رطوبت میدهد و برای حفاظت از چوب از رطوبت پوشش دادن سطحی آن به وسیله رنگهای روغنی می باشد و درصد رطوبت چوب برای کارهای ساختمانی مختلف بوده.
مثال: داربست 20 تا 25 درصد
ساختمانی 15 تا 18 درصد
نمای بیرون 14تا16 درصد
سیمان 10 تا 12 درصد
تغییر شکل دادن چوب و خشک کردن آنها
رطوبت در چوب متغیراست برای اینکه درخت بتواند شاخه را تحمل نماید سلولهای متراکم تر و مقاوم تری تولید می نماید و میزان رطوبت در تمام نقاط درخت یکسان نیست و چوب به این دلیل تغییر شکل می دهد و موقع خشک کردن چوب قسمت های بیرون زودتر از قسمتهای داخل خشک شده و باعث ناهماهنگی میزان رطوبت در لایه های مختلف چوب شده و برای این کار چوب را خشک کرده و رطوبت آنرا بطور یکنواخت تقلیل می دهند منظور از خشک کردن چوب آن است که درجه حرارت آن را به حدی برسانیم که دیگر تغییر حالت ندهد و روشهای مختلفی رای آن وجود دارد روش متداول در ایران خشک کردن در هوای آزاد می باشد و در این روش هزینه چندانی جهت خشک کردن آن را ندارد و ارزانترین می باشد پس از قطع آن شاخه های اضافی را برید و چوب را به قطعات مشخص برش داده به محل مورد نظر حمل می نماید و برای این کار حدودا 15 سانتی متر از زمین فاصله داشته بااشند در چند ردیف ها را روی هم قرار می دهند که هوا به راحتی بین آنها عور می کند (بصورت عمودی و افقی) و بهتر است که آنها را با میخ به یکدیگر اتصال بدهند و جای قرار دادن چوتها حتی الامکان در زیر سقف باشد تا زیر ریزش باران و برف قرار نگیرد و اگر تهیه سقف مقدور نمی باشد ا نایلون می توان سته بندی کرد و مدت خشک شدن 4 الی 12 ماه طول میکشد. و این سته باید بطور مستقیم در مقابل تابش نور خورشید قرار نگیرد که باعثنا هماهنگی در خشک شدن شده و موجب ترکیدن و قاب برداشتن می شود و باید چوب مورد بازدید قرار گیرند که چنانچه مورد هجوم حشرات قرار گیرند از سته بندی خارج شوند و معمولا از چوبهای دزختان سوزنی برگ زودتر از پهن برگان خشک می شوند- پهن برگان مانند رامش توسکا وافرا زود خشک می شودو آنهایی که دیرتر خشک شوند مانند – نارون- زبان گنجشک.
روش خشک کردن چوب در کوره ها
بهترین و متداول ترین و غنی ترین نوع خشک کردن چوب است که بدین طریق که چوب به سرعت خشک می شود و از رکورد سرمایه نیز جلوگیری می کند و رطوبت و حرارت نیز قابل تنظیم می باشد و کنترل آن در اختیار ما می باشد و تمام این کوره ها مجهز به رطوبت سنج و دما سنج می باشد که براحتی بتوانیم دمای داخل را کنترل نماییم چوب ها به یک اندازه خشک شده و داخل آن نیز مثل بیرون چو خشک می شود و دیگر ترک روی چوب ایجاد نمی شود.
انواع کوره های چوب خشک کنی
بطور کلی دو نوع کوره چوب خشک کنی وجود دارد
نوع اول : که ایجاد آن راحت و به سرمایه گذاری زیاد نیاز نمی باشد که از یک یا چند اطاقک مجزا یا تو در تو می باشد که الوارها را روی هم می چینند که بین آنها فاصله بوده و هوا بین همه آنها جریان داشته باشد که کلیه سطوح الوارها در مقابل حرارت قزاز گیرند و پس از اینکه به آنها حرارت دارند و به نحو مطلوب رسیدند آنها را خارج می کنند و حرارت این کوره ها با رادیاتورهای آب گرم تقریبا مانند آنچه در منازل ات استفاده می شود و معمولا این کوره ها ناپیوسته هستند.
نوع دوم : کوره های تونلی هستند و الوارها را روی واگن هایی پیچیند و واگن ها را داخل تونل هدایت می کنند و آهسته طول کوره را طی می نمایند و موقعی از طرف دیگر کوره بیرون آمدند آماده هستند و بلافاصله گروه بعدی الوارها را دوباره در تونل قرار می دهند و حرارت کوره به وسیله لوله های آب گرم تامین می شود و در صورتیکه برق ارزان و فراوان باشد از آن استفاده می کننند و حرارت آنها در حدود 70 درجه میباشد و آزمایشگاه بر کار کوره ها نظارت کامل دارد و وزن این الوارها قبل از ورود به کوره اندازه گیری و بعد دوباره بعد از خروج میزان رطوبت نیز اندازه گیری می شود وزن آن مشخص می شود.
زیانهای ناشی از خشک کردن چوب
رکورد سرمایه به اینصورت که در هوای آزاد باید چوبهای قطع شده از جنگل به مدت زیادی بلا استفاده بماند و فضای سر پوشیده زیادی نیز باید به این اختصاص می یابد و در کوره ها نیز بدلیل وسایل تجزیهاتی مربوطه احتیاج به هزینه دارد
تغییر شکل: چوب بر اثر خشک شدن ترک هایی در دوسر آن ایجاد می شود که باعث ضعیف نمودن الوار می شودو برای اینکه این ترک ها بریده شود و دیگر قابل استفاده نمی باشد هزینه هایی دارد و در نتیجه ضایعات چوب زیاد می شود
کچ شدن چوب: در اثر خشک شدن ممکن است تغییرذ شکل و خمیدگی پیدا کند و این امر مرغوبیت چوب را کاهش می دهد
انواع چوب هایی که در ساختمان مصرف می شود و تفاوت آنها
چوبهایی که در ساختمانها مصرف می شود دو دسته هستند: سوزنی برگ ها و پهن برگ ها.
درختان لوزی مانند سرو- کاچ- سرخدار - نراد-
پهن برگ ها: بلوط – اقاقیا-ممرز- توسگا- راش- چنار- صنوبر- بید و... و تفاوتی که بین اینها وجود دارد از نظر محل تکثیر- آب و هوا- شکل هندسی و شاخه های آن- سرعت رویش چوب سوزنی برگان دارای وزن مخصوص کمتر است زودتر خشک می شود- و مصرف آن نیز زیاد می باشدو مصارف آن در صنایع کاغذ سازی- قالب سازی- ریخته گری- وسایل موسیقی و...
چوب های برگ پهن: دارای نقوش و رنگ های زیبا هستند و لاک و الکل بهتر می گیرند.
وزن مخصوص چوب
وزن مخصوص چوبها کمتر از یک گرم بر سانتیمتر مکعب است (سبک تر از آب) و هر چند که میزان رطوبت آن بیشتر باشد وزن مخصوص آن بیشتر میشود و رطوبت ثابت برای سنجش وزن مخصوص 15% می باشد و با Dis نشان می دهند و هر قدر وزن مخصوص چوب بیشتر باشد مقاومت آن مقاومت آن نیز زیادتر است و وزن مخصوص چوبهای ایران بین 4/0 گرم بر سانتیمتر مکعب برای چوب های تبریز و 85/0 گرم بر سانتیمتر مکعب برای چوب های انجیری می باشد و چوب های سنگین تر از یک حتی 25/1 گرم بر سانتیمتر مکعب نیز یافت می شود ولی کار کردن این چوب ها بسیار سخت است چون میخ به سختی به آنها فرو می رود و به این دلیل در صنعت ساختمان استفاده نمی شود.
معایب چوب
طور کلی عواملی را که ارزش تجاری چوب را کم می کند معایب چوب هستند که مقاومت و باربری و کار کردن با چوب را مشکل می سازد و یا شکل ظاهری زیبایی نداشته باشند مثال معایبی که قبل از قطع درختان زمان رویش وجود دارد و معایبی که بعد از قطع درخت و تهیه الوار بوجود می آید.
قطع درخت و حمل آن به کارخانه
برای قطع کردن درخت و موقع افتادن آن باید زمین آن را آماده وبا اره یا وسیله دیگر گودی روی تنه درخت ایجاد نمائیم تا محل مورد نظر ما فرود آید و بدین طریق به چوب و شاخه های آن آسیب وارد نخواهد شد و باید درخت قطع شده بلافاصله به کارخانه حل شود زیرا درخت تازه با توجه به شیره گیاهی و رطوبت آن حمل خوبی برای هجوم حشرات می باشد و یا در اثر مرور زمان کفک می زند به این ترتیب باید اول شاخه های کوچک آن قطع و برای مصار دیگر استفاده شود.