کشور ایران از دیرباز جزو اولین کشورهاییبود که به خاطر چاپ اولین کتاب ها در دنیا با این«واژه» آشنا شد; آنجا که در زمان سامانیان و پیشاز آن، مقالات مختلف به صورت کتاب درآمد وحتی پیش از آن نسخههای خطی که تا به امروزباقی مانده و از آن زمان که ابوریحان بیرونیدیدهها و رصدهای خود را از ستارگان و ماه وخورشید روی کاغذ میآورد تا حال.
مردمان ایران جزو اولین مردمان کشورهابودند که با کتاب و کتابخوانی آشنا شدند و این امرتا به امروز باقی است. در سالهای دورنویسندگان در هر مقامی که بودند، با استفاده ازیک پر که به صورت قلم درمیآمد و جوهر کهبیشتر از نوعی سرمه تشکیل شده بود، بررویپوست حیوانات که به شکل کاغذ درآمده بودنوشتههای خود را به رشته تحریر درمیآوردند;تا به امروز که اگر آن نوشتهها نبود، شاید اکنون مااز گذشتههای نیا و دودمانمان آگاهی نداشتیم.زمانی که قرآن این نوشته آسمانی گردآوری شد،همان نوشتههایی که وحی خداوند بر پیامبر(ص)بود و به صورت نوشته درآمد، تا سالها بعد مردمجهان با کلام خدواند آشنا شدند و از دل هماننوشتهها، کلام خداوند در دسترس همگان قرارگرفت. و سالهای سال گذشت، تا این که کتاببهترین دوست بشر نام گرفت; دوستی که بهتریننصایح، اندرزها، پندها و... را در اختیار بشریتگذاشت. صدها مقاله علمی، داستان، رویدادهایتاریخی، رمانهای ترسناک، تخیلی و... از دلکتاب درآمد. سالها بعد یا بهتر بگوییم در قرنبیستم، از دل همان نوشتهها، نمایشها و فیلمهاساخته شد و از دل همان دست نوشتهها ورویدادهای تاریخی، که پیش از این به صورتکتاب درآمده بود، فیلمهای پرخرج ساخته شد ومردمان نسل بعد، بیشتر و بیشتر با گذشتهها آشنا وواقف شدند.
هم اکنون در این کره خاکی، کتابخانههایزیادی وجود دارد که دهها هزار جلد در آنکتاب جای گرفته است و افرادی در این دنیایپهناور هستند که کتابخانههای شخصی دارند وزندگیشان را کتاب گرفته و دیوانهوار عاشق ایندوست بیزبان هستند. چه تجربههای مجانی کهاز طریق تجارب دیگران و دست نوشتههایشان دراختیار نسل کنونی قرار گرفته و... حکیمیمیگفت: وقتی احساس میکنید دگر هیچ دوستیبرایتان باقی نمانده، به قفسه کتابهایتان مراجعهکنید.
اما دور شدیم
اما دور شدیم، اما در سالهای اخیر متاسفانهملت ما با کتاب بیگانه شدند; چرا؟
هر ساله در ماه بهار در نمایشگاه بینالمللیتهران، نمایشگاه کتاب تشکیل میشود وعلاقهمندان زیادی را به سوی خود میکشاند;گرچه در سالهای اخیر شاهد این بودیم که مردمما کمتر از گذشته به کتاب روی آوردهاند. «رضامژدهی» صاحب یکی از کتاب فروشی های تهراندر پاسخ به این پرسش میگوید: ما با چند قشرکتابخوان مواجه هستیم: یک عده که قشر باسوادجامعه به خصوص اساتید دانشگاه هستند، عدهایدیگر قشر دانشجو که البته بیشتر در رشته تخصصیخود به کتاب رومیآورند و عدهای دیگردوستداران کتاب. بهتر است گفتهام را این طورتغییر دهم که در کل عموم جامعه بیشتر این قشرهابه کتاب رومیآورند که نسبت به کل جامعه بسیارکم است; البته میتوان به گرانی کتاب و مشکلاتزندگی اشاره داشت که مشکلات فکری بیشتر ازهمه است. بارها در همین نمایشگاه بینالمللیشاهد این بودیم که خیلیها فقط به دیدن کتاباکتفا میکنند; یعنی دست خالی میآیند ودستخالی میروند. البته هرگاه از این افراد بپرسید:که چرا کتاب تهیه نکردهاید؟ میگویند که: کتابهابسیار گران بود، یا میگویند که: تنها برای تفریح بهآنجا آمدهایم این در حالی است که یکی ازدوستان غرفهدار در نمایشگاه میگفت: باورمیکنید یا نه، در مدت نمایشگاه کسانی که درمحوطه نمایشگاه غرفههای غذایی اجارهمیکنند، از ما بیشتر سوددهی دارند. طرف حاضراست یک ساندویچ و یک نوشابه به مبلغ 1500تومان بخرد، یا یک پیتزا به قیمت 2000 تومانبخورد، اما زمانی که یک کتاب میخواهد بهقیمت 1000 تومان تهیه کند، میگوید گراناست; البته منظورم اساتید دانشگاه، دانشجو وعاشق کتاب نیستند، منظورم عموم جامعه هستند;آنان طوری میگویند که کتاب گران است کهانتظار دارند ما به آنان کتاب مجانی هدیه بدهیم.دوست ما در ادامه میگوید: متاسفانه در حالحاضر عموم جامعه نسبت به کتاب و کتابخوانیبیگانه شدهاند و این وضع اگر این طور ادامه پیداکند، بیشتر ناشران به ورشکستگی خواهند رسید;کما آن که تاکنون ما شاهد این گونه مسائلبودهایم. اگر کتابی فروش نرود، به تبع این ناشر بهسوددهی نخواهد رسید. از طرفی نویسنده هم کهبه امیدی روزها و شبها نوشته، به دستمزدشنخواهد رسید.
مژدهی صاحب کتابخانه میگوید: متاسفانه درحال حاضر کار و کاسبیها هم خراب شده.استقبال نه چندان خوب مردم از کتاب، باعثشده تا ما با یک افت فروش مواجه شویم. کاریباید کرد، اما چه کاری؟
نخست کتابهای خوب را بخوانید، وگرنه فردافرصت خواندن آنها را پیدا نمیکنید. در این بارهدکتر ایمانی، استاد دانشگاه میگوید: در ژاپن وکره و حتی بسیاری از کشورهای اروپایی مانندانگلیس، مردم علاقه زیادی به کتاب و کتابخوانیدارند. به نظر من دولت باید باتشویق مردم بهکتاب و خرید کتاب از ناشران و در اختیار قراردادن رایگان آن به مردم با این مشکل مقابله کند;همان طور که سالها پیش، دولت ژاپن این کار راکرد و مردم ژاپن را با تبلیغ به خواندن کتابتشویق کرد. همان اقدامات بود که باعث شداکنون مردم این کشور اوقات فراغت خود را بهخواندن کتاب اختصاص دهند; چرا که از کودکیبه آنها تفهیم شد که بهترین دوست آنان کتاباست و تنها میتوانند به آن اعتماد کنند... ازکودکی آنان را به کتاب پیوند دادهاند و همینعوامل بود که در حال حاضر، 100 درصدجمعیت آنان با سواد هستند; پس چرا ما ایناقدامات را انجام ندهیم؟ باید در کنار درس ومشق و تکالیف فرزندانمان، حداقل ماهی یک باربرایآنان کتابی در نظر بگیریم تا با خواندن آنهم به اطلاعاتشان اضافه شود و هم به کتابخوانیتشویق شوند.
حضرت علی(ع) میفرماید: کتاب، باغ وبوستان دانشمندان است و همچنین میفرماید:کتاب، غذای روح بشر است