تحقیق مقاله تاریخ راه آهن در ایران

اولین راه آهن در ایران در سال ۱۸۸۸ (میلادی) بین تهران و شاه عبدالعظیم کشیده شد. در ۹ نوامبر ۱۸۹۰ ناصرالدین شاه قاجار موافقت‌نامه‌ای با روسیه تزاری امضا کرد که ایران را از ساخت راه آهن تا ده سال منع می‌کرد. این محدودیت در دسامبر ۱۸۹۹ طبق شروط وام ۶۰٬۰۰۰٬۰۰۰ فرانکی روسیه با دست‌خط مظفرالدین‌شاه برای ده سال دیگر تمدید شد.

با این وجود در سال 1918 میلادی، راه آهنی از بوشهر تا برازجان به طول 60 کیلومتر توسط انگلستان کشیده شد. این خط آهن بیشتر جنبه نظامی داشت، اگرچه واردات کالای انگلستان را نیز از طریق بوشهر تسهیل می نمود. در پایان جنگ جهانی اول، انگلستان پیشنهاد فروش این راه آهن را به شهرداری بوشهر نمود که متاسفانه بودجه شهرداری این شهر تکافوی خرید آن را نکرد و این مسیر توسط سازندگانش جمع آوری و مصالح آن به بصره انتقال یافت.[۱]

مسیر راه آهنی نیز از انزلی به رشت وجود داشته که بعدها جمع آوری شده است. تنها بازمانده این مسیر یک لکوموتیو بخار سات که بر روی آخرین قطعه چندمتری ریل، هنوز در داخل محوطه سازمان بنادر انزلی خودنمایی می کند و تاریخ 1848 را بر روی خود دارد.

راه آهن میرجاوه به زاهدان در ۱۲۹۹ افتتاح شد.

راه آهن سراسری تهران به اهواز در ۱۳۱۷ افتتاح شد.

در سال ۱۳۸۴ ایران ۷۶۹۸ کیلومتر راه آهن داشت و ۲۸۵۰ کیلومتر خط آهن نیز در دست ساخت بود.

در سال ۱۳۸۳ ۹ میلیون مسافر و ۱۸ میلیون تن بار به وسیله خط آهن جابه جا شد و تا پایان برنامه چهارم توسعه، قرار است ظرفیت انتقال مسافر سالانه به ۳۶ میلیون نفر و ظرفیت انتقال بار به ۶۴ میلیون تن برسد.

امکانات راه آهن ایران

۱ – طول خطوط اصلی: ۷۰۶۶ کیلومتر با عرض ریل استاندارد و ۹۴ کیلومتر با عرض ریل پهن ۲ – طول خطوط ثانویه تجاری و صنعتی: ۲۰۹۷ کیلومتر ۳ – طول خطوط برقی (جلفا-تبریز): ۱۴۸ کیلومتر ۴ – طول خطوط دوریلی: ۱۰۸۲ کیلومتر ۵ – تأسیسات تعویض بوژی (هزارچرخ) واقع در ایستگاه مرزی بین المللی جلفا و سرخس که برای ترانزیت بار و یا واگن‌های خالی به کار می‌رود. در هر ۲۴ ساعت و در دو نوبت کاری می‌توان حدود ۲۰۰ هزارچرخ (بوژی) را تعویض کرد. ۶ – پایانه‌های حمل کانتینر با تجهیزات بلندکردن و جابجاکردن واقع در پایانه‌های بندر امام و بندرعباس و ایستگاههای راه آهن در مهرآباد، جلفا، سهلان و غیره ۷ – ۱۶۳۳۰ واگن از همه انواع: سرپوشیده، دیواره کوتاه، دیواره بلند، کفی، مخزن دار، بالاست، گاز، جرثقیل و غیره ۸ – ۱۱۹۲ کوپه (واگن) از همه انواع ۹ – ۵۶۵ لکوموتیو: دیزلی-برقی، برقی و مانوری ۱۰ – ۳۶۳ ایستگاه اصلی در شبکهRAI ۱۱ – ایستگاههای بین المللی آزاد: اهواز، سهلان، تبریز، جلفا، نیک پسندی، مهرآباد، تهران، اصفهان، بندرعباس، سرخس، منهد(از مرز رازی)

۱۲ – برای به حداقل رسانیدن زمان ترانزیت، قطار های باری زمانبندی شده در مسیر بندرعباس – سرخس حرکت کرده و ظرف 4 روز مسیر 1617 کیلومتری را طی می‌کنند. قبل از افتتاح مسیر بافق-مشهد، طول مسیر 2440 کیلومتر و در مدت تقریبی 6 روز بود. درحال حاضر ۳ قطار در این کریدور رفت وآمد می‌کنند و تعداد آنها در آینده تا ۷ قطار افزایش پیدا خواهد کرد.

راهگذرهای ترانزیت مستقیم از طریق راه آهن

۱ – کریدور رازی – سرخس: از طریق رازی، تبریز، زنجان، تهران، شاهرود، فریمان(مشهد)، سرخس و بالعکس به طول ۲۰۱۳ کیلومتر و ظرفیت ۲ میلیون تن در سال ۲ – کریدور جلفا – سرخس: از طریق جلفا، تبریز، زنجان، تهران، شاهرود، فریمان(مشهد)، سرخس و بالعکس به طول ۱۹۳۷ کیلومتر ظرفیت ۲ میلیون تن در سال

راهگذرهای ترانزیت دریایی – ریلی

۱ – کریدور بندرعباس – سرخس: از طریق بندرعباس، سیرجان، بافق، یزد، قم، تهران، شاهرود، فریمان(مشهد)، سرخس و بالعکس به طول ۲۵۴۰کیلومتر و ظرفیت ۳ میلیون تن در سال ۲ – کریدور بندرامام - سرخس: از طریق بندرامام، اهواز، تهران، شاهرود، فریمان(مشهد)، سرخس و بالعکس به طول ۱۹۸۰ کیلومتر و ظرفیت ۲ میلیون تن در سال ۳ – کریدور بندرعباس – بنادر شمالی(ترکمن – امیرآباد): از طریق بندرعباس، سیرجان، بافق، یزد، تهران، گرمسار، قائمشهر، امیرآباد و یا بنادرترکمن و بالعکس به طول ۱۸۷۸ و ۱۹۴۷ کیلومتر و ظرفیت یک میلیون تن در سال ۴ – کریدور بندر امام – بنادر شمالی (بنادر امیرآباد و ترکمن): از طریق بندرامام، اهواز، قم، تهران، گرمسار، قائمشهر، امیرآباد و یا بنادر ترکمن و بالعکس به طول ۱۳۱۹ و ۱۳۸۸ کیلومتر و ظرفیت یک میلیون تن در سال ۵ – کریدور بندرعباس – رازی: از طریق بندرعباس، سیرجان، بافق، یزد، تهران، تبریز، رازی، جلفا و بالعکس به طول ۲۴۴۶ کیلومتر و ظرفیت ۲ میلیون تن در سال ۶ – کریدور بندرعباس – جلفا: از طریق بندرعباس، سیرجان، بافق، یزد، تهران، تبریز، رازی و بالعکس به طول ۲۳۷۰ کیلومتر و ظرفیت ۲ میلیون تن در سال ۷ – کریدور بندر امام – رازی: از طریق بندر امام، اهواز، قم، تهران، تبریز، رازی و بالعکس به طول ۱۸۸۷ کیلومتر و ظرفیت ۲ میلیون تن در سال ۸ – کریدور بندر امام – جلفا: از طریق بندر امام، اهواز، قم، تهران، تبریز، رازی و بالعکس به طول ۱۸۱۱ کیلومتر و ظرفیت ۲ میلیون تن در سال ۹ – کریدور رازی – بنادر شمالی (بنادر امیرآباد و ترکمن): از طریق رازی، تبریز، تهران، گرمسار، قائمشهر، بنادر امیرآباد یا ترکمن و بالعکس به طول ۱۳۵۲ و ۱۴۲۱ کیلومتر و ظرفیت ۱ میلیون تن در سال ۱۰ – کریدور جلفا – بنادر شمالی (امیرآباد و ترکمن): از طریق جلفا، تبریز، تهران، گرمسار، قائمشهر، بنادر امیرآباد یا ترکمن و بالعکس به طول ۱۲۷۶ و ۱۳۴۵ کیلومتر و ظرفیت ۱ میلیون تن در سال

راهگذر ترانزیت دریا – ریل – جاده – ریل

۱ – کریدور بنادر شمالی(امیرآباد و ترکمن)- کرمان – زاهدان(میرجاوه): از طریق بنادر شمالی (امیرآباد و ترکمن)، تهران، یزد، کرمان، زاهدان، میرجاوه و بالعکس به طول ۲۰۸۸ و ۲۱۵۷ کیلومتر و ظرفیت ۲ میلیون تن در سال کریدور ترانزیت ریل – جاده – ریل: ۱ – کریدور جلفا – کرمان – زاهدان (میرجاوه): از طریق جلفا، تبریز، تهران، یزد، بافق، کرمان، زاهدان (میرجاوه) و بالعکس به طول ۲۵۸۰ کیلومتر و ظرفیت ۳ میلیون تن در سال ۲ – کریدور رازی – کرمان – زاهدان (میرجاوه): از طریق رازی، تبریز، یزد، بافق، کرمان، زاهدان(میرجاوه) و بالعکس به طول ۲۶۵۶ کیلومتر و ظرفیت ۳ میلیون تن در سال ۳ – کریدور سرخس – کرمان – زاهدان(میرجاوه): از طریق سرخس، فریمان، تهران، یزد، کرمان، زاهدان (میرجاوه) و بالعکس به طول ۲۷۴۹ کیلومتر و ظرفیت ۵/۱ میلیون تن در سال

محورها

شبکه راه آهن کشور ( محورها و خطوط اصلی )

ردیف نام محور سال آغاز ساخت سال

بهره برداری        طول محور ( کیلومتر )    طول خطوط اصلی دوم یا سوم

تبریز – جلفا 1291 1295 148

زاهدان - میرجاوه 1298 1299 94