مقدمه
پوست ، وسیعترین عضو زنده بدن ، درحقیقت یکی ار پیچیده ترین ، جالبترین و پرکارترین اعضاء نیز به شمارمی آید .دستاوردها و تحقیقات انجام شده در زمینه شناخت ساختار و عملکرد پوست در بدن طی دهه گذشته از مجموعه مطالعات دو قرن اخیر بیشتر و مؤثر تر بوده است .
وظایف پوست
بدن را در مقابل آسیبهای مکانیکی ، حرارت وتابش شدید نور محافظت می کند .
از نفوذ مواد شیمیایی و ورود میکروبها و میکرو ارگانیسمها به بدن جلوگیری می نماید .
برخی از مواد مضر حاصل از فعالیتهای متابولیسمی در سیستم گوارشی و کبد را دفع میکند.
هورمونها و آنزیمها را درداخل بدن حفظ می کند.
به عنوان یک عضو لامسه خارجی ، پیامهای حسی را از طریق اعصاب به مغز و مراکز عصبی منتقل می کند .
به کمک سلولهای لانگرهانس ، نقش مهمی را در سیستم ایمنی بدن ایفا می نماید .
اجزا و ساختمان پوست :
در هر اینچ مربع از پوست ، با ضخامت متغیر بین 1mm تا 4mm ، اجزا ی متعددی را می توان مشاهده نمود که با تعداد شگفت آوری در کنار هم به ایفای نقش خود می پردازند. 650 غده مترشحه عرق, 65 فولیکول مو, ، 19 یارد مویرگهای ظریف خونی ، هزاران سلول لامسه ، پایانه عصبی و سلولهای لانگرهانس در هر اینچ مربع از پوست در کنار هم قرار دارند که علاوه بر آنها سلولها ی ملانو سیت و آنزیمهای تیروزیناز ( سازنده ملانین ) را نیز باید اضافه نمود .
به طور کلی دو نوع غده در داخل پوست وجود دارند :
1- غدد مترشحه چربی
2- غدد مترشحه عرق
معمولا دهانه هر کدام از غدد چربی به یک فولیکول مو باز می شود ، اما در بعضی از موارد در پای هر فولیکول مو چند غده چربی وجود دارد که سبب تجمع چربی(sebum ) بر روی پوست می گردد.
غدد عرق عمیقا “ در داخل لایه های زیرین پوست ( دوم) به صورت پایانه های فنری شکل ریشه دوانده اند که توسط یک لوله تو خالی جهت دفع عرق از لایه های بالاتر (اپیدرم ) عبور کرده و دهانه کوچک آن در سطح پوست باز می شود .
شایان ذکر است تعریق سبب پاکسازی پوست که همانا خروج آلودگیها از خلال دهانه کوچک مزبور می باشد ، نمی گردد.
لایه های پوست
تفاوت پوست مردان و زنان :
بدن انسانها عموما“ شباهت زیادی بهم داشته و تنها در موارد جزئی با هم متفاوت می باشد .پوست نیز از این مقوله مستثنی نمی باشد . جنسیت، مهمترین عامل ایجاد تفاوت در پوست است.
ترشحات غدد جنسی مردانه ، بر ضخامت پوست و استحکام لایه های درم می افزاید .
پوست مردان پر موتر و زبرتر از پوست زنان است.
غدد عرق ریز مردان بیشتر از زنان است .
ملانین بیشتری در سلول های پوست مردان وجود دارد که به همین دلیل ، پوست مردان غالبا“ تیره تر از پوست زنان است .
پوست مردان به علت تولید بیشتر مواد مترشحه غدد چربی ، چربتر است .
مواد شیمیایی مترشحه از غدد زنانه ، پوست را صافتر و لطیفتر می کند.
موی بدن زنان کمتر ونازکتر از مردان است اما موی سرشان از نظر طول قابلیت رشد بیشتری دارد .
مردان به نسبت زنان ریزش موی بیشتری دارند . در سنین کهولت ، قسمتهایی از موی مردان کم پشت شده و بقیه به سفید یا خاکستری می گراید.
نژاد ، اثر بسیار اندکی بر روی پوست انسانها دارد و تنها تفاوت آن به پراکندگی غدد داخل پوست منحصر می شود .رنگ تیره بر سلولهای خاصی در پوست باز می گردد که تقریبا“ تعداد آنها در تمامی انسانها مشابه است در بعضی از نژادها ، سلولها بزرگتر بوده و تولید ملانین بیشتری می نماید.
سایر عوامل نظیر رنگ مو و میزان لطافت پوست موروثی است .
بهداشت پوست
روان سالم در بدن و روح سالم پوست قدیمی ترین (از لحاظ جنین شناسی) و حساس ترین عضو بدن ما است. پوست اولین راه ارتباط با محیط و موثرترین محافظ خارجی می باشد. می توان پوست را قسمت خارجی سیستم عصبی فرض کرد. در واقع پوست دستگاه عصبی خارجی ما است،عضوی که اولین واکنش ها را نسبت به محیط نشان می دهد و ارتباط تنگاتنگی با سیستم اعصاب مرکزی دارد. ساختمان پوست در حال تجدید مداوم است و این فعالیت توسط سلول های لایه های عمقی آن تامین می شود. هر چهار ساعت یا حدود همین زمان پوست دولایه جدید تشکیل می دهد. سلول های پوست و روده می توانند صدها و هزاران بار ضمن زندگی یک فرد تقسیم شوند. سلول های پوست بیش از یک میلیون بار در ساعت ریزش می کنند. روی پوست به عنوان یک تصویر فرضی تجربیات کل زندگی منعکس می گردد، فراز و نشیب های احساسی، تاسف های عمیق و..... نرمی، صاف وصیقلی بودن پوست زودگذر است ، پوست به مرور زمان باافزایش سن متحمل چین و چروک ها، شیارهای عمیق و افتادگی می شود که نتیجه سال ها آسیب است. پوست حتی با تماس های عاطفی دچار ضربات خفیف می شود. پوست وسیع ترین عضو بدن است. این عضو در یک مرد بزرگسال 579 سانتی متر مربع مساحت دارد و دوازده درصد کل بدن را تشکیل می دهد(3.362 کیلوگرم) و شامل 5 میلیون سلول حسی است. زمینه فعالیت پوست، ساخت پایه ای برای سلول های حسی است که مهمترین جزء آن حس لامسه می باشد. پوست یک تنظیم کننده،تحلیل کننده و منبع اطلاعاتی محسوب می شود، عامل احساس می باشد و سدی برای بدن در مقابل باکتری های خارجی است. همچنین منشاء هورمون های لازم برای تمایز سلول های دفاعی بدن بوده و لایه های پایینی را از صدمات مکانیکی و تابشی محافظت می کند. پوست سدی در برابر مواد سمی و میکروب های خارجی است، نقش اساسی در تنظیم فشار و جریان خون دارد، در ترمیم و بازسازی خود نقش دارد و کراتین می سازد