صداقت و اعتماد به نفس جانشینان شایسته سوءظن
* سوءظن عادت بسیار بدی است که در اعماق وجودیک فرد رخنه می کند و تمام اعمال و رفتارش را تحت الشعاع قرار می دهد.* هرچه قدر اعتماد فردی درجوامع بیشتر شود درمجموع شاهد افزایش ضریب اعتماد عمومی وکاهش سوءظن خواهیم بود.
مروری در پرونده هایی که طی سالیان متمادی درمحاکم قضایی ومراجع انتظامی تشکیل شده، یا تحت رسیدگی قرار گرفته بیانگراین است که در شکل گیری تعداد زیادی ازاین پرونده ها آثار سوءظن کاملاً به چشم می آید.
هرچند درباره اثرات شوم وتبعات اجتماعی این پدیده ناهنجار آمار و ارقام دقیقی در دست نیست ، اما آثار زیانبار آن هم برکسی پوشیده نیست.
روانشناس: چاره سوءظن صداقت است
دکتراکرم ابراهیم کافوری «روانشناس» سوءظن یا بدگمانی را تصوری نادرست نسبت به روابط عاطفی یا غیرعاطفی میان افراد مختلف جامعه می داند. به تعبیر وی سوءظن عادت بسیار بدی است که در اعماق وجود یک فرد رخنه می کند و تمام اعمال و رفتارش را تحت الشعاع قرار می دهد. اگر چنانچه تصورات فردی وبدگمانی را به خانواده ها تعمیم دهیم می توان آن را بلای جان خانواده ها دانست به اعتقاد این روانشناس، بدگمانی و سوءظن درخانواده ها وعلی الخصوص میان زوجین ، والدین وفرزندان دراثر بی توجهی ، بی علاقگی ، دروغگویی و فقدان صداقت در گفتار و عمل ونحوه تفکر به وجود می آید. بدین ترتیب برای اینکه بتوان پیشداوری یاسوءظن را از بین برد، بهتراست افراد صادق باشند واحساساتشان را صادقانه بیان کنند. چرا که صداقت درگفتار و رفتار بهترین دارو برای درمان سوءظن است.
جامعه شناس : اعتماد به نفس افراد باید افزایش یابد
از منظر حسین آقاجانی «جامعه شناس» سوءظن یک پدیده اجتماعی ، فرهنگی ناشی از رفتارهای غیرعقلانی است که معمولاً درجریان تعامل ، کنش و واکنش بین زن وشوهرها، دوستان و سایر افراد به وجود می آید.آقاجانی با اشاره به نتایج یک تحقیق علمی که اخیراً از ۹۲زوج به عمل آمده می گوید: «زنان بیش از مردان نسبت به همسرانشان سوءظن داشته و نگرانی خود را نسبت به آن ابراز داشته اند. تحقیقات جامعه شناسان نشان می دهد در خانواده های سنتی، اعتبار و قدرت همواره مربوط به رئیس خانواده (مرد) بوده و هست و دراین نوع جوامع زن جزیی از قیمومیت دائمی مرد شمرده شده ودختر تحت سلطه پدر و برادر بوده و هست.دراین نوع جوامع مفهوم زن ودختر با ناموس مرد وخانواده گره خورده است و لزوم حمایت و کنترل ناموس جزو وظایف اخلاقی مردان وپسران به شمار می رود .
درچنین ساختارهای خانوادگی ، معمولاً سوءظن وتبعاتش بسیار اندک است چرا که دختر خانواده تا زمانی که در خانه پدر زندگی می کند از آزادی عمل و روابط خویشاوندی گسترده تری برخوردار است. اما به محض ازدواج با مردی از تبار فامیل یا همکیشان می بایست به خواسته های شوهرش جامه عمل بپوشاند. «ویلیام کود» جامعه شناس واستاد دانشگاه کلمبیا باتوجه به نتایج تحقیقاتی که در جوامع سنتی آسیایی به عمل آورد براین نکته تأکید دارد که زنان تا زمانی که به عنوان دختر در خانه پدر به سر می برند دراندرونی قرار گرفته با مشکلات زیادی مواجه نیستند. اما برخی از این دختران بخاطر دگرگونی درساختار خانواده و جوامع سنتی ، تحت تأثیر نظام نوین اجتماعی از محیط اندرونی خانه خارج شده و به درون جامعه رخنه می کنند. آنان مانند مردان درانظار عموم به کار روزمره می پردازند به مدارج عالیه تحصیلی وشغلی می رسند ودرنهایت به یک دگرگونی اجتماعی نایل می شوند. حال درچنین شرایطی برخی مردان بخاطر خصوصیات اخلاقی و ساختار فرهنگی و اجتماعی شدنشان همچنان سنتی می اندیشند. درحالی که زنان مدرن تر فکر می کنند وهمین تعارضات سرانجام به بروز برخی تفکرات در زوجین نسبت به یکدیگر می انجامد. اینجاست که رفته رفته سوءظن شکل می گیرد ودرصورت عدم مهار آن ، می تواند بسیار مخرب و ویرانگر باشد.
امروزه یکی از دلایل عمده خشونت مردان نسبت به زنان بخاطر سوءظن است. البته سوءظن پنهان ، بیشتر از نوع آشکارش جریان دارد.معمولاً خانواده هایی که گفتمان درمیان اعضای آن وجود دارد کمتر شاهد پدیده ای به نام سوءظن هستند و فرزندانی که درچنین خانواده هایی رشد می کنند درآینده انسانهای خشن و دیکتاتور مآب نیستند. اما درخانواده هایی که پدرومادر نسبت به یکدیگر با فرزندان بدبین هستند عکس این مطلب به چشم می خورد.
از منظر دکترسیدحسن حسینی نیز یکی از دلایل مهم شیوع سوءظن درجامعه ما به نحوه تربیت و اجتماعی شدن که همواره با محدودیت های قابل توجهی روبرو بوده باز می گردد.
ازسوی دیگر درجوامع شهری شاهد بروز رفتارهایی هستیم که طبیعی به نظر می رسد. ولی از نگاه برخی دیگر که با شرایط تربیتی واجتماعی از نوع اول مأنوس شده اند این رفتارها کاملاً غیرطبیعی جلوه کرده و درنهایت منجربه سوءظن می شود.
آسیب شناسی اجتماعی سوء ظن
آسیب شناسی اجتماعی ، با برشمردن برخی ویژگی های افراد در جامعه ضمن مطرح کردن مثالی می گوید: زنی که کارمند بانک است موظف می باشد برای جلب رضایت مشتریان بانک با آنها برخورد مناسبی داشته باشد. حتی دربرخی موارد هم بخندد. حال اگر شوهر یا برادر زن کارمند قابلیت درک موضوع را نداشته باشند وهمچنان که زن سیراجتماعی شدن را طی نموده آنان از آن غافل مانده باشند قطعاً در زندگی روزمره شان با مشکلات متعددی مواجه می شوند.
درحالی که اگراین قبیل مردان تفکر و نگرش خود را نسبت به نوع وظیفه ای که بر دوش همسرشان قرار دارد معطوف نمایند به یقین نطفه ایجاد مسائل ومشکلات بسیار بزرگ اجتماعی به هیچ وجه تشکیل نخواهد شد.اعتماد به نفس نکته بسیار مهمی است که دکترحسینی برآن تأکید دارد . او می گوید: «هرچه قدر اعتماد فردی درجوامع بیشتر شود درمجموع شاهد افزایش ضریب اعتماد عمومی وکاهش سوءظن خواهیم بود.