بنای سفارت آمریکا در آتن 61 1956 :
برای بحث درباره کارهای « گرپیوس » و همکاران او بین سال های 1953 و 1964 تنها یک بنا: ساختمان سفارت آمریکا در آتن را انتخاب کرده ایم . در این ساختمان تأثیر « گرپیوس » به خوبی آشکار است . در کارخانه « فاگوس » که « گرپیوس » به سال 1911 ساخت چندین عامل مؤثر معماری معاصر به منصه ظهور رسیدند ، از جمله برای نخستین بار در سراسر بنا دیوارهایی بکار رفت که در تحمل بار بنا نقشی نداشتند . بعدا" در ساختمان اصلی مدرسه « باءهاس » شیشه بوفور بکار رفت که در عین سبکی و روشنی به آن عظمت می داد . در ساختمان سفارت آمریکا در آتن همین توجه « گرپیوس » به استفاده از شیشه و دیوارهای نازک سبک دوباره دیده می شود ولی این بار دو عامل ، کاملا" جزئی اساسی از ساختمان شده اند . دورتادور بنای مربع شکل این سفارت خانه ستون هایی ساخته شده که از مرمر پوشیده گشته است ، بام پیش آمده این بنا که درواقع برای بنا سایه بانی ا ست بر این ستون ها استوار است . بین این بام و بدنه بنا اندکی فاصله گذاشته شده تا هوای گرم از این طریق راه به بیرون برد . آنچه که در اول جلب توجه می کند روحیه مفرح و دوستانه بنا است ، اگرچه بنا برای سفارت خانه ای ساخته شده که به حکم طبیعت خود محل امور محرمانه است . در داخل بنا حیاطی ( پاسیو ) ساخته شده که از دو جانب به خود بنا محصور است و از دو جانب دیگر باز است و به فضای آزاد راه می یابد .
این سفارت خانه در یکی از خیابان های اصلی آتن قرار گرفته و بر سکوئی بالاتر از سطح خیابان ساخته شده است . چهار نمای این بنا شبیه هم ساخته شده اند وبرای ورود به بنا باید به این سکو بالا رفت و داخل « پاسیو » شد . در همه نماها عوامل اصلی تکرار می شود ، یعنی بام پیش آمده است و بر ردیفی از ستون ها قرار دارد و در آن شیارهایی برای تهویه هوا وجود دارد و دیوار شیشه ای اصلی بنا در پشت ستون ها ساخته شده است . در ورودی اصلی این ساختمان یکی آنکه برای عابرین پیاده است و دیگری که ورودی رسمی سفارت خانه است و می توان تا مقابل آن اتومبیل راند به وسیله عوامل دیگر سیمائی مشخص یافته اند : ورودی عابرین پیاده به وسیله پله ها ، پاگرد و نرده ای کوتاه و ورودی رسمی به وسیله دالی که در فضا معلق است و در پشت ستون تا در شیشه ای این ساختمان ادامه می یابد .
این بنا مظهر پیشرفتی است که در معماری از سال 1911 به بعد صورت گرفته و تنها منحصر به کارهای خود « گرپیوس » نیست . جوابی است برای ترکیب فضای بسته و فضای باز که روزگاری برای معماران مسئله ای بود . گذشته از این معمار به هر یک از عوامل بنا بسته به اهمیت آن سیمائی مشخص داده و درعین حال ترکیبی جامع از همه آنها به وجود آورده است
ویلای « ساوا » 30 1928 :
تمام کارهای « لوکربوزیه » از سال 1922 که وی مرتبا" به طرح ساختمان مشغول بود براساس این پنج اصل ادامه یافت .
پنج اصل « لوکربوزیه » : در ارتباط معماری معاصر و فن ساختمان جدید
« لوکربوزیه » به پنج اصل اشاره می کند :
1 ستون باید در خانه ها به صورت مستقل ساخته شود .
در آغاز قرن نوزدهم « جان نش » ستون را بدین صورت به کار برده بود و « هاری لابروست » نیز به سال 1843 در یکی از اتاق های کتابخانه « سنت ژنوئیو » ستونی مستقل ( بی آنکه به عوامل ساختمان دیگری متصل باشد ) ساخته بود ، اما « لوکربوزیه » بر همین اصل ستون را به نحو تازه ای به کار برد : در کارهای وی تمام بار اصلی ساختمان توسط تیرها به ستون ها انتقال می یابد و دیوار از وظیفه تحمل بار فارغ می گردد و این نکته ای است که مستقیما" به اصل دوم « لوکربوزیه » راه می برد .
2 استقلال دیوار از وظیفه تحمل بار ، هم در نما و هم در قسمت های داخلی بنا .
« ویلیام لوبارن جنی » نخستین بنای حقیقتا" اسکلتی ساختمان « لایتر » در شیکاگو به سال 1889 را بر همین اصل ساخته بود . « ویکتور ارتا » در خانه خود در کوچه « تورن » ( 1893 ) و « اگوست پره » در خانه کوچه « فرانکلن » ( 1903 ) با استفاده از همین اصل مقدمه ای برای طرح نقشه های آزاد ایجاد کردند .
3 نقشه آزاد . « لوکربوزیه » چنانکه قبلا" گذشت ، اسکلت بتن مسلح را که حاصل پیشرفت فن ساختمان بود برای مقاصد معماری به کار برد . وی با استفاده از اسکلت بتن مسلح توانست قسمت های داخلی خانه ها را به تنوع فراوان طرح ریزد . پله کان های مارپیچ ، دیوارهای مستقیم و یا منحنی به تنوع نقشه کمک کردند . از آن گذشته دیوار ظرافت تازه یافت و نفوذ فضای داخل در محیط خارج میسر گشت که امری بی سابقه بود .
نقشه هایی که به این ترتیب طرح شد « نقشه های آزاد » نام گرفت و معمار قادر گشت هر طبقه را کاملا" مستقل از طبقه دیگر طرح کند زیرا دیوار صرفا" به تیغه ای تبدیل شده بود که ادامه آن از طبقه ای به طبقه دیگر لازم نبود .
در اروپا « نقشه آزاد » حاصل تصور فضایی جدید بود که با نقاشی کوبیسم و انتخاب نقاط دید متعدد آغاز گشت .
4 نماهای آزاد که نتیجه مستقیم استفاده از اصول ساختمانی اسکلتی است .
5 ساختن بام های مسطح ( تراس ) . برای درک فرم خانه های « فرانک لیدرایت » باید آنها را از همه جوانب دید . با ساختن بام های مسطح میسر شد خانه ها را از بالا و از پایین ملاحظه کرد ، به تعبیری دیگر درواقع بام خانه رو به آسمان بازگشت و از آن به عنوان حیاط استفاده شد . « لوکربوزیه » در آغاز کار در دهه دوم و سوم قرن حاضر برای خانه های شخصی « تراس » ساخت ، بعدها در آپارتمان های بزرگ مانند ( United,Habitation ) در مارسی ، 52 1947 نیز از آن استفاده کرد .
تجاربی که در ساختن خانه های شخصی در آغاز کار یافت او را قادر ساخت این اصول را بسط دهد و آن را به صورتی واضح تر در کارهایش به کار
برد . رعایت این اصول ، شاید به آشکارترین صورت خود ، در ویلای « ساوا » که بین سال های 1928 و 1930 در « پوآسی » ساخته شده است به منصه بروز می رسد .
« لوکربوزیه » در تمام طرح هایش برای خانه ها به نکاتی مشابه توجه داشت : همواره می کوشید به خانه آزادی بیشتر دهد ، آن را به فضای خارج مرتبط کند و قسمت داخل را طوری بسازد که بتوان آن را بسته به اختیار تغییر داد . وی خانه را طوری طرح کرد که آن زمان فوق تصور بود و انجام آن غیرممکن به نظر می رسید . استفاده ار بتن مسلح اجرای طرح های « لوکربوزیه » را میسر داشت ، روش های تازه ساختمانی و وجود بتن فکر این طرح ها را به وی القاء کرد .
محل ویلای « ساوا » :
پیش از این خانه های « لوکربوزیه » در مجاورت خانه های دیگر ساخته می شد ، اما ویلای « ساوا » در محوطه ای وسیع مستقل از خانه های دیگر بنا گشت . ایجاد وحدتی بین ساختمان و طبیعت مسئله ای است که از دیرزمان مورد توجه آدمیان بوده است . ویلای « ساوا » در دره رودخانه سن در خارج پاریس ساخته شده است ، اما مسئله ارتباط طبیعت و ساختمان همه جا چه وقتی که بنائی در کوهستان ساخته شود و چه در زمانی که در ساحل دریا بنا گردد مطرح است .
معماران مختلف برای حل این مسئله روش های متفاوت یافته اند . زمانی « فرانک لیدرایت » حتی از کوچکترین شکاف تخته سنگ ها برای ارتباط بیشتر خانه های خود با طبیعت استفاده می کرد .
« لوکربوزیه » درست برعکس ، « ویلای ساوا » را درمیان طبیعت اما جدا از آن ساخت . صاحب این خانه که از شلوغی شهر به تنگ آمده بود می خواست خانه اش دورنمائی وسیع از طبیعت داشته باشد حتی بی آنکه درختان یا پست و بلند زمین این دورنما را محدود کرده باشند ، می خواست از نسیم ، آفتاب و افقی باز ، همه آنچه که زندگی روزانه پرشتاب ، وی را از آن محروم کرده بود ، متمتع شود . طرح
« لوکربوزیه » جوابی برای خواست وی بود .
از دیرباز بر مسئله ارتباط ساختمان و طبیعت دو جواب متفاوت یافته شده است که هر دو صحت جاودانه دارند . معابد یونان در آغوش طبیعت اما با سیمائی متمایز از آن ساخته شده اند و شهرهای قرون وسطی چنان با طبیعت درآمیخته اند که انگاری جزئی از آن هستند .
اساس ساختمانی ویلای « ساوا » :
ویلای «ساوا » به شکل مکعبی است که بر ستون هایی ساخته شده ، اما این مکعب ، کامل نیست بلکه در جانب جنوب شرقی و جنوب غربی قسمتی از آن برداشته شده تا آفتاب بجای آن که فقط بر دیوارهای خارجی بتابد به تمام داخل آن نفوذ یابد .
ورودی خانه در جانب شمال غربی آن است . اما از جانب جاده باید تمام قسمت جنوبی خانه را دور زد تا به آن وارد شد . چون این خانه از چهار جانب باز است در حقیقت نمائی ( façade ) به معنای واقعی ندارد و بین پشت و پیش آن تفاوتی نیست .
اتاق نشیمن 5 متر * 14 متر در دو جانب پنجره های کشوئی دارد که در جهت افقی می توان آنها را حرکت داد ، جانب سوم که رو به تراس است درهائی دارد که یکسره از شیشه ساخته شده اند و نیمی از آنها را با اهرمکی می توان به سادگی بست یا باز کرد . از این رو فضای این اتاق به آسانی به تراس ارتباط می یابد و می توان به آزادی از آن استفاده کرد . نوار گشوده ای که در دیوار تراس تعبیه گشته و پنجره اتاق ها سبب می شوند مناظر به اصطلاح« قاب شده » به دیده آیند .
استفاده از رامپ :
« رامپ » در ویلای « ساوا » در دو قسمت ساخته شده است . یک قسمت در داخل بنا و قسمت دیگر که در امتداد دیوار خارجی تا تراس ادامه می یابد . گذشته از « رامپ » پله کانی مارپیچ از طبقه اول به بام راه می برد .
« لوکربوزیه » از «رامپ » برای ارتباط طبقات مختلف و ارتباط آنها به بام همواره در بناهای خود استفاده می کرد حتی در آخرین بناهای وی : ساختمان مجلس و کاخ دادگستری « شاندی گار » و ساختمان مرکز هنرهای بصری در دانشگاه هاروارد ( 1963 ) چنین رامپ هایی دیده می شود . درک معنای معماری ویلای « ساوا » از یک نقطه دید غیرممکن است . این ساختمان به معنی واقعی کلمه مظهر فضا زمان است . این خانه چنانکه قبلا" گذشت مکعبی کامل نیست ، بلکه از بالا و پائین ، از بیرون و درون آن قسمتی برداشته شده است . مقطعی از هر قسمت این خانه خوب نشان می دهد که هر جزئی از آن در فضای خارج نفوذ می یابد .
مرکز هنرهای بصری « کارپنتر » ، دانشگاه هاروارد ، 1963 :
مرکز هنرهای بصری که شاید بهتر بود مرکز تعلیم و تربیت بصری نامیده شود برای دانشجویانی ساخته شده است که رشته تحصیل آنان : حقوق ، اقتصاد ، طب ، شیمی ، شعب مختلف مهندسی ، فلسفه و غیره است و رابطه ای مستقیم با هنر ندارد . در مرکز هنرهای بصری به دانشجویان سال اول این رشته « دیدن » تدریس می شود . اکنون ما در عصر الکترونیک هستیم و در این عصر روز به روز احتیاج به فهم تصاویر در مقایسه با فهم حروف و کلمات یعنی خواندن بیشتر می شود . اما « دیدن » تنها نگاه کردن به اشیاء نیست بلکه درک معنای آنها است ، و به این تعبیر « دیدن » بیش از آنکه به چشم مربوط باشد به ذهن وابسته است و درست از همین رو اهمیت هنر و وسایلی که برای هنر به کار می رود ، آشکار می شود .
مرکز هنرهای بصری در زمینی کوچک بین موزه هنرهای زیبای دانشگاه هاروارد ( موسوم به « فاگ » ) و کلوب استادان این دانشگاه ساخته شده است . کوشش برای یافتن زمینی بزرگ تر و مناسب تر برای این ساختمان بیهوده ماند از این رو این ساختمان بین دو بنای دیگر که از آنها نام بردیم و در خیابان های « پرسکات » و « کوئینسی » ساخته شد که قدرت و اثر مجسمه وار آن کاملا" فرصت بروز نمی یابد .