نمونه گیری وارون
اگر نسبت P در جامعه خیلی کوچک باشد ( که غالبا چنین است ) صفت تحت بررسی طبیعتاً صفتی کمیاب خواهد بود . در این موارد روش برآورد P به طریق معمول چندان رضایت بخش نیست . مثلاً تصور کنید که بخواهیم نسبت مران بالغی را که در یک ناحیه مبتلا به هوفیلی هستند بدانیم . اگر تصمیم بگیریم از N واحد جامعه نمونه ای تصادفی به حجم n انتخاب کنیم و به کمک آن نسبت مورد نظر را برآورد نماییم . چون بیماری هموفیلی بیماری شایعی نیست چه بسا که در نمونه n واحدی اصلاً فردی مبتلا نیابیم و نتیجه بگیریم که برآورد نسبت بیماران صفر است در حالی که احتمال دارد از نمونه n واحدی دیگری چنین برآوردی به دست نیاید . در چنین مواری می توان از روشی که به نمونه گیری وارون موسوم است استفاده کرد . در این روش که منسوب به فینی است . حجم ننمونه را ازر قبل تثبیت نمی کنند . بر عکس از قبل تصمیم می گیرند که نمونه گیری را تا ظاهر شدن m واحد دارای صفت کمیاب ادامه می دهند . وقتی m واحد ظاهر شدند تعداد واحد هایی که تا این زمان برای یافتن واحدهای با صفت کمیاب بررسی کرده اند برابر با n بوده و معرف حجم نمونه است که بالقوه یک متغیر تصادفی است . اگر P نسبت واقعی صفت در جامعه به حجم N باشد تعداد واحدهای واج صفت کمیاب در جامعه برابر NP است هدف تعیین برآورد P و برآورد NP است . ثابت می کنند که برآورد نا اریب P به صورت زیر است:
برآورد نا اریب واریانس برآورد کننده بالا نیز به صورت زیر به دست می آید:
اگر N بزرگ باشد می توان ثابت کرد که :
نمونه گیری صید و بازصید
نمونه گیری صید و بازصید برای برآورد کردن تعداد کل افراد یک جامعه به کار می رود . در این نمونه گیری ابتدا نمونه ای از جامعه به تصادف انتخاب می کنند و سپس واحدهای این نمونه را علامت گذاری کرده و به جامعه بر می گردانند . در مرحله دوم نمونه ای به تصادف از جامعه استخراج می کنند . این نمونه مستقل از نمونه اول است . در این نمونه دوم تعداد واحدهایی را که علامت گذاری شده اند مشخص می نمایند . اگر نمونه دوم نماینده ای از کل جامع باشد نسبت نمونه ای واحدهای علامت گذاری شده در این نمونه برآوردی است از نسبت واحدهای علامت گذاری شده در کل جامعه .
از این بستگی می توان استفاده و تعدا کل واحدهای جامعه را برآورد کرد . در این نمونه گیری نمونه اولرا صید و نمونه دوم را که شامل برخی از واحدهای نمون اول است بازصید می گویند .
نمونه گیری صید و باز صید برای برآورد فراوانی جامعه های حیوانات ، پرندگان ، ماهی ها و خزندگان و ... و همچنین برای برآورد پارامترهای بقا به کار می رود . گاهی در جامعه های انسانی برای برآورد تعداد بی مسکنها ، بیکارها و تعداد پیشمادهایی نظیر تعداد تصادفها از این نمونه گیری استفاده می شود . در نمونه گیری از جامعه حیوانات معمولاً واحدهای نمونه اول را به طریقی صید می کنند و آنها را علامت گذاری یا به دستگاه فرستنده مجهز می کنند . در جامعه های انسانی دو نمونه در واقع دو فهرست از اسمها هستند. مثلاً فهرست اول داده هایی است که از سرشماری انتخاب شده اند و فهرست دوم داده هایی از نمونه گیری مقطعی بعد از سر شماری است . یا فهرست اول فهرست ثبت حوادث بخش سوانح یک بیمارستان و فهرست دئوم ثبتهای مربوط به شرکت بیمه است . در زمینه این نمونه گیری کورماک ( 1979 ) وایت و اندرسن ( 1978 ) پولوک ( 1981 و 1991 ) برونی ( 1990 ) مراجع مفیدی هستند . اخیراً روشهایی برای به کار گیری صید و باز صید در جامعه های انسانی در مقاله هایی از کوان و مالک (1986 ) فریدمن ( 1991 ) سودمن ، سیرکن و کوان ( 1988 ) و ولتر ( 1991 ) عرضه شده اند .