تحقیق مقاله گرده افشانی زیتون

گرده افشانی زیتون

نیازهای گرده افشانی

گرده افشانی زیتون غالباً توسط باد صورت می‌گیرد. بنابراین وجود آب و هوای مناسب و مساعد عاملی مهم و تعیین کننده در گرده افشانی و تشکیل میوه به شمار می‌رود. در فصل گلدهی ‌بارندگی سبب شکسته شدن گرده و کاهش تلقیح و در نتیجه پوک ماندن مغز میوه می‌گردد. حال آن‌که درجه حرارت بالا به ویژه اگر همراه با باد گرم  باشد به تشکیل میوه‌های جوان کمک می‌کند.

ارزش زیستی گرده زیتون زمانی بالاست که در گل نر قرار داشته باشد و از طرف دیگر گرده‌های پراکنده شده زمانی بالاست که بتوانند گل ماده را بارور کنند و میوه‌ای بوجود آورند.

همچنین وقتی تعداد گلها زیاد است 2 تا 3 درصد از گلهای یک درخت زیتون برای بارور کردن گلهای ماده و تولید محصول زیاد کافی است. درجه زیستی گل زیتون نه تنها به شرایط محیط زیست بستگی دارد بلکه به ویژگیهای فیزیولوژیکی  درخت تولید کننده آن  نیز بستگی دارد. درجه زیستی گل در زمستانی مساعد در درختانی بهتر است که سال قبل کمتر میوه داده باشند، زیرا اصولاً تولید گل و میوه از نظر فیزیولوژیکی مقدار زیادی از ذخیره و انرژی درونی سوخت را مصرف می‌کند و درخت ناتوان نمی‌تواند گلهای فراوان و قوی و بارور تولید نماید. در درختانی که خوب رشد کرده اند اما گلهای ضعیفی دارند، میزان درصد میوه می‌تواند 5 تا 6 درصد افزایش یابد.

خود ناباروری در زیتون

اکثر کولتیوار های زیتون اگر از کشت خالص  یک کولتیوار باشند مقداری میوه تولید می کنند، که در صورتی که اکثر درختان زیتون هنگام بارور شدن از گرده بیگانه تولید بهتری را نشان می دهند. 

برخی از کولتیوار ها نابارور هستند و آمیختگی آنها اجباری است مانند : French picholin   و Italian Leccino .

عده زیادی از کولتیوار های زیتون تا حدی نابارور هستند که درجه ناباروری آنها به آب و هوا بستگی دارد. بنابراین نحوه گرده گیری زیتون در کشور‌ها و اقلیم‌های مختلف بسیار متفاوت است. درجه حرارت بالا نیز عاملی مهم در کاهش خودناباروری زیتون به شمار می رود.                           پتانسیل گرده افشانی در کولتیوارهای مختلف متفاوت است. آزمایش رویش گرده نشان داده است که تمایل جذب لوله گرده توسط تخمدان زیتون در هر کولتیوار نسبت به گرده کولتیوار خاصی متفاوت است‌‌،‌ یعنی تخمدان هر کواتیوار زیتون لوله گرده هر کولتیوار را به طور خاصی به طرف خود جذب می کند با این حال گوناگونی چندانی در رویش لوله گرده مشاهده نشده است.

برخی از کولتیوار ها پیدا شده است که بدون دخالت شرایط محیط زیست خود بارور compatible Self  هستند. این پدیده درباره هر دو کولتیوار پر میوه ( با پتانسیل میوه دهی زیاد ) مانند کولتیوار یونانیkranaki و دیگران با پتانسیل میوه دهی کم، احتمالاً مانند کولتیوار Souri صادق است. از طرف دیگر در برخی از موارد خودناباروری عمومی نیز گزارش شده است. مانند کولتیوار فرانسویLeugue

ساختمان میوه و شرایط رسیدن آن

میوه زیتون نوعی شفت (Drupe) به شما ر می‌آ‌ید. شکل آن بیضی به طول 1 تا 2.5 سانتی‌متر و به قطر 1 تا 1.5 سانتی‌متر در روی شاخه های یک ساله دیده می‌شود میوه در بهار تشکیل می‌شود و در اوایل تا اواسط پاییز بسته به نوع زیتون و شرایط محیطی می‌رسد. میوه از 3 قسمت برون‌‌بر- میان‌بر و درون‌بر تشکیل یافته است. برون‌بر ( پوست بیرونی) میوه معمولاً  نرم است و از دو – سه لایه تشکیل شده است، که یک لایه نازک و مومی روی آن قرارگرفته است. میوه فاقد کرکهای چند یاخته ای است که در برگ های جوان قرار دارد. در میوه های سبز نارس و کوچک غالباً لکه های روشنی دیده می شود این لکه‌ها ناشی از وجود جدایی‌های کوچک بین میان‌بر (Mesocarpe) و پوست میوه است. همگنی پوست میوه در آن نواحی از بین نمی‌رود درجه لکه دار شدن و اندازه لکه‌ها نمایان‌گر ویژگی رقم است. در بسیاری از موارد وقتی میوه رسید و سیاه شد لکه ها از بین می رود.

در همه کولتیوارها یاخته‌های قسمت میان‌بر (مزوکارپ) هنگام رشد خود کلروفیل دارند ولی تدریجاً که میوه به حالت رسیدگی می‌رسد کلروفیل‌ها تبدیل می‌شوند و از بین می‌روند. غشاء یاخته‌های میان‌بر در میوه‌های رسیده معمولاً نازک‌تر از یاخته‌های میوه در حال رشد است. هسته از پوسته‌ای ضخیم پوشیده شده است که از دو قسمت مغز و جدار تشکیل می‌شود.

درون‌بر که در حقیقت پوسته بیرونی هسته به شمار می‌رود از سلولهای روشن‌تر و کوچک‌تر از سلولهای میان‌بر ساخته شده است. و سه ماه پس از تشکیل میوه چوبی و سفت می‌شود. جدار هسته ابتدا زرد رنگ است و به تدریج که از درون میوه بیرون می‌آید و در مقابل هوا قرار می‌گیرد اکسیده می‌شود و به رنگ قهوه‌ای در می‌آید. شکل ظاهری هسته در کولتیوارهای مختلف بسیار متفاوت است و گاهی صاف و گاهی زبر است اختلاف شکل هسته در هر کولتیوار بسیار اندک است بنابراین شاخصی برای شناسایی ارقام می‌تواند به کار رود.

در هر تخمدان میوه معمولی دو تخمک وجود دارد که فقط یکی از آنها به صورت جنین در می‌آید. هسته رسیده پوشش نازکی دارد که درون آن ماده‌ای نظیر نشاسته و لپه‌ای برگ مانند وجود دارد که گیاهک و ریشه ای ابتدایی آنرا در بر گرفته اند.

 در سنین بالاتر که روغن جمع می‌شود قطرات ریز روغن در پلاسمای سلولهای میان‌بر (مزوکارپ) پراکنده می‌شوند. نزدیک دوران رسیدن میوه این قطرات ریز روغن به هم می‌چسبند و به طرف واکئولها رانده می‌شود. قطرات درشت روغن معمولاً در نزدیکی جدار درونی پلاسما جمع می‌شود. موقع رسیدن هسته اکثر ارقام به راحتی از گوشت میوه جدا می‌شود.

تشکیل میوه

تشکیل میوه در زیتون تا حد بسیار زیادی به وضع آب و هوایی وابسته است. معمولاً در هر گل‌آذین فقط یک گل بارور شده و به صورت نرمال نمو می‌یابد. در فصل بهاری که هوا خنک است میزان تشکیل میوه افزایش می‌یابد و تعداد میوه‌ها در هر گل آذین به 5 تا 7 عدد می‌رسد.

در فصل گل کردن درجه حرارت بالا تأثیری در تشکیل میوه ندارد. اما هم درجه حرارت بالا و هم رطوبت پایین هوا در سقط جنین و تولید میوه‌های جوان مؤثر است.

تشکیل اساسی میوه 2 تا 3 هفته پس از باز شدن کامل گلها به طور قابل ملاحظه‌‌ای بیشتر از 10 تا 15 درصد گلها است.

ریزش میوه‌ها بلافاصله پس از 2 هفته آغاز می‌شود تعداد نهایی و رویش معمولی میوه معمولا 6 تا 7 هفته پس از باز شدن کامل گلها آغاز می‌شود و ریزش بعدی در اثر شرایط غیر طبیعی با حمله آفات و بیماری ها است.

میزان تشکیل میوه شدیداً متأثر از مجموعه گلها است. ولی با گلهای انبوه میزان درصد نهایی میوه‌های رشد کرده کاهش خواهد یافت.

وقتی که گلها بسیار زیادند یا شرایط محیط زیست مساعد است ریزش میوه‌ها به‌طور قابل ملاحظه‌ای افزایش می یابد.

میوه‌های بادریز (berries Shot) خیلی زودتر و سریعتر از میوه‌های معمولی رشد می‌کنند، و تشکیل آنتوسیانین را خیلی زودتر آغاز می‌کنند و روغن بسیار زیادی از آنها حاصل می‌شود. هسته‌ی آنها خیلی کوچک است ولی ابعاد نهایی میوه‌های بادریز فقط به 10 تا 20 درصد میوه‌های معمولی می‌رسد.

میوه‌های بادریز معمولاً به صورت گرد و نامنظم هستند و شکل‌شان با شکل طبیعی میوه رقم متفاوت است.

در سالهایی که گل ومیوه فراوان است، در هنگام رسیدن میوه اندازه آن کوچک است و تراکم روغن به کندی صورت می‌گیرد. در سالهایی این چنین برای آنکه بتوان به محصولی اقتصادی دست یافت، هرس و کم کردن میوه‌ها ضرورت پیدا می‌کند. روشهای تنک کردن زیتون امروزه با بکار بردن اکسین و ترکیبات اتیلن ممکن شده است. نتیجه‌ی رضایت‌بخش از پاشیدن اسید استیک نفتالیک به دست می‌آید. این کار را می‌توان از 6 تا 20 روز پس از پاشیدن کامل گلها انجام داد. برای به دست آوردن نتیجه‌ی خوب افزایش تراکم روزانه لازم خواهد بود.

در سالهایی که میوه‌ی فراوان تولید می‌شود تا 70 درصد چغاله ها باید تنک شود. در بسیاری از موارد کاهش تعداد میوه باعث کم شدن میزان تولید نمی‌شود و از طرف دیگر رسیدن میوه‌ها خیلی همگن و یکنواخت خواهد شد. جهت بدست‌آوردن محصولی رضایت‌بخش از زیتون کنسروی، آبیاری منظم و هرس میوه لازم است و نقش اساسی دارد تا میوه‌ها به اندازه چشمگیر برسند.

    کنترل رشد میوه به وسیله هورمون

در مورد رشد و نمو میوه زیتون بررسی‌ها واطلاعات کمی در دسترس می‌باشد. اخیراً در بررسیها به این نتیجه رسید‌ه‌اند که کاربرد اکسین و سیتوکنین ( هورمونهای‌کنترل کننده میوه) بر روی میوه زیتون به طور قابل ملاحظه‌ای کمتر از میوه‌های دیگر مؤثر است. از طرفی دیگر تراکم بالای مواد تنظیم کننده مصرفی خارجی جهت کنترل میوه، به کاربرد مواد هورمون به مقدار زیاد نیاز دارد و این مسئله مربوط به محدودیت جذب مواد از روی برگ و میوه‌هاست.

در زمان کاربرد جیبرالین جذبی از روی برگ صورت نمی‌گیرد. در حالی که وقتی جیبرالین از راه برگ به کار برده می‌شود متابولیسم سریع انجام می‌شود. پاشیدن (اسپری کردن) جیبرالین روی تمامی گیاه باعث رشد گیاه می‌شود و عمل تمیز را کاهش می‌دهد. کاربرد جیبرالین در فصل رسیدن میوه باعث تغییر رنگ مختصری در میوه می‌شود.

تعیین و تشخیص اثر جیبرالین ها در رشد میوه زیتون و کاهش تدریجی مقدار جیبرالین را هنگام رویش میوه‌ نشان می‌دهد. در دوره رسیدگی کامل و سیاه‌شدن میوه مقدار جیبرالین خیلی کم می‌شود. این مسئله در مورد اکثر میوه‌های شفت صدق می‌کند. این نتایج با آنچه در مورد میوه‌ی هلو گزارش شده است و نیز در مورد رقم های مو تطبیق دارد. کاربرد خارجی اکسین بر رویش میوه زیتون همانند سایر میوه ها اثرات بسیار وسیعی دارد. جذب و دفع گیاه در میوه‌ی زیتون تبدیل به اسید(IAA)                                    (Indoleaceticacid) می‌گردد. مانند سایر درختان میوه در زیتون هم می‌توان از اکسین جهت تنک کردن میوه استفاده نمود. هم NAA و هم NAD در تنک کردن تأثیر بسیار دارد.  

برای تنک کردن یک همبستگی خطی بین سن میوه‌ی جوان و دْز اکسین وجود دارد. تنک کردن بار میوه با اکسین معمولاً با رسیدن همگن و زودرس میوه همراه است. این در واقع اثر اکسین نیست همان طور که به صورت تجربی درتنک کردن دستی مشاهده شده است و شبیه پاشیدن اکسین برای تنک کردن بوده است. کاربرد اکسین مانند 2,4-D و NAA یا 2,4,5-Tp در هنگام سخت شدن هسته در کولتیوارManzanillo سبب عقب افتادن وقت رسیدن میوه می‌شود.

پیش‌رس کردن میوه با کاربرد اکسین آن طور که در مورد سایر میوه‌های شفت دیده می‌شود در مورد زیتون صادق نیست. کاربرد دیگر اکسین ممانعت از ریزش زودرس میوه‌ها و افزایش رنگین شدن می‌باشد.

مقدار درونی سایتوکنین در رشد میوه‌ی زیتون منحصر به فرد است. محققّان توانسته‌اند این امر را نشان بدهند که برخلاف میوه‌های دیگر در زیتون مقدار سایتوکنین با رسیدن میوه افزایش می‌یابد. از طزف دیگر کاربرد خارجی سایتوکنین مانند تأثیری است که Kinetin و Zeatin  روی زیتون‌های رسیده سبز و در ساختن آنتوسیانین دارد. این تغییر رنگ از دیگر عوامل رسیدن میوه که تحت تأثیر سیتوکنین قرار نگرفته‌اند مستقل است.

اتیلن و ترکیباتی که حاوی اتیلن هستند فقط اثرات محدود بر روی نمو میوه زیتون دارند. ولی در مجبور کردن به Fruitabscission خیلی فعال هستند. الگوی این ترکیبات حاوی اتیلن بر نمو میوه زیتون مشابه اثر آنها بر سایر میوه‌های شفت پیش‌رس کردن تدریجی را نشان می‌دهد. عموماً سطح آزاد شدن اتیلن از بافت زیتون خیلی کم است. به عبارت دیگر اتیلن نمی‌تواند موجب بالا بردن رسیدگی زیتون شود. تیمار میوه‌های سبز رسیده و نیمرنگ (نیمه سیاه) زیتون با اتیلن گسترش آنتوسیانین را به تأخیر می‌اندازد. اتیلن که برای رسیدگی به کار می‌رود در واداشتن Fruitabscission بسیار فعال است. در حال حاضر ترکیبات آزاد کننده اتیلن غالبا برای کاهش وابستگی میوه (کاهش قدرت چسبندگی دوم میوه) جهت تسهیل برداشت مکانیکی بکار می‌روند. ترکیباتی مانند مونویدواستیک و سیکلوهگزامید باعث می‌شوند کهFruitabscission روی دهد.

محققّان دریافته‌اند که با نمو زیتون مقدار اتیلن نیز افزوده می‌شود که باید مورد توجه قرار گیرد. میوه زیتون در جذب و انتقال مستقیم مواد آزاد کننده اتیلن از پوست خود محدودیت‌های زیادی دارد.

تغییرات شیمیایی در طول دوره نمو میوه

مقدار نیتروژن در طول دوره نمو کاهش می‌یابد. رنگ گرفتن میوه در دوره‌ی  اصلی رشد آن  بیشتر از آنکه سبب کاهش قندهای احیا شونده شود سبب کاهش قندهای احیا نشونده می‌گردد. قسمت اعظم قند در مزوکارپ میوه‌ی زیتون شامل گلوکز و فروکتوز و سوکروز است و 85 درصد از کل قند میوه را بسته به رقم گلوکز تشکیل می‌دهد. در آخرین مراحل رسیدن میوه دیگر در آن سوکروز یافت نمی‌شود. بسیاری از محققّان در برگ زیتون هم قند و هم الکل یافته اند. بیشترین الکلی که در آن یافت می‌شود عبارت است ازManitol و برخی عقیده دارند که همین الکل بعداً به روغن زیتون تبدیل می‌شود.