نخستین موزه ترکیه در اواسط قرن نوزدهم احداث شد. تا آن زمان آثار ارزشمند قدیمی در خزانه اندرون، در دائره خرقه سعادت و دایره امانات قدس (واقع در توپقاپی سرای) نگهداری می شدند. در سال 1846 احمد فتحی پاشا، فرمانده توپخانه عامره، با گردآوری سلاحهای باستانی، به احداث نخستین موزه عثمانی در محل کلیسای ”آیا ایرینی“ دست زد. در سال 1869 این موزه کوچک به نام ”موزه همایون“ نامیده شد. با حفریات متعدد باستانشناسی که در جریان سالهای بعد به عمل آمد تعداد زیادی اثر باستانی کشف شد. کشف این آثار، ضرورت احداث موزه های دیگری را پیش آورد. با استقرار جمهوریت توجهی بیشتر به موزه ها معطوف شد. از میان دیگر موزه هایی که در دوره جمهوریت شروع به فعالیت کردند می توان به موز های ”آثار ترک- اسلامی“، ”ایاصوفیه“ (که در سال 1934به صورت موزه درآمد)، ”مردمشناسی آنکارا“ (1928) و ”مولانا“ (1927) اشاره کرد. موزههای ترکیه را می توان براساس نوع مواد موجود به پنج دسته تقسیم کرد:
1- موزه های باستان شناسی که در اغلب شهرها نظیر آنکارا، استانبول، ازمیر، قونیه، آنتالیا، آداناو بورسه فعالیت می کنند.
2- موزه های تاریخ، تاریخ هنر و مردمشناسی که بیشتر آثار فرهنگی- هنری دوره های سلاجقه آسیای صغیر و عثمانیان را در احتوا دارند. از این قبیلند موزه های ”توپقاپی سرای“، ”آثار ترک- اسلامی“ (هردو در استانبول)، ”مولانا“ (قونیه) و ”مردمشناسی“(آنکارا).
3- بناهای یادبود که از نقطه تاریخی حائز اهمیت می باشند، مانند ”بناهای یادبود شهید“ (در چاناق قلعه)
4- موزه هایی خاطرات حوادث بزرگ و بزرگان ترک را زنده نگه می دارند، مانند موزه های ”جمهوریت“ و ” جنگ استقلال“ (آنکارا)، ”موزه ضیاء گوک آلپ“ (دیاربکر) و ”آشیان توفیق فکر“ (استانبول)
5- خانه های موزه ای که از نقطه نظر معماری و تاریخی حائز اهمیت هستند، مانند ”خانه مراد“ (بورسه)
به جز این پنج دسته، موزه های دیگری در ارتباط با نهادها نیز وجود دارد، مانند ”موزه نظامی“ و ”موزه مطبوعات“.
جمع تعداد موزه های ترکیه در سال 2001 بالغ بر 171 بوده است. در میان شهرهای ترکیه بیشترین تعداد موزه در استانبول واقع شده است(16) و رتبه های دوم و سوم به ترتیب از آن قونیه (10) و بورسه (9) می باشد. آنکارا دارای (5) موزه است.
در موزه های ترکیه جمعاً 2733657 ماده نگهداری می شود که در میان آنها بیشترین سهم به سکه ها تعلق دارد (1584545)
یکی از ویژگیهای مهم موزه ها در ترکیه نگهداری نسخه های خطی است.
در جریان سال 2001 تعداد 8133473 نفر از موزه های ترکیه دیدار کردند که 11313144 نفر آنان خارجی بودند. جمع درآمد سالانه موزه ها در سال 2001 بالغ بر 44199615 میلیون لیر بوده است. جمع کل کارکنان موزه ها 2030 نفر (مرد: 1627 ، زن: 403 ) می باشد.
بعضی از موزه های مهم ترکیه به ترتیب الفبایی نام شهر عبارتند از:
آدانا (موزه باستانشناسی)
در این موزه آثار سنگی، به ویژه سنگ مزارهایی چون سنگ مزار آشیل و مجسمه های مربوط به دوران یونان باستان و روم جای گرفته است. در سالن فوقانی موزه آثاری که از دوره های هیتی، یونان، رم، بیزانس، سلجوقی و عثمانی به دست آمده به نمایش گذارده شده اند. در این موزه سالنی مخصوص آثاری که از منطقه آدانا به دست آمده اند نیز وجود دارد. در سالن مخصوص سکه ها و جواهرات، علاوه بر سکه های ادوار مختلف، مهرهیای بابل و هیتی و زیور آلات رم و بیزانس دیده می شود.
آدی یامان
آثاری که در راستای پروژه فرات سفلی (1978) به دست آمده و در کتابخانه عمومی شهر گرد آمده بود، پایه نخستین موزه شهر را فراهم کرد. این موزه از سال 1982 به بعد در محل جدید خود مشغول فعالیت است.در قسمت باستانشناسی موزه آثاری از ادوار پالکولیتیک، یونان باستان، روم و بیزانس جای گرفته است. در بخش مردمشناسی البسه، فرش و گلیم، زینت آلات و اشیاء خانه که از منطقه ادی یامان به دست آمده اند دیده می شود.
آدی یامان (موزه هوای باز نمرود)
کوه نمرود به ارتفاع 2150 متر در 103 کیلومتری آدی یامان قرار دارد و در آن مجسمه های خدایان چون زئوس، آپولون و هراکلس و حیواناتی چون شیر و عقاب دیده می شود.
آنتالیا
نخستین موزه آنتالیا در سال 1922 در مسجد علاء الدین احداث شد و در آن آثاری که از آنتالیا و اطرافش جمع آوری شده بودند جای گرفت. اشیاء موجود در این موزه (که جنبه انباری داشت) در سال 1934 به محلی دیگر منتقل شد. این محل جدید به جهت این که ظرفیت آثار بدست آمده از ”سیده“ و ”پرگه“ و دیگر آثار گردآوری شده را نداشت، ضرورتاً محل جدیدی برای موزه درنظر گرفته شد که ساختمانش در سال 1965 آغاز شد. این محل جدید در سال 1972 گشایش یافت. موزه آنتالیا دارای 13 سالن، بخش کودک و گالریهای هوای باز است. عنوان بعضی از سالن های این موزه چنین است:
سالن طبیعی و ماقبل تاریخ، سالن آثار کوچک، سالن خدایان، سالن امپراتور، سالن سنگ مزارها، سالن سکه و سالن های مردم شناسی.