بهداشت روان عبارت است از تامین، حفظ سلامت جسمی، روانی و اجتماعی هر فرد به طوری که افراد قادر باشند فعالیتهای روزمره خود را به خوبی انجام دهند، با افراد خانواده و جامعه خود ارتباط مناسب برقرار نمایند و رفتار و گفتار غیر عادی ند اشته باشند.
پنج گروه ازبیماریهای اعصاب و روان در این برنامه مد نظر هستند که عبارتند از:
1- بیماران شدید روانى:
بیمارانی هستند که رفتار و گفتار غیر طبیعی دارند، توهمات بینایی و شنوایی دارند، یعنی چیزهای را می بینند و صداهایی می شنوند که وجود ندارند و افراد سالم آنها را احساس نمی کنند، به بیماری خود آگاهی ندارند و خود را بیمار نمی دانند، احتمال حمله به دیگران و آسیب به خود دارند، بعضی مواقع احساس می کنند افراد مهم و بزرگی شدند.
این بیماران با درمانهای دارویی قابل کنترل و درمان هستند. هم زمان با مصرف دارو در مواردی هم درمانهای غیردارویی مثل روان درمانی برای آنها موثر است، درمان آنها می تواند بصورت سرپایی یا بستری انجام شود و با مراجعه به پزشکان عمومی، روانپزشکان (متخصص اعصاب و روان) و روانشناسان بالینی از پیشرفت این بیماری جلوگیری شده و به بهبود آنها کمک می شود.
2- بیماران خفیف روانى:
علامت های مهم این بیماری عبارت است از: دلهره، ترس، اضطراب و بی قراری های زیاد، احساس افسردگی، وسواس های فکری وعملی، کاهش لذت از زندگی، عصبانیت و پرخاشگری، احساس ناامیدی و یاس، احساس غصه اندوه و گریه های بی دلیل، احساس سستی و خستگی مداوم، میل به تنهایی و گریز از جمع، بی میلی نسبت به کار و زندگی، شکایت‌های زیاد از دردهای جسمانی، افزایش یا کاهش خواب، افزایش یا کاهش اشتها
بیماریهای خفیف روانی قابل درمان هستند، بهتر است که درمانهای دارویی و غیر دارویی را با هم بگیرند، درصد کمی از این بیماران نیاز به بستری دارند و در اکثر موارد به صورت سرپایی قابل درمان هستند. برای درمان این بیماران می توان از پزشکان عمومی، روانپزشکان(متخصص اعصاب وروان) و روانشناسان بالینی کمک گرفت.
3- بیماران صرعى:
صرع یک بیماری عصبی مغزی است که به دلیل اختلال در کار سلول‌های مغزی بوجود می آید که مردم آن را به نام غش می شناسند.
در هر شرایطی ممکن است بیمار دچار حمله مغزی ( تشنج ) شود؛ در خواب، بیداری، هنگام کار، رانندگی و... زمانی‌که این بیماران دچار حمله می‌شوند ناخود آگاه به زمین می افتند، بیهوش می‌شوند، اعضای بدن آنها سفت می‌شود، دست و پا می زنند، ممکن است از دهان آنها کف خارج شود، به همین دلیل احتمال خفگی در آنها زیاد است، دهان آنها قفل مى شود و ممکن است زبان خود را گاز بگیرند، معمولا " پس از به هوش آمدن به یاد نمی آورند که برای آنها چه اتفاقی افتاده است.
با مراجعه به پزشکان عمومی، روانپزشکان(متخصص اعصاب وروان) و متخصصان داخلی مغز و اعصاب می‌توانید به این بیماران کمک کنید. با تشخیص و درمان به موقع این بیماری قابل درمان است، اما در بعضی از موارد لازم است که برای همیشه دارو مصرف کنند. توصیه می شود این بیماران از کار هایی مثل رانندگی، کار در ارتفاع، کار با ابزار واشیاء تیز وبرنده خودداری کنند.
4- بیماران عقب مانده ذهنی:
بیماری عقب ماندگی ذهنی یک بیماری مغزی است که اغلب از هنگام تولد یا در دوران کودکی افراد به آن مبتلا می‌شوند، این بیماری ارثی است، اما می‌تواند به دلیل زایمان سخت، ضربه سر در دوران نوزادی وکودکی، بیماریهای عفونی مثل مننژیت، سرخجه یا تشنج بوجود آ ید.
کودکانی که به این بیماری مبتلا می شوند مراحل رشد آنها مثل: نشستن، راه رفتن، حرف زدن، کنترل ادرارو مدفوع و یادگیریهای آنها نسبت به کودکان هم سن خودشان با تاخیر وکندی صورت می‌گیرد. معمولا سن عقلی یا هوشی آنها کمتر از سن شناسنامه ایشان است.
این گروه ازبیماران معمولا قابل درمان نیستند، اما می‌توان با تعیین میزان هوش آنها در حد توانشان به آنها آموزش های ویژه داد بعضی از این کودکان که آموزش پذیر هستند می‌توانند در مدارس استثنایی درس بخوانند، بعضی از انها قادرند کارهای ساده دستی را بیاموزند.
5- اختلالات رفتاری کودکان:
اختلالات رفتاری در کودکان بسیار شایع و متنوع است مثل: لکنت زبان، شب ادراری، ناخن جویدن، انگشت مکیدن، تیک، بیش فعالی یا پرتحرکی، اختلال در توجه، تمرکز ویادگیرى.
این اختلالات اغلب قابل درمان هستند، در مواردی استفاده از درمانهای دارویی وغیر دارویی بطور هم زمان ضروری است، بیشترین خدمات برای این بیماران آموزش به خانواده و خود کودکان است که بهتر است توسط روانشناسان ارائه شود.
با مراجعه به پزشکان عمومی، روانپزشکان (متخصص اعصاب و روان) و روانشناسان بالینی می توان از پیشرفت این اختلالات در کودکان جلوگیری نمود و آنها را به سادگی درمان کرد.
گروههایی که در مراکز دولتی خدمات بهداشت روان را ارائه می دهند عبارتند از:
بهورزان: درخانه های بهداشت، بهورزان بیماران اعصاب روان را شناسایی می‌کنند و درصورت نیاز به درمانهای دارویی به پزشک معرفی می‌کنند. بیمارانی که توسط پزشک ویزیت شده اند را پیگیری نموده و به خانواده بیمار و خود بیماران در خصوص نحوه رفتار با او و مصرف داروها آموزش می دهند.
پزشک عمومی: در مراکز بهداشتی درمانی روستایی و شهری پرشکان عمومی وظیفه پذیرش بیماران معرفی شده از خانه های بهداشت و پایگاه های بهداشتی را بعهده دارند، پرونده تشکیل می‌دهند در صورتی‌که در تشخیص و درمان بیمار مشکل نداشته باشند برای آنها درمان دارویی شروع می‌کنند.
سپس بیمار را تحت نظر قرار می‌دهند به بهورز یا رابط بهداشتی توصیه می‌کنند که درمان آنها را پیگیری کنند.
در صورتی‌که پزشک در تشخیص و درمان بیمار مشکل داشته باشد، موظف است بیمار را جهت بررسی بیشتر به سطح بالاتر ( سطح سوم ) در مرکز شهری ارجاع دهد.
پزشک سطح سوم بهداشت روان: پزشک سطح سوم بهداشت روان، پزشک عمومی است که یک دوره 2 ماهه روانپزشکی را گذرانده است در مراکز بهداشتی درمانی شهری به جای متخصص روانپزشکی بیماران اعصاب و روان را ویزیت می کند. کلیه پزشکانی که در مراکز شهری و روستایی ( سطح دوم ) هستند می توانند بیماران اعصاب و روانی را که در تشخیص و درمان آنها مشکل دارند با فرم ارجاع به پزشک دوره دیده بهداشت روان ( سطح سوم ) معرفی کنند.
توضیح : کلیه بیماران اعصاب و روانی که از طریق فرم ارجاع به پزشک سطح دوم و سطح سوم معرفی می‌شوند رایگان ویزیت می‌شوند.
کارشناس بهداشت روان: در هر مرکز بهداشتی درمانی سطح سوم یک کارشناس روانشناسی حضور دارد که خدمات روانشناسی و مشاوره و راهنمایی را به بیماران ارائه میدهد
امروزه در دنیایی به سر می‌بریم که مشکلات اجتماعی و نوسانات روانی نه تنها بر ارتباطات عاطفی افراد با یکدیگر بلکه بر سلامت جسمی و روحی آنها نیز تاثیر بسیار سوئی گذاشته است. تا آنجا که روانپزشکان خنده درمانی را به عنوان یکی از روش‌های درمانی مؤثر در برطرف کردن اختلالات رفتاری دانسته‌اند.
لبخند زدن تامین کننده شادابی جسم و سلامت روان
به گزارش خبرنگار «بهداشت و درمان» خبرگزاری دانشجویان ایران، عادت به خندیدن و خلق خوش داشتن نه تنها با افزایش پذیرش پیام‌ها در ارتباطات مؤثر اجتماعی، یک آرامش روانی را در تعاملات انسانی تامین می‌کند بلکه با آرامش دادن به عضلات، تقویت سیستم ایمنی بدن، زیباتر کردن چهره، تحریک مرکز خلاقیت و ابداع مغز، ایجاد یک حافظه قوی و سازگاری اجتماعی مطلوب و همچنین افزایش جذب اکسیژن به بدن، سلامت، بهداشت و شادابی جسمی را نیز به دنبال دارد.