تحقیق مقاله پیامبران

«مقدمه»

اولین انسانی که پای برعرصه وجود نهاد وزندگی را درزمین آغازید، پیامبری از پیامبران خدا بوده است. این سخن را می توان از ویژگیهایی که قرآن کریم برای وی می شمرده دریافت: به یقین خداوند، آدم و نوح و خاندان ابراهیم و خاندان عمران را برمردم جهان برتری داده است[1]

و]خدا[ همه اسما را به آدم آموخت[2]

سپس آدم ازپروردگارش کلماتی را دریافت کرد[3]

هم چنین به استناد ادله ای که درباب ضرورت وجود وحی و رسالت درزندگی انسان، درگفتار پیشین گذشت، نیز می توان این ادعا را – که اولین انسان پیامبر بوده است، ثابت کرده؛ زیرا او نیز برای رستگاری خویش نیاز به امداد الهی داشته است. از آن روز تا کنون بشر همواره مورد لطف الهی بوده است و پیامبران الهی برای راهنمایی اوپیاپی آمده اند:

درتورات ، انجیل و قرآن کریم، تنها به نام برخی از این پیامبران و داستان زندگانی آنان اشاره شده است.

ما هم چنان که به نوح و پیامبران بعد از او وحی کردیم، به تو ]نیز[ وحی کردیم و به ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و اسباط و عیسی و ایوب و یونس و هارون و سلیمان ]نیز[ وحی نمودیم و به داود زبور بخشیدیم و پیامبرانی را ] فرستادیم[ که درحقیقت ]ماجرای[ آنان را پیش تر برتو حکایت نمودیم و پیامبرانی که ]سرگذشت[ ایشان را برتو بازگو نکرده ایم[4].

برخی از این فرستادگان، کسانی بوده اند که خداوند ایشان را برمی انگیخت تا قوم و قبیله ای را از انحراف عقیدتی یا اخلاقی و اجتماعی ویژه ای که بدان دچار شده بودند، برهانند. اینان طبیبانی برای آن بیماران بودند و بیش از این رسالتی نداشتند . رسالت این گروه از پیامبران به مکان و زمان خاصی محدود می شد و پیام جهان شمولی نداشتند.

از میان فرستادگان الهی، کسانی نیز بوند که تبلیغ و استقرار شریعت پیامبران بزرگی مانند حضرت نوح و موسی (ع) را برعهده داشتند. آنان می بایست چراغ هدایتی را که پیامبران صاحب شریعت روشن کرده بودند، فروزان نگاه دارند و آن پیام را در دیگر محدوده های جغرافیایی و زمانی بگسترانند.

ما تورات را که درآن رهنمود و روشنایی بود، نازل کردیم. پیامبرانی که تسلیم ]فرمان خدا[ بودند، به موجب آن برای یهود داوری می کردند. [5]

گروه سوم از فرستادگان الهی کسانی بودند که دراصل فقط برای یک قوم یا ملت خاصی پیام الهی را می آوردند و خود نیز دعوی جهان شمولی نداشتند. قرآن کریم درباره حضرت یونس (ع) می فرماید:

و او را به سوی یک صد هزار ]نفر از ساکنیان نینوا[ یا بیشتر روانه کردیم. پس ایمان آوردند و تا چندی برخوردار شان کردیم.[6]

افزون بر همه آنان، پیامبرانی نیز بودند که رسالتی عظیم تر داشتند و همگان مخاطب پیام الهی آنان بودند. قرآن کریم نیز پیامبر اسلام را فرستاده خدا بسوی همگان می‌داند:

بگو«ای مردم! من پیامبر خدا بسوی همه شما هستم»[7] اما پیامبر بزرگ اسلام(ص) ویژگی دیگری نیز دارد که او خاتم پیامبران و دین او آخرین برنامه سعادت انسان است.

اعتقاد به این که ماجرای پیامبری و نبوت با آوردن حضرت محمد(ص) پایان می گیرد و سلسله ای که ازآدم شروع شده بود یا حضرت محمد(ص) به فرجام می رسد لذا با این مقدمه می خواهم به بخشی از وظایف پیامبران از حضرت آدم تا حضرت محمد(ص) در قرآن بپردازم.

بخش اول

فصل اول : تعاریف لغوی واصطلاحی نبی و رسول

نبوت از شوون بسیار مهم فرستادگان الهی است و دانشمندان اسلامی درمورد پیامبر اسلام نیز نبوت را نخستین و بارزترین شان او می دانند. نبی اگر از ماده «نبا» باشد به مفهوم صاحب خبر مهم و اگر از ماده «نبو» باشد به معنای دارای مقام والا و برجسته است؛

نبی از نبوت به معنای رفعت است ونبی رابه سبب جایگاه بلند او نسبت به سایر مردم بدین نام خوانده اند.[8]

«فراهیدی» قدیم ترین لغت شناس اسلامی می نویسد: نبی به معنای راهی است که انسان را به مقصد مطلوب خود می رساند[9]. و کسایی گفته است : النبی الطریق و الانبیاء طرق الهدی[10].

درباره رسول باید گفت معنای لغوی آن از رسل است که به گفته راغب به معنای برانگیختن با نرمش و ملایمت است[11] و دراصطلاح برنده سخن و حامل پیام و صاحب رسالت.

به هر حال، نبی و رسول، صرف نظر از مصادیقشان هر دوبرای بشارت و انذار و دیگر وظایف هدایتی مبعوث می شوند.

پیامبران بسیاری درطول تاریخ برای هدایت بشر مبعوث شده و هریک دارای رتبه ای خاص از قرب به درگاه الهی و منزلت آسمانی بوده اند وبنا به مشیت الهی درشرایط مکانی و زمانی خاص، برای هدایت مردم مبعوث شده اند. برخی از ایشان به عنوان نبی و برخی به عنوان رسول و برخی با هردو عنوان و برخی با لقب اولوالعزم شهرت یافته اند.

درباره تفاوت نبی و رسول:

آنچه می توان پذیرفت این است که نبی از نظر مصداق (نه از نظر مفهوم) اعم از رسول است. یعنی همه پیامبران دارای مقام نبوت بوده اند. ولی مقام رسالت اختصاصی به گروهی از ایشان داشته است و حسب روایتی تعداد رسولان313 نفر می باشد و طبعاً مقام ایشان بالاتر از مقام انبیا خواهد بود. چنان که خود رسولان هم، از نظر مقام و فضیلت یکسان نبوده اند. [12]با توجه به عدم اشاره قرآن به عدد پیامبران، ناگزیر از مراجعه به روایات دراین خصوص هستیم. مطابق روایات مشهور، 124 هزار نبی ازسوی خدا به سوی بشر گسیل شده اند. درحدیث امام رضا می خوانیم که پیامبر فرمود: «خداوند 124 هزار پیامبر آفرید که من بالاترین ایشانم و مباهاتی نیست»[13]

علامه طباطبایی درجمع بندی روایات این بخش می گوید:

آنچه روایات دلالت می‌کند روایات آحادی است مختلف المتون که مشورترینشان روایت ابوذر از رسول خداست که فرموده :

ان الانبیاء مانه و اربعه و عشرون الف نبی و المرسلون منهم ثلاثمائه و ثلائه عشر نبیاء[14]

تعداد پیامبران 124 هزار و از این میان عدد رسولان 313 است.[15]

فصل دوم : پیامبران در قرآن

ازمیان خیل عظیم پیامبران و رسولان الهی، نام برخی از ایشان درقرآن مجید ذکر شده و اززندگی عبرت آمیز، دعوت پیگیر و فرجام کارشان سخن به میان آمده است. از این رو باید پیامبران را در مجموع به سه دسته تقسیم نمود:

اول: که نام و داستانشان درقرآن ذکر شده

دوم : آنانکه داستانشان بدون نام ذکر شده

سوم:‌ آنها که نام و داستانشان هیچ یک ذکر نشده است. قرآن دراین باره می فرماید:

«ولقد ارسلنا رسلا من قبلک منهم من قصصنا علیک و منهم من لم نقصص علیک»

و مسلماً پیش از تو فرستادگانی را روانه کردیم که ماجرای برخی از ایشان را برتو حکایت کردیم و برخی از ایشان را برتو حکایت نکردیم.[16]

 ازطرفی هر چند عدد پیامبران الهی درقرآن مشخص نشده ولی از بعضی آیات استفاده می شود که شماره آنها بسیار زیاد بوده است، چنان که درآیه 24 سوره فاطر می خوانیم:

«ان من امه الا خلا فیها نذیر»[1]

و هیچ امتی نبوده مگر اینکه درآن هشدار دهنده گذشته است.