مجموعه کاخ گلستان، یادگاری به جای مانده از ارگ تاریخی تهران محل اقامت شاهان سلسله قاجار و از زیباترین و کهنترین بناهای پایتخت دویست ساله ایران می‌باشد. این بنا روزگاری همانند نگینی در میان این ارگ می‌درخشید.
سابقه تاریخی ارگ سلطنتی که محدوده مکانی تاریخی آن را در شمال خیابان و میدان امام خمینی (سپه) در سمت غرب خیابان خیام ، در شرق خیابان ناصرخسرو و در جنوب خیابان پانزده خرداد و میدان ارگ تشکیل می‌دهد، به صفویه باز می‌گردد.
شاه طهماسب اول صفوی (930-984) نخستین پادشاهی بود که در سفرهای خود به قصد زیارت مقبره حضرت عبدالعظیم دستور داد بارویی به طول یک فرسخ به دور قصبه تهران احداث شود. پس از او شاه عباس صفوی در قسمت شمالی حصار طهماسبی چهارباغ و چنارستانی احداث نمود که بعدها دیوار بلندی گرد آن بنا کرده و عمارات مقر سلطنتی را در داخل آن ساخته ، ارگ نامیدند.
در اواخر عهد صفوی تهران گاهی مقر موقت در بارشاهان صفوی قرار می گرفت و حتی شاه سلیمان (1077-1105) کاخی در این شهر برای خود بنا نهاد. ولی ا مروز اثر از بناهای دوره صفوی باقی نمانده است.
کهنترین بناهای موجود در مجموعه گلستان، ایوان تخت مرمر و خلوت کریمخانی متعلق به دوران کریمخان زند است . وی در نبردهای خود بر ضد محمد حسن خان قاجار در سال 1172 تهران را مرکز اردوکشی خود قرار داد وپس از پیروزی در این جنگ در دیوانخانه قدیم تهران که در زمان شاه سلیمان ساخته شده بود بار عام داد و با عنوان وکیل الرعایا حکومت ایران را در دست گرفت.
به فرمان او در تابستان همان سال حصار ارگ مجددا احیاء شد و یک دست حرمخانه و خلوتخانه و عمارت دارالحکومه در داخل آن بنا گردید و در تابستان سال بعد (1173) که اردوی خود را به چمن سلطانیه (زنجان) منتقل نمود، دستور داد یک دست عمارت خاصه و دوانخانه بزرگ به سبک ساسانی و باغی در جنب آن بنا نمایند.
پس از مرگ کریمخان زند در 1193 آغا محمدخان قاجار در 1200 تهران را به پایتختی برگزید، ولی به دلیل لشکرکشیهای دائمی کمتر در مقر حکومت خود به سر می‌برد، و برای عمارت و آبادانی چندان فرصت نداشت. تا آنکه فتحعلی شاه در سال 1211 بر تخت سلطنت ایران جلوس کرد، از آن زمان به بعد با گسترش دستگاه اداری و تشریفات سلطنتی بناهای متعددی در داخل ارگ تهران عمدتاً در زمان فتحعلی شاه و ناصرالدین شاه قاجار احداث شد.
در دوران رضا شاه پهلوی، بخشهای بزرگی از ارگ تهران، از جمله حصار دور آن ، سردر باب عالی، نارنجستان، باغ گلشن و ساختمانهای اندرونی تخریب شد. محل سکونت شاه به سعدآباد و سپس در دوران رضا شاه پهلوی به نیاوران منتقل و مجموعه گلستان به محل پذیرایی از میهمانان خارجی تبدیل گردید. پس از انقلاب مجموعه گلستان همچون اغلب عمارات سلطنتی دیگر بصورت موزه درآمد تا همگان بتوانند از آن دیدن کرده و از تماشای زیباییهای حاصل فکر و دست هنرمندان و صنعتگران ایرانی بهره برند.
بخشهای مختلف این مجموعه در حال حاضر عبارت است از :
انیوان تحت مرمر، خلوت کریمخانی، اتاق موزه (تالار سلام) و حوضخانه آن، تالار آینه، تالار عاج یا سفره‌خانه، تالاربرلیان یا تشریفات، ساختمان کتابخانه، عمارت شمس‌العماره، عمارت بادگیر و حوضخانه وسیع آن، تالار الماس، کاخ ابیض، چادرخانه.
اشخاصی و گروه‌های مشمول بازدید رایگان
1- گروه های سنی کمتر از 7 سال و بیشتر از 70 سال با ارائه کارت معتبر.
2- بازنشستگان بار ارائه یا حکم بازنشستگی.
3- پژوهشگران و محققان با ارائه تاییدیه از مراکز تخقیقاتی و
4- مدعوین و میهمانان رسمی دولت بار ارائه دعوت نامه بربوطه
5- اشخاصی که به منظور انجام فرایض و آیین های دینی مساجد و اماکن متبرکه می شوند.
6- عموم مردم در 28 اردیبهشت (روز جهانی موزه)
7- کودکان و نوجوانان و والدین همراه ایشان در روز 16 مهر (
8- گروه های دانش‌آموزان و دانشجویی به همراه سرپرستان آنان با ارائه معرفی‌نامه هماهنگی قبلی
9- دانش‌آموزان و دانشجویان در ایام دهه فجر با ارائه کارت
10- اعضای ایکوم (سازمان جهانی موزه‌ها) با ارائه کارت شناسائی
در گوشه شمال غربی محوطه گلستان ، دیوار به دیوار تالار سلام، بنایی سرپوشیده و ستوندار بصورت ایوان سه دهنه ای وجود دارد که در مرکز آن حوض جوشی ساخته شده و پیشتر از این آب قنات شاه از میانه حوض می جوشیده است. این قسمت از کاخ گلستان که جلو خان یا خلوت کریمخانی نامیده می شود. چنانچه از نامش پیداست ، از بناهای دوره کریمخان زند است و قسمتی از خلوت خانه وی به شمار می آمده است.