تحقیق مقاله حجاب

تاریخچه حجاب

مسلما قبل از اسلام در میان بعضی ملل ، ‌‌‍حجاب وجود داشته است . ویل دورانت راجع به قوم یهود می نویسد :« اگر زنی به نقض قانون یهود می پرداخت ، حتی در این حد که مثلأ با صدای بلند حرف بزند ، یا بی آن که چیزی بر سر داشته باشد به میان مردم برود ، درآن صورت ، مرد حق داشت بدون پرداخت مهریه او را طلاق دهد .» در مورد ایرانیان قدیم هم می گویند: «  به زنان طبقات بالای اجتماعی هرگز اجازه داده نمی شد با مردان رفت و آمد کنند و زنان شوهردار حق نداشتند هیچ مردی ، حتی پدرو برادر خود را ببینند .» چنان که ملاحظه می شود  در قوم یهود و ایران باستان حجابی بسیار سخت تر و مشکل تر از حجاب اسلامی معمول بوده است .

ویل دورانت به نکته دیگری نیز اشاره میکند و می گوید : « در ایران باستان گوشه نشینی زمان حیض ، برای زنان واجب بود و رفته رفته این گوشه نشینی امتداد پیدا کرد و سراسر رندگی اجتماعی آنان را فرا گرفت و این امر خود مبنای پرده پوشی در میان مسلمانان به شمار می رود . » اگر مقصود آن حرف این است که علت رواج حجاب در میان مسلمانان نیز مقررات خشنی است که در باره زن حائض اجرا می شده ، می دانیم که در اسلام چنین مقرراتی هرگز وجود نداشته و ندارد ؛ و اگر مقصود این باشد که حجاب رایج میان مسلمانان ، عادتی است که از ایرانیان به مسلمانان سرایت کرده ، باز هم سخن نادرستی است ، زیرا آیات مربوط به حجاب ، قبل از ورود اسلام به ایران نازل شده بود .ویل دورانت در قسمت های مختلف تاریخ خود ، حجاب زن مسلمان را امری اولیه نمی داند ، بلکه آن را یا تاثیر ارتباط اعراب با سایر اقوام و ملل ، م یا نتایج ثانویه بعضی از روابط و قوانین اسلام می داند و معتقد است که حجاب در دوره ولید دوم (126-127 هجری) معمول شد. افراد دیگری ، مانند کنت گوبینو و جواهر لعل نهرو نیز حجاب اسلامی را تقلید اعراب از دو امپراطوری ایران و روم می دانند .اگرچه ممکن است حجاب اسلامی در نتیجه تماس اعراب با سایر اقوام وملل ، سخت تر شده باشد ، ولی اصل حجاب بنا به روایات مختلف از زمان پیامبر (ص) به وجود آمد ، به طوری که به عنوان مثال در تاریخ می خوانیم که بعد از نزول سوره نور ، عایشه زنان انصار را به علت رعایت حجاب تحسین می کند .

علل پیدایش حجاب

مخالفان حجاب سعی کرده اند جریانات جاهلانه و ظالمانه را به عنوان علت پیدایش حجاب ذکر کنند ، لذا در این جهت میان حجاب اسلامی و غیر اسلامی فرق نمی گذارند و چنین وانمود می کنند که حجاب اسلامی نیزاز همان جریانات ظالمانه سرچشمه می گیرد . در این جا هر یک از علل غیر صحیح ذکر و سپس نقد می شود و در خاتمه به علت اساسی حجاب اسلامی که موجه ترین علت به شمار می رود ، اشاره می شود .

1 . رهبانیت و ریاضت ( ریشه فلسفی )

دوری از دنیا و ترک لذایذ آن ، چه علاقه به مال و ثروت و چه رغبت به زنان ، ممکن است زاییده چند نوع تفکر باشد . نخست آن که عده ای ( مرتاضان هندی ) کسب فضیلت و وصول به حقیقت را منوط به ترک دنیا دانسته اند . دیگر این که گروهی ( کلیبون یونان ) رنج و سختی و اضطراب روحی ناشی از تلاش برای کسب و حفظ ثروت را مغایر با آزادی و علو طبع خود دیده اند ، لذا فراغت خیال را بر این گونه امور ترجیح داده و از لذات مادی چشم پوشیده اند . علت دیگر در پیدایش رهبانیت ، شکست در امور دنیوی مخصوصأ در عشق می باشد . گروهی نیز اشباع و افراط در خوشگذرانی را موجب عکس العمل شدید روحی و زمینه ساز توجه به ریاضت های سخت می دانند . به هر حال عده ای می خواهند این طور جلوه دهند که چون زن ، بزرگترین موضمع خوشگذرانی و لذت جویی محسوب می شود ، زهد و ریاضت موجب شده عده ای برای زن پوشش و حجاب را قرار دهند تا از تحریکات جذاب زن جلوگیری نمایند .

ممکن است در نقاط دیگر جهان ، گرایش به رهبانیت موجب پوششزن شده باشد ، اما رهبانیت و ترک لذایذ دنیا به کلی از جانب اسلام طرد گشته است ، بنابراین نمی توان آن را علت حجاب در اسلام دانست . آیات قرآن و رفتار پیامبر و ائمه(ع) از شواهد این مدعاست . قرآن کریم تحریم وسایل تجمل و زینت و دیگر نعمت های حلال بر خود را بسختی مورد انتقاد قرار داده است . پیامبر اکرم(ص) در موترد گوناگون بر بهره گیری متناسب از نعمات دنیا با بیانات مختلف ، مانند «‌ النَظافَه ُ مِنَ الایمانِ »1 ، « بِئسَ العبدُ القاذُورَه ُ » 2، « مِن اَخلاقِ الاَنبِیاءِ حُبُ النِساءِ »3 و ...تاکید نموده است . نکوهش کسانی که نعمات دنیا ، از قبیل بوی خوش ، خوردن گوشت و نزدیکی با همسر را ترک کرده اند ، همچنین سیره معصومین (ع) در آراستن ظاهر خود هنگام حضور در اجتماع ، و شواهد دیگر در این زمینه ، بیانگر مخالفت اسلام با رهبانیت و ترک لذات دنیوی است ، بنابراین نمی توان حجاب را به عنوان جنبه ای از گرایش های ریاضت طلبانه در اسلام قلمداد کرد .

2 . عدم امنیت زنان ( ریشه اجتماعی )

مردم در جوامع قدیم نسبت به مال و ثروت و ناموس خود آسودگی خاطر نداشتند و داستان ها و حکایات بسیاری بیانگر این مطلب است که زنان در دوره های مختلف تاریخ از نا امنی رنج می بردند و به جهت این ناامنی اجتماعی ، نوعی پوشش سخت و اختفا را برگزیده بودند .

ما نیز وجود ناامنی و بی عدالتی و تاثیر آن را در پوشش زن منکر نیستیم ، اما فلسفه حجاب اسلامی را این امر نمی دانیم و در جواب این نظریه می گوئیم :

اولأ نباید ادعا کرد که در عصر ما امنیت ناموسی کامل برقرار است و صاحبان نوامیس باید از هر نظر خاطرشان جمع باشد و لذا حجاب و پوشش ضرورتی ندارد ، بلکه امروز هم این ناامنی کاملاً موجود است و فقط شکل آن عوض  شده است. ثانیاً علت حجاب اسلامی مسلماً عدم امنیت نبوده، زیرا این امر، نه در آثار اسلامی به عنوان علت پوشش ذکر شده، و نه چنین چیزی با تاریخ اعراب جاهلیت تطبیق می کند، زیرا آنها به واسطه زندگی خاص قبیله ای از امنیت فردی برخوردار بودند.

3. استثمار زن (ریشه اقتصادی )

عده ای علت طرح مسأله حجاب را میل مردان به کنترل اقتصادی زنان و خانواده می دانند که بر این اساس سعی شده است زن هرچه بیشتر منزوی گردد. بر پایه این عقیده، زن، مستأجر مرد یا برده او بوده است. در کتاب "انتقاد برقوانین اساسی ومدنی ایران " سیر روابط زن ومرد در تاریخ به چهار دوره تقسیم شده است :

مرحله طبیعی واشتراکی که مرد و زن، روابطی آزاد و بی قید و شرط داشته است .

دوره تسلط و مالکیت مرد که حجاب حاصل این دوره است .

دوره اعتراض زنان به مظالم مردان به وسیله مطبوعات و تشکیل کنفرانسها .

دوره تساوی حقوق زن و مرد که به دوره اول شباهت کامل دارد .

تقسیم بندی فوق، تقلیدی نابجا از تقسیم بندی کمونیستی ادوار زندگی بشر است که مراحل آن نیز از نظر مطابقت تاریخ جامعه شناسی قابل اثبات نمی باشد. هیچ دوره ای بر بشر نگذشته است که در آن زندگی خانوادگی وجود نداشته باشد. اگر چه در بعضی مراحل حقوق زن توسط مرد پایمال شده، لکن در اکثر مواقع پیوند عاطفی بین آنها مانع از استثمار زن بوده و علاوه بر این، این امر در اسلام هم کاملاً محکوم شده است. چگونه می توان گفت اسلام که به مادر اجازه داده برای شیر دادن فرزند، درخواست اجرت کند، در عین حال برای کنترل اقتصادی زن مسأله حجاب را مطرح کند؟

4. حسادت مرد ( ریشه اخلاقی )

عده ای معتقدند حفاظی که مرد برای زن ایجاد می کند ناشی از حسادت او به سایر مردان در کامجویی از همسر اوست. به نظراین عده اگرچه دین با انواع خودخواهیها مبارزه کرده، اما بر این خودخواهی مرد صحه گذاشته و آن را غیرت نامیده است، اما ریشه غیرت هم نوعی بخل و امساک است. اگر بذل و بخشش در مال و ثروت خوب است، چرا در مورد زن خوب نباشد؟!

در جواب این عده باید گفت که حسادت و غیرت دو صفت کاملاً متفاوتند. حسادت از غرایز و احساسات شخصی و ریشه آن خودخواهی است، اما غیرت، یک حس اجتماعی و نوعی بوده، فایده و هدفش متوجه دیگران است. غیرت نوعی پاسبانی و حفاظت است که آفرینش برای مشخص بودن و مختلط نشدن نسلها و برای تحکیم نظام خانواده در مرد نهاده و این امر هرگز ناشی از خودخواهی مرد نیست، اما از نظر فلسفه حجاب باید گفت که بدون شک در اسلام به مسأله غیرت و حفاظت و پاکی و مختلط نشدن نسلها توجه شده، اما علت حجاب اسلامی منحصر به این نیست.

5.عادت زنانگی ( ریشه روانی )

عده ای معتقدند وجود عادت ماهانه در زنان، و حجب و حیای آنها، و منع شدن آنها در این مدت از نزدیکی با همسران خود، و مخصوصأ این که در میان یهودیان و زرتشتیان، زنان در این دوره موجودی پلید شمرده می شدند، باعث شده است گوشه گیری خاص آن دوران، به یک انزوای دائمی تبدیل شود.

اسلام بر خلاف نظر این عده، نه به پیروان خود دستور داده است تا رفتاری،مانند یهودیان و ایرانیان باستان، با زنان در حال حیض داشته باشند و نه حیض را موجب حقارت و پستی زن می داند و نه آن را دلیل حجاب برشمرده است.

6. بالا بردن ارزش

آن دلیل و نکته ای که از سوی مخالفان حجاب کمتر بدان توجه می شود و به نظر ما علت اساسی پیدایش حجاب می باشد، حس و غریزه زن در حفظ و حراست خود در برابر مردان است. مرد از نظر جسمانی و معمولاً از نظر نیروی فکری بر زن برتری دارد. زن، با هوش فطری خود دریافته است که در این دو زمینه هرگز نمی تواند با مرد برابری کند، اما از سوی دیگر نقطه ضعف مرد را همان نیازی یافته است که خلقت در وجود مرد نهاده است و او را مظهر عشق و طلب و زن را مظهر معشوقیت و مطلوبیت قرار داده است. زن همان طور که متوسل به خودآرایی و تجمل می شود تا از آن راه، قلب مرد را تصاحب کند، متوسل به دور نگه داشتن خود از دسترس مرد نیز می شود. زن مانند آتش است و مرد مانند آب، اگر حایل از میان آب وآتش برداشته شود،آب بر آتش غلبه می کند و آن را خاموش می سازد، اما اگر حایل و حاجبی میان آن دو برقرار شود، مثل این که آب را در ظرفی قرار دهند و زیر آن آتش روشن کنند، آن وقت است که آتش بر آب تأثیر می گذارد و به تدریج او را گرم می کند و غلیان و جوششی در او به وجود می آورد. آلفرد هیچکاک با توجه به این نکته می گوید: تفاوت زن شرقی و زن غربی در پوشیدگی زن شرقی است که موجب افزایش جذابیت او شده است.

این فلسفه ها توجیهاتی است که مخالفین پوشش تراشیده اند و خواسته اند آن را، حتی در صورت اسلامیش امری غیرمنطقی و نامعقول معرفی کنند. ما برای پوشش زن از نظر اسلام فلسفه خاصی قائل هستیم که نظر عقلی آن را موجه میسازد و از نظر تحلیلی می توان آن را مبنای حجاب در اسلام دانست.