ارس نام رودخانه ای نسبتاً پرآب و خروشان است که از منطقه آرپا چای در آناتولی ترکیه سرچشمه گرفته، از مرز ترکیه نخجوان و ارمنستان گذشته و پس از گذر از مرز ایران و جمهوری آذربایجان وارد جمهوری آذربایجان گشته و به رودخانه کورا می‌ریزد. رودخانه ارس در سال ۱۸۱۳ میلادی در پی عهدنامه گلستان به عنوان مرز ایران و روسیه برگزیده شد و تمامی مناطق شمال این رود از ایران جدا و به خاک روسیه افزوده شد. بعدها ایران و اتحاد شوروی باهم سدی در ناحیه پلدشت به نام سد ارس بنا نمودند.
نام محلی این رود به ارمنی آراکس و به ترکی آراز است.نام اَرَس ریشه پارسی دارد و به معنای زلال و بی غل و غش است.
در حال حاضر سد خداآفرین و سد قیزقعله‌سی به صورت مشترک با ارمنستان بر روی ارس احداث میشود.
ارس مهترین و پرآب ترین رودخانه شمالی ایران در منطقه آذربایجان است که از غرب جلفا تا اصلاندوز مغان (استان اردبیل) در طول نوار مرزی ایران و جمهوری آذربایجان جریان دارد. ارس که در زبان آذربایجانی «آراز» گفته میشود پس از طی مسافتی سرانجام به دریای خزر می ریزد. رودخانه ارس بسیار سیلابی است و در بیشتر فصل های سال گل آلود است. دو سد بزرگ یکی در محل قزل قشلاق ماکو و دیگری سد انحرافی میل مغان در غرب اصلاندوز و سد خدآفرین در ناحیه خمارلو که روی این رودخانه ساخته شده است. در بستر رودخانه ارس 805 جزیره کوچک و بزرگ خالی از سکنه وجود دارد که به زبان محلی به آن ‹‹ شام ›› می گویند. این جزیره ها تنها برای چرای حیوانات ساکنان اطراف رودخانه قابل استفاده اند. آب بخشی از رودخانه، توسط کانالهایی بسوی دشت مغان جریان یافته و سبب رونق کشاورزی در منطقه کشت و صنعت مغان شده است.
نام سد : ارس
رودخانه : ارس
محل سد : قزل قشلاق
نزدیکترین شهر : 40کیلومتری جلفا
نوع سد : خاکی با هسته رسی
نام حوضه آبریز اصلی : خزر
نام حوضه آبریز فرعی : ارس
نوع سرریز : دریچه ای
(سالهای ساختمان) تاریخ شروع 1347 تاریخ خاتمه 1350
طول تاج (متر) : 945
ارتفاع از پی (متر) : 42
ارتفاع ار کف: 36 متر
عرض در تاج (متر) : 8
عرض در پی (متر) : 182
حجم مصالح مصرفی (متر مکعب) : 3490000
ظرفیت سرریز تخلیه (متر مکعب در ثانیه) : 2760 (ده هزار ساله)
گنجایش کل مخزن (میلیون متر مکعب) : 1350
گنجایش مفید مخزن (میلیون متر مکعب) : 1166.5
حجم آب قابل تنظیم سالانه (میلیون متر مکعب) : 700
سطح زیر کشت (هکتار ) : 90400
قدرت نصب شده (کیلو وات) : 22000
چگونگی پیدایش نام رود ارس :
شهرهای مدفون شده در دامنه کوههای آرارات بزرگ ( الحارث ) و آرارات کوچک (الحویرث ) که در حال حاضر در کشور ترکیه قرار دارند و دامنه آنها مربوط به خاک ایران است را به اصحاب رس نسبت می دهند و نام رود ارس نیز که سرچشمه آن از قسمتهایی از این دو کوه است از همان رس گرفته شده است .
ناگفته نماند که رس در لغت به معنی چاه و هر چیز کنده شده است .