تاریخچه پرورش ماهی به 2000 سال قبل از میلاد برمی‌گردد که اولین بار در حین به این کار پرداختند که در عهدنامه‌ی چین به پرورش ماهی کپور و قزل‌آلا تاکید شده است و در انجیل در ایسایاه- فصل 19- آیه‌ی 10 به پرورش ماهی اشاره شده است و تاکید نموده است.
رومیان باستان در حاشیه ی دریاها شروع به پرورش ماهی کردند که هنوز هم از این روش برای پرورش ماهی در کشور ایتالیا استفاده می‌شود که قابل به ذکر است که درعصر امروز گسترش آن محدود است، در این روش که در قرون وسطی رواج بیشتری داشت، ماهییان قزل‌آلا به استخرها و حوضچه‌های آشپزخانه‌ها وصومعه‌ها هدایت می‌شوند که به این وسیله رستورانها در تمام فصول سال ماهی تازه برای خوراک خود در اختیار داشتند.
در سال 193 میلادی مهاجران اروپایی که به شرق سفر کرده بودن فن پرورش ماهی را به دنیای غرب و اروپا وارد کردند.
و به همین ترتیب پرورش و تکثیر ماهی به صورتی که امروزه وجود دارد رواج یافت و ادامه پیدا کرد به طوری که امروز این روش بزرگترین تولید منابع گوشت ماهی و آبزیان را به خود اختصاص داده است.
حال به طور کلی به بررسی چند نکته‌ی مهم در رابطه با استخر پرورش ماهی قزل‌آلا می‌پردازیم که هر استخر قزل‌آلا چه کوچک و چه بزرگ متشکل از 5 گروه از عوامل اصلی است و غالباً بر توان تولید استخر تأثیر می‌گذارند که عبارتند از :
1) ماهی 2) آب 3) استخر 4) تغذیه 5) مسائل مدیریتی
هر یک از این گروه‌های اصلی، دارای چندین عامل جداگانه نیز هستند که به شکل دو جانبه به عوامل دیگر وابسته هستند. نتیجه حاصله می‌تواند به سود یا زیان تولید تمام شود (به جدول 1 و شکل 2 مراجعه کنید) یعنی اگر یک عامل به لحاظ کیفی تغییر کند، این مساله باعث یک سری تغییرات در عوامل دیگر می شود. برای پرورش دهنده ماهی ضروری است تا نخستین تغییر را از لحاظ ایجاد اثرات احتمالی نهایی ارزیابی کند؛ مثلاً افزایش مناسب میزان تغذیه به اندازه چند پوند در هر 100 پوند، ظاهراً به شکل بی‌ضرر در یک سری تغییرات کمی در سیستم عمل می‌کند که یا می تواند منجر به حصول نتیجه مطلوب؛ یعنی رشد سریع تر ماهی شود، یا ممکن است به نتیجه دلخواه منجر نشود (شکل 3)
در مثالی دیگر، افزایش دمای آب از 9 درجه سانتیگرد (48 فارنهایت) به 15 درجه سانتیگراد (59 فارنهایت) باعث تغییرات زیر در یک محیط قزل‌آلای رنگین کمان 100 گرمی می شود.
الف)- تغییرات مربوط به ماهی :
1. یک افزایش 5/67% در میزان متابولیسم (نیاز اکسیژن)
2. یک افزایش 8/97% در پتانسیل افزایش طول روزانه
3. یک افزایش 7/66% در پتانسیل افزایش وزن روزانه
4. یک افزایش 6/98% در پتانسیل تولید آمونیاک
5. یک افزایش 1/33% در ظرفیت حمل اکسیژن
ب) تغییرات مربوط به آب :
1. یک کاهش 8/12% در غلظت اکسیژن
2. یک افزایش 8/58% در آمونیاک یونیزه محیطی
3. یک افزایش 5/67% در اکسیژن محلول در خروجی آب
بنابراین، ظرفیت حمل اکسیژن استخر که به حفظ محیط ماهی کمک می‌کند به میزان زیادی کاهش می یابد و گمان می رود برای سلامت ماهی مضر باشد؛ که میزان این ضرر، وابسته به توده زنده اولیه موجوددر استخر است. یک روش که فراوان مورد استفاده قرار می‌گیرد و احتمالاً موجب باز گردانیدن ظرفیت حمل اکسیژن به حالت اولیه می شود، افزایش جریان و رویز‌ش آب است که خود، یک سری از تغییرات را در سیستم ایجاد می‌کند:
1. ظرفیت زیست محیطی یک استخر افزایش می‌یابد.
2. سرعت آب بیشتر می شود.
3. صرف انرژی جهت شنای ماهی افزوده می شود.
4. نیاز اکسیژن ماهی افزایش می‌یابد.
5. ظرفیت زیست محیطی ماهی افزایش می یابد.
تأثیراصلی هر دو تغییر در یک سیستم، می‌تواند به شکل دو جانبه‌ای برای وضعیت فیزیولوژیکی ماهی، مضر باشد. یک راه برای بهبود ظرفیت حمل اکسیژن می تواند کاهش جمعیت در استخر باشد.
در این موارد، یک ارزیابی دقیق از عوامل مخصوص می تواند کار را تضمین کند:
عوامل مربوط به ماهی :
این گروه عوامل را می‌توان عوامل درونی نامید؛ چرا که خود بخشی از طبیعت ماهی هستند. عملکرد آنها به طور گسترده، بوسیله ترکیب ژنتیکی ماهی کنترل می‌شود.
عامل اصلی رونی تأثیر گذار بر سلامت ماهی «واکنش به استرس» می‌باشد. ماهی در شرایط شدید مدیریتی به طور پیوسته یا نامنظم تحت عوامل استرس زائی مثل تراکم جمعیت و دستکاری فیزیکی (هنگام درجه بندی، امار گیری، نظافت استخر و غیره) قرار دارد. تغییرات اصلی فیزیولوژیکی که در پاسخ به استرس صورت می‌گیرد وبیشترین تأثیر را بر سلامتی ماهی دارد، عبارتند از : اثر آن در کاهش اسیداسکوربیک (ویتامین ث) در گردش و افزایش کورتیزل پلاسما. هر دو واکنش، توانایی میزبان در برابر عفونت سیستماتیک باکتریایی یا عفونت ویروسی را افزایش می‌دهد جنبه دیگری از واکنش به استرس، شامل بیماری محیطی آبششی (EGD) است که مانع از جذب اکسیژن و دفع آمونیاک خون می‌شود.
عوامل دیگر مرتبط با ماهی (بدون توجه به میزان اهمیت) عبارتند از :
1. آمونیاک: همانند NH4+ آمونیاک تولیدشده در یک سیستم به منزله محصول نهایی متابولیسم پروتئین می‌باشد.
دو راه اصلی برای تولید آن عبارتند از : داخلی و خارجی. راه داخلی عمل کتابولیک بدن است، که در آن فرآیندهای حیاتی بدن با هم سازگار می‌شوند راه خارجی، آنابولیک است، که در آن پروتئین جیره غذایی برای رشد و دیگر وظایف فیزیولوژیکی مورد سوخت و ساز قرار می‌گیرد.
ماهی، آمونیاک را به صورت NH4+ ، در سراسر غشاء آبششی خارج می‌سازد. در محیط آبی، آمونیاک اندازه‌گیری شده به دو حالت می‌باشد:
یونیزه شده یا جداسازی شده (NH4+) که برای ماهی غیرسمی است و دیگری یونیزه نشده یا جدا نشده (NH3) که برای بسیاری از انواع ماهیها در سطوح مداوم بیش از 03/0 میلی‌گرم سمی می‌باشد. نسبت NH4+ به NH3 هم به دما و هم PH وابسته است (به ضمائم جدول 10 مراجعه کنید)
2. رفتار: قزل‌آلای رنگین کمان از حیوانات دارای قلمرو محسوب می‌شوند. آنها چه در شرایط بسیار مناسب و چه در شرایط محدود شده محیطی، فضای مورد نیاز خود را بر مبنای شرایط آب و دسترسی به غذا پایه‌گذاری می‌کنند. آنها از این فضا به شکل کاملاً فعال دفاع می کنند. در شرایط محدود شده، فعالیت دفاعی غالباً به حالت نوک زدن به باله پشتی یا باله‌های سینه‌ای ماهی متجاوز انجام می‌شود. این مسأله باعث می شود، بخش های زخمی به شکل یک "هدف" برای دیگر ماهیهای مهاجم در آن جمعیت محسوب شوند. نوک زدن باله گاهی آن چنان شدید است که باعث «زخم پشت» می شود. بنابراین، با داشتن استخرهای متعدد و بارگیری آنها به صورت مطلوب می‌توان به ایجاد و حفظ قلمروها مبادرت ورزید. پس از آن، وظیفه پرورش دهنده ماهی است که ماهی را چنان تغذیه نماید، که به قلمروی دیگری برای به دست آوردن غذا حمله نکند.