تحقیق مقاله مدیریت

چکیده

رهبری فرایندی است که ضمن مدیریت سازمان می کوشد تا با ایجاد انگیزه و ارتباطی موثر تحقق اهداف سازمان را تسهیل و کارکنان را به انجام وظایفشان ترغیب کند. از این رو رهبری جزئی مجزا از مدیریت نبوده و یکی از وظایف اصلی آن به شمار می آید. مهم ترین نکته در رهبری جهت دادن و نفوذ بر اعاضی سازمان است و مدیر در نقش رهبر کسی است که بتواند برافراد تحت سرپرستی خود نافذ و موثر باشد. رهبری اثر بخش می تواند در جهت تعالی سازمان به سوی ایجاد ارزش افزوده ، تحریک و انگیزش کارکنان، مزیت رقابتی و دستیابی به بازارهای جهانی ثمر بخش باشد و چون تعالی سازمانی جز با آّشتی ساختن و تلفیق هدف های فرد و سازمان نیست برآن شدیم تا با ارزیابی الگوی رهبری بلیک- موتن – شبکه ی مدیریت- به عنوان سبکی که طرق مختلف حل مشکلات مدیریت را در چهارچوبی قرار می دهد که رهبر با تشخیص سبک رفتاری خود بتواند در سازمان موثرترین واقع شود. گامی در جهت بهبود هر چه بهتر سبک های رفتاری مدیران برداریم.

در نظریه ی بلیک – وتن که در فارسی به اصطلاح شبکه ی مدیریت ترجمه می شود سبک های رهبری در 81 نوع طبقه بندی شده و به تفصیل در مورد هر سبک و ویژگی ها و خصلت های رفتاری و اخلاقی هر یک که آمیزه ای از سازمان گرایی و انسان گرایی است بحث می شود. مقاله ی حاضر نتیجه صورت  گرفته در شرکت ذوب آهن اصفهان می باشد که شامل تدوین پرسشنامه ای در همین زمینه است. بعد از جمع آوری نتایج نسبت به تحلیل و استنتاج آنها اقدام گردیده وضع موجود از نظر روند سبک های رهبری مدیریت در سازمان بررسی می شود و در نهایت اقدامات ابتکاری جهت بهبود عملکرد آنان پیشنهاد می شود.

مقدمه

هر گاه شبکه مدیریت از نقطه نظر مصالح داخلی شرکت مورد ارزیابی قرار گیرد، برای تجزیه و تحلیل مسائل تولید از طریق افراد و ارائه پیشنهادات ثمر بخش برای حل آنها چهارچوبی سودمند خواهد بود و بکار گرفتن اصول آن محدود به هیچ یک از سلسله مراتب سازمانی نخواهد بود. این تئوریها در حل معضلات چه در سطح پایین که مهارت های سرپرستی ساده مورد احتیاج است و چه در سطح مدیریتی بالا که اتخاذ تصمیمات مدیران نیازمند قضاوت های دقیق و هوشیارانه می باشد بکار خواهد آمد.

پیش کسوتان رشته ی مدیریت عقیده ی راسخ داشتند که برای کنترل و رهبری کار دیگران روش های مشخص و معینی وجود دارد چنین فرض می شود که باید اول به وسائلی وظایف افراد را برایشان شرح داد و آن وقت مامورینی بر انها گمشات تا وظایف خود را چنان که دستور داده شده بود انجام دهند.

به مرور زمان که دانشجویان علم رفتار در علوم اجتماعی به جهان صفت علاقه مندتر شدند با این عقاید شروع به مخالفت کردند تحقیقات آنهانشان داد که سازمان هایی که در آنها افراد خودشان کنترل رفتار خود را بدست دارند از سازمان هایی که در آنها افراد تحت کنترل قرار دارند نتایج بهتری بدست می آورند. ضمناً آنها کشف کردند که روش های رهبری ای که در آنها  کمتر قدرت نمایی میشود، همکاری، کوشش و سود بیشتری نصیب سازمان می کند. دو دستگی به وجود آمد یک عده حامی مکتب مدیریت علمی و عده ی دیگر طرفدار مکتب روابط انسانی شناخته شدند. برای اثبات برتری این مکتب نسبت به دیگری پژوهش های وسیعی شروع شد که تا به امروز هم ادامه دارد.

روشی که در شبکه ی مدیریت برگزیده شده نشان می دهد که چگونه یک رهبر می تواند در آن واحد هم سبکی را که به افراد توجه دارد و هم سبکی را که توجهش به تولید معطوف است بکار گیرد. و بدین ترتیب به جای آنکه مدیران را در محطور انتخاب این سبک یا آن سبک بگذارد نشان می دهد که سبک هایی وجوددارد که با بکاربردن آنها می توان از مزایای هر دو استفاده کرد. این روش طرق مختلف حل مشکلات مدیریت را در چهارچوبی قرار می دهد که رهبر بتواند نحوه ی عمل شخصی خود را تمیز دهد آن را مورد مطالعه قرار داده و در صورت لزوم رفتارش را تغییر دهد. بدین ترتیب رهبر در وضعی قرار می گیرد که می تواند رفتار خود را بهتر تشخیص داده، نتایج حاصله را ارزیابی کند و بکار بردن آن را به دیگران توصیه نماید.

منظور از بررسی و مطالعه ی سبک های مختلف مدیریت این است که به آموزش کسانی که استعداد رهبری بیشتری دارند کمکی بشود. این تئوریها به هنگام انتخاب و مورد آموزش قرار دادن افراد مستعد رهبری و هم چنین برای اغلب سازمان هاییی که مجبور هستند افراد خود را آنچنان که هست بپذیرند و بر میزان کارایی آنها بیفزاید بکارخواهندآمد.

شبکه مدیریت  

در این شبکه دو نوع توجه تشریح شده است. توجه به افراد و توجه به امرتولید و تاثیر آنها بر یکدیگر مجسم گردیده است. البته قبل از آنکه پیشتر برویم اجازه بدهید اصطلاح توجه داشتن را دقیقاً تعریف کنیم. منظور از این اصطلاح مقدار به معنی کمیت نیست و نیز قصد این نیست که تا چه حد احتیاجات افراد برآورده می شود. بلکه در اینجا مهم عنایت و توجهی است که در رفتار و کردار رئیس نسبت به امر تولید و افراد موجود است. چیزی که حائز اهمیت است این است که سرپرست چگونه به امر تولید توجه دارد و چگونه متوجه افراد است و چگونه این توجهات به هم مربوط می شود.

در این شبکه، خط افقی معرف توجه به امر تولید و خط عمودی میزان توجه به افراد را مشخص می سازد. هر یک به صورت جدول 9 درجه ای نشان داده شده اند. شماره 1 معرف حداقل و شماره 9 معرف حداکثر توجه است.

پایین در گوشه ی سمت چپ جدول شبکه، سبک مدیریت 1-1 قرار دارد. که حداقل توجه نسبت به تولید یا حداقل توجه نسبت به افراد بهم می آمیزد. در اینجا تصور می رود بین احتیاجات سازمان و نیازمندی های افراد ناسازگاری و منافات وجود دارد با وجود این چون توجه نسبت به هر دو کم است مدیری که پیرو سبک 1-1 در مدیریت می باشد در رجحان یکی بر دیگری دچار اشگال نمی گردد. زیرا تقریباً در این فکرها نیست یعنی مدیری که طبق سبک 1-1 مدیریت می کند یاد گرفته است که در این فکرها نباشد وضمناً در سازمان باقی بماند. مدیریت سبک 1-1 در سازمان هایی که امورشان روزمره و تکراری نبوده هر روز با مشکل تازه ای روبه رو هستند به ندرت یافت می شود. ولی در سازمان هایی که کارشان روزمره وتکراری است. این روش خیلی معمول تر است اطلاق اصطلاح مدیریت به سبک 1-1 خلاف قاعده و اصول است بهتر است چنین فردی را که روش 1-1 را برگزیده گمشده در بین مردم بخواهیم تا رهبر مردم. سبک 1-1 غیر طبیعی است. شیوه  سرپرستی در این سبک این است که افراد را به کار می گمارند و دیگر کاری به کارشان ندارند. شعار دستت را توی لانه ی زنبور نکن صفت مشخصه ی چنین مدیر است هر چند خلاف قاعده به نظر می رسد اما در حال حاضر ، اشخاص بسیاری شاغل مقام مدیریت هستند که سبک 1-1 بهترین معرف نحوه ی سرپرستی آن هاست.

بالا در گوشه ی سمت چپ شبکه، سبک مدیریت 9-1 به چشم می خورد. در اینجا حداکثر توجه به افراد و حداقل توجه به تولید مشهور است در اینجا نیز فرض بنیادی بر این است که احتیاجات تولید با نیازمندی های افراد مغایر است ولی برای مدیری که هر دو سبک 9-1 در مدیریت باشد گرایش ها و احساسات افراد دارای اهمیت است. هدف چنین مدیری این است که از فشار آوردن برای تهیه ی محصول بیش از حدی که مورد قبول و رضایت افراد باشد احتراز نماید. او از طریق پیروی رهبری می کند. در این سبک چنین دیدگاه هایی مطرح است"انسان میتواند اسب را به سرچشمه ببرد ولی نمی تواند او را به نوشیدن آب مجبور کند"  یا وقتی مردم به ضد تو قیام کنند هم تو به زحمت می افتی و هم آنها.به عبارت دیگر توجه به این مدیر به این است که شرایط کار را چنان ترتیب دهد که افراد بتوانند به راحتی و آسانی و امنیت خود را با کار توجیه نمایند. در این سبک چنین احساس می شود که انتظارات سازمان در مورد تهیه محصول، اغلب غیر معقول وبیش از حد و غیر ضروری است. وقتی مرئوسین مدیر پیرو سبک 1-9 مضطرب می شوند خودش هم مضطرب می گردد و برای آنکه در مقابل انتظارات سازمان موازنه ای ایجاد کند سعی می کند از طریق پرداختن به جنبه های مثبت کار،‌شرایط را آْسان کند گفتگوی دوستانه، شوخی، لبخند، صرف قهوه ی دسته جمعی ،‌همه کمک می کنند تا کار کمی آسانتر انجام شود و زندگی کمی مطبوع تر گردد!!

پایین دو گوشه سمت راست شبکه،‌سبک مدیریت 9-1 قرار دارد. در این سبک حداکثر توجه،‌معطوف و تولید و حداقل توجه معطوف افراد است. در اینجا نیز فرض بر وجود ناسازگاری بین سازمان و افراد می باشد یعنی اگر یکی از این احتیاجات بر آورده شود دیگری لاجرم باید فرا گردد. اگر مدیری سبک 9-1 را بکار می بندد، برای حل مشکلات مدیریت سعی میکند شرایط کار را چنان ترتیب دهد که مسائل مربوط به احساسات و واکنش های افراد به حداقل ممکن برسد. مدیریت سبک 9-1 سمبل روحیه ی کارفرمایی است. در این سبک مدیر نقشه می کشد و مرئوس اجرا می کند. هدف در این سبک تحصیل محصول است و بس. برنامه ها باید به موقع پایان یابند. از افراد انتظار می رود که هر چه به آنها گفته شده است انجان دهند، نه کمتر و نه بیشتر! موفقیت در این سبک مدیریت تنها بر حسب مقدار تولید و منافع اندازه گیری می شود. بنابراین وقتی مدیر احساس موفقیت می کند که به هدف های تولید نائل شده باشد.

در گوشه سمت راست، بالای شبکه مدیریت 9-9 خودنمایی میکند. در اینجا حداکثر توجه به امر تولید با حداکثر توجه نسبت به افراد به هم می آمیزد بر خلاف دیگر سبک های مدیریت در اینجا فرض می شود بین هدف های تولیدی سازمان و نیازمندی های افراد لزوماً و ذاتاً تضادی وجود ندارد. در مدیریت سبک 9-9 وحدت موثر افراد و تولید، از طریق دخالت دادن آراء و عقاید افراد در تعیین شرایط کار و نحوه ی اداره ی امور مربوط به آن امکان پذیر می گردد. بنابراین یکی از هدف های اولیه ی مدیریت سبک 9-9 این است که شرایطی را که موجب بگانگی خلاقیت تولید زیاد و روحیه ی عالی از طریق فعالیت های دسته جمعی گروه می گردد، توسعه و ترویج دهد. مدیریت سبک 9-9 شیوه اش این است که بهترین مقدار محصول ممکن را هدف خود قرار می دهد. تهیه بالاترین مقدار محصول ممکن فقط وقتی امکان پذیر است که شرایط کار بتواند جوابگوی نیازمندی های کمال یافته ی افراد باشد.