در سفر تاریخی رهبر معظم انقلاب اسلامی به خراسان شمالی، ایشان در جمع پر شور هزاران نفر از دانشجویان و جوانان استان، درباره مسائل مختلف اجتماعی، نکاتی را بیان فرمودند و 19 سؤال اساسی درباره آسیب شناسی سبک زندگی مطرح کردند که با تأمل در این سؤال ها و بررسی و پاسخ گویی به آن ها می توان راه های تعامل بهتر در اجتماع را فرا گرفت. در این راستا چندی است که صفحه اجتماعی روزنامه خراسان شمالی در گزارش های مختلف، دیدگاه های کارشناسان و مردم را در ارتباط با این سؤال ها جویا می شود که در این شماره نیز درباره این سؤال مقام معظم رهبری «در محیط اجتماعی، برخی پرخاشگری بی مورد می کنند، علت پرخاشگری، بی صبری و نابردباری در میان بعضی از ماها چیست؟» گزارشی تهیه شده است که می خوانیم.
پرخاشگری به دلیل توقعات زیاد
یکی از دانشجویان کارشناسی ارشد رشته علوم سیاسی، یکی از دلایل پرخاشگری در جامعه را به دلیل توقعات زیاد برخی افراد می داند و می گوید: برخی از افراد به دلیل برآورده نشدن انتظارات زیاد و غیر منطقی خود، پرخاشگری می کنند.«امیدی» می افزاید: هم چنین زندگی در دنیای مدرن کنونی، دغدغه های شغلی و اجتماعی فرصت یک زندگی آرام را از بسیاری از افراد سلب کرده است.وی عقیده دارد: همان طور که فناوری به سرعت رو به رشد است، انسان ها را نیز با همان سرعت درپی خود می کشد و درگیر خود می کند که این امر سبب شده است تا آرام و قرار از زندگی بسیاری از افراد گرفته شود.
مشکلات مالی و پرخاشگری
شهروند دیگری علت بیشتر پرخاشگری هایی را که در جامعه رخ می دهد ناشی از مشکلات مالی عنوان و ذکر می کند: به عقیده من در حال حاضر علت نیمی از رفتار های پرخاشگرانه در جامعه وجود مشکلات مالی است.«صبایی» ادامه می دهد: از سوی دیگر، نبود امنیت شغلی برای برخی از افراد، بالا بودن نرخ اجاره واحدهای مسکونی و هزینه های زندگی باعث به هم ریختن اعصاب و آرامش افراد می شود.وی خاطر نشان می کند: نداشتن آرامش روانی باعث می شود تا افراد جامعه در مقابل کوچک ترین ناراحتی و ناگواری، عکس العمل نامناسب نشان دهند و حتی گاهی اوقات پرخاشگری کنند.
آفتی به نام تجمل گرایی
شهروند دیگری که در یکی از بخش های نیمه دولتی مشغول به کار است، هم در این باره اظهار می دارد: در حال حاضر برخی افراد تجمل گرا شده اند که این روش زندگی باعث افزایش توقعات شده است و افراد برای برآورده کردن زیاده خواهی ها باید توان مالی آن را داشته باشند.«سلمانی» ادامه می دهد: هنگامی که خانواده ای توان مالی مناسبی برای برآورده کردن این توقعات را ندارد، اعضای خانواده نسبت به یکدیگر و در محیط اجتماعی خواه ناخواه دچار پرخاشگری می شوند.وی عقیده دارد: برای رفع این معضل باید آسیب شناسی لازم انجام شود و سبک زندگی های کنونی تغییر یابد.وی با بیان این که متأسفانه فیلم ها و برنامه هایی که از طریق رسانه ملی نمایش داده می شود، گاهی اوقات بر این امر دامن می زند، عنوان می کند: برخی از فیلم ها و سریال هایی که از شبکه های مختلف تلویزیون پخش می شود، نمایشگر و تبلیغ کننده زندگی پر از تجملات است که مردم با تماشای آن سعی می کنند، الگو برداری کنند.وی نظارت بیشتر سازمان های مسئول را بر نمایش چنین برنامه هایی، یکی از گام های مؤثر برای کاهش دغدغه های مردم و پرخاشگری آن ها می داند.
عوامل تأثیرگذار بر پرخاشگری
یک جامعه شناس و کارشناس ارشد مردم شناسی درباره علت پرخاشگری های بی مورد در جامعه بیان می کند: اگر یک نوع پرخاشگری در درون جامعه مشاهده شود ولی علتش در محیط فعلی وجود نداشته باشد، شاید نشأت گرفته از مکان دیگری باشد.
«عاقل» ادامه می دهد: گاهی اوقات ممکن است مشکلی در محیط کار برای فردی پیش آمده و آن را بروز نداده باشد اما هنگامی که به منزل می رسد، با افراد خانواده برخورد خشونت آمیز داشته باشد.وی از پرخاشگری به عنوان یکی از آسیب های اجتماعی در همه جوامع یاد می کند و می افزاید: پرخاشگری در همه جوامع نشأت گرفته از عوامل فردی و اجتماعی است.وی برخی عوامل فردی تأثیرگذار در پرخاشگری را نبود اعتماد به نفس، برآورده نشدن نیازها، سرخوردگی، ناامیدی، نفرت، ترس، لجاجت، تمارض و مخالفت نام می برد.وی بیان می کند: باید این نکته را متذکر شد که فقط عوامل فردی بر رفتارهای پرخاشگرانه تأثیرگذار نیست، بلکه عوامل اجتماعی بسیاری هم بر رواج این آسیب مؤثر است.«عاقل» به بررسی این عوامل اجتماعی می پردازد و می گوید: خانواده نخستین و تأثیرگذارترین نهاد اجتماعی است و اگر در درون خانواده ناسازگاری وجود داشته باشد به طور حتم نوع تربیت و جامعه پذیری افراد هم به همان سو، سوق می یابد.وی اضافه می کند: اگر خانواده ای ناسازگار و حالت دیکتاتوری در آن حکم فرما باشد و یا از تعلیم و تربیت مناسب به دلیل بد سرپرستی برخوردار نباشد، ممکن است چنین حالت هایی در بین افراد آن بروز یابد.وی بی عدالتی، مشکلات اقتصادی و سیاسی و ضایع شدن حق افراد در اجتماع را از دیگر عوامل مؤثر در بروز پرخاشگری عنوان و ذکر می کند: رعایت نشدن حقوق افراد، اجرا نشدن صحیح قانون، وجود تبعیض ها، برآورده نشدن انتظارات معقول افراد در نظام های رسمی و غیر رسمی جامعه و ناکامی در فعالیت های اجتماعی نیز از دیگر عوامل بروز پرخاشگری به شمار می رود.این جامعه شناس به تأثیر بسیار زیاد رسانه ها بر پرخاشگری اشاره می کند و می گوید: رسانه ها از طریق نشان دادن فیلم های نامناسب برای افراد بزرگسال و خردسالان با توجه به فراگیر بودن آن تأثیر بسزایی در بروز پرخاشگری ها دارد.وی نوع رفتار والدین با یکدیگر را نیز در بروز این آسیب، مؤثر می داند و می افزاید: رفتار والدین روی شکل گیری شخصیت افراد بسیار مؤثر است و اگر والدین با هم رفتار مناسبی نداشته باشند، به طور حتم این ناصبوری ها و نابردباری ها به درون جامعه نیز تسری می یابد.این کارشناس ارشد مردم شناسی در پاسخ به این سؤال که نحوه مقابله صحیح با پرخاشگری چیست، عنوان می کند: یکی از برخوردهای صحیح آموزش از طریق خانواده ها و نظام آموزشی است، هر چند که برخی از دانشمندان عقیده دارند که پرخاشگری به طور ذاتی در وجود انسان هست ولی باید کنترل شود.وی رفع پرخاشگری را منوط به اصلاح و ارتقای سازگاری اجتماعی می داند و می گوید: کاهش فاصله اجتماعی، تقویت و رشد موزون شخصیت از طریق خانواده ها و نظام آموزشی و رفع نابرابری های درون اجتماع که تنش زاست، باید در رفع پرخاشگری مورد توجه قرار گیرد.
عصر پرخاشگری!
یک دانشجوی دکترای روان شناسی هم در تعریف پرخاشگری اظهار می دارد: 2 نوع تعریف عملیاتی و روان شناسی از پرخاشگری وجود دارد که تمایل به شرکت در اعمال آسیب زای فیزیکی تعریف عملیاتی آن است.«وظیفه شناس» با اشاره به این که همیشه پرخاشگری متوجه دیگران نیست، ادامه می دهد: در تعریف روان شناسی عنوان شده است رفتاری را که به قصد آسیب رساندن به شخص دیگر، خود یا اشیا باشد، پرخاشگری می گویند.وی می افزاید: در تحقیقات مشخص شده است که یکی از دلایل عمده مرگ و میر جوانان در ایران، پرخاشگری است که این موضوع را می توان در صفحه های حوادث جراید به خوبی مشاهده کرد.وی با بیان این که یک روان شناس، عصر ما را عصر پرخاشگری نام گذاری کرده است، خاطر نشان می کند: زندگی ماشینی و تمدن امروزی، مسبب این امر است.وی پرخاشگری را از نظر انواع آن به 2 دسته پرخاشگری خصمانه و وسیله ای تقسیم می کند و می گوید: در روش خصمانه، هدف، صدمه و آسیب رساندن به دیگران است اما پرخاشگری وسیله ای، ابزاری است که هدف آن آسیب به دیگری نیست بلکه جلب توجه است.به گفته وی، در چنین شرایطی پرخاشگری به عنوان ابزاری برای رسیدن به اهداف به کار می رود.وی با اشاره به تقسیم بندی دیگری، بیان می کند: گاهی اوقات جهت پرخاشگری درونی یا بیرونی است که در نوع درونی آن، فرد پرخاشگر خشم را متوجه خود می کند و اگر از مسئله ای ناراحت است و نمی تواند آن را مطرح کند یا به طرف مقابل آسیب برساند، درون ریزی می کند و نتیجه آن بروز افسردگی است.این روان شناس مطرح می کند: گاهی اوقات فرد هنگام پیش آمدن مشکل، درون ریزی می کند و در مکان دیگری آن را بروز می دهد.وی می افزاید: پرخاشگری بیرونی مانند فریاد زدن، پا کوبیدن، پرتاب اشیا، فحاشی و موارد دیگر برای همه قابل مشاهده است.وی عقیده دارد: پرخاشگری همیشه بد نیست؛ زیرا برخی اوقات برای فایق شدن به مشکلات تا اندازه ای پرخاشگری لازم است اما نباید از حد مجاز خود که آسیب زا می شود، تجاوز کند.«وظیفه شناس» به بررسی علت های پرخاشگری می پردازد و می گوید: الگوپذیری از الگو های مناسب از دوران کودکی تا بزرگسالی در کاهش یا کنترل پرخاشگری بسیار مؤثر است.وی اضافه می کند: ناکامی در رسیدن به اهداف منطقی یا غیر منطقی، اضطراب، وجود تضادهای درونی و تعارض ها از سنین کودکی تا بزرگسالی و مصرف برخی از داروها و مواد مخدر نیز در بروز پرخاشگری مؤثر است.