«فاوفوا الکیل والمیزان ولا تبخسوا الناس اشیائهم ولا تفسدوا فی الارض بعد اصلاحها ذلکم خیر لکم ان کنتم مومنین»1
یعنی کم فروشی که در بین شما رایج است ترک کنید، در پیمانه و وزن کم ندهید چون اگر شما به کم فروشی عادت کنید امنیت اجتماعی واطمینان اقتصادی برهم می خورد ، کسی اطمینان ندارد که بتواند از شما چیزی تهیه کند آنها در بیشتر کارها یا با وزن ویا با پیمانه خرید وفروش می کردند واینکه می گویند در ترازو وکیل کم ندهید اختصاص به داد وستد ندارد بلکه کنایه از مطلق تصرفات وتعهدات است مانند «یا ایها الذین آمنوا لا تاکلوا اموالکم بالباطل الا ان تکون تجاره عن تراض منکم »2 که منظور نهی از هرگونه تصرفی است، نه خوردن تنها، ولی چون مهمترین تصرفات به صورت اکل در آمده است درآیه هم به عنوان «اکل» یاد شده است ماهم در تعبیرات ادبی وعرفی می گوییم مال مردم را می خورد یا مال مردم را نخورید یعنی در مال مردم هیچگونه تصرفی نکنید خواه خوراکی باشد مثل میوه خواه پوشاکی مثل لباس .بنابراین اینکه می گویند کم نفروشید یعنی هرکاری که برعهده شماست از آن ندزدید خواه خرید وفروش باشد خواه غیر آن وکاستن از هرکاری متناسب با همان کار است.
کسی که در جامعه زندگی می کند نمی تواند بی تعهد باشد انسان در جامعه علاوه بر تعهد شخصی ، تعهد اجتماعی نیز دارد اگر کاسب وپیشه ور است اهل پیمانه ومیزان است واگر کارگر وکارمند باشد اهل پیمانه نیست ولی اهل پیمان است (ولا تبخسوا الناس اشیا ئهم )3 این از بزرگترین دستورات است که از این فراگیر تر در بخشهای اجتماعی قران کریم نیست .بخس یعنی کم دادن وثمن بخس که در باره یوسف آمده است (وشروه بثمن بخس دراهم معدوده )4 یعنی ثمن کم .شما درهر بخشی باشید متعهد ید وممکن نیست انسان بی تعهد باشد ودر کار خود خیانت کند واز آن سود برد.حضرت شعیب قوم خود را از عذاب دنیا وآخرت ترساند ، فرمود گذشته از اینکه عذاب دردناک پیامد کم فروشی وعهد شکنی است عذاب ناامن هم در پی اوست.
خیال نکنید کم فروشی فقط در پیمانه است ودر پیمان نیست اصلا پیمانه مصداقی ازپیمان کل است ، بعهدی که کردید وفادار باشید ترازو تنها در برابرگوشت ونان نیست انسان را نیز باید با میزان مستقیم سنجید.
دعوت به قسط ، عدل و اصلاح در زمین:
حضرت شعیب به قوم خود فرمود خود وکارهایتان را با ترازوی قسط وعدل توزین کنید گاهی انسان را با ترازویی که برای سنجش اشیاء وزن می کنند وگاهی اورا با قسط وعدل می سنجید.
حضرت شعیب فرمود پیمانه و ترازوی شما قسط وعدل است . خود وکارهایتان را با ترازوی قسط وعدل بسنجید (وزنوا بالقسطاس المستقیم )5 این سخن بلند شعیب پیامبر است در برابر این البته استکبار ، سرمایه دار وزوردار می ایستد وتوطئه می کند حرف شعیب اول درباره توحید وعبادت بندگان وبعد درباره قسط وعدل در جامعه است وتنها این حرف را به بازار نمی گوید بلکه به هر انسانی که در جامعه زندگی می کند می گوید وکلمه « اشیاء» که درآیه «ولا تبخسوا الناس اشیائهم » به صورت جمع آمده است وبه معنای این است که هیچ چیز از مردم کم نگذارید نشان می دهد که همه تعهدها زیر پوشش این قانون عمومی است.(ولا تفسدوا فی الارض بعد اصلاحها) یعنی انبیاء آمدند زمین را اصلاح وزمینه رشد وتکامل جامعه را فراهم کردند.چیزی که باعث صلاح زمین است قسط وعدل است شما با کم دادن ونقض پیمان وپیمانه این نظام را فاسد نکنید . البته اگر سرزمینی فاسد شد خدای سبحان باز آن را اصلاح می کند (واعلموا ان الله یحیی الارض بعد موتها)6 اگر عده ای به طرف فساد رفتند جامعه می میرد ولی دوباره خدا جامعه را با قیام رادمردان عدالت خواه زنده می کند وچنین نیست که خدای سبحان جوامع انسانی را رها کند لیکن این بازسازی اجتماعی آسان نیست چون همراه با شکنجه های توانفرسا ی تبهکاران است. انبیا آمدند وجامعه مرده را زنده ومردم تبهکار را صالح کردند خدای سبحان بوسیله انبیای بعدی به مردم می گوید شما که تعهد سپردید دیگر این زمینه اصلاح شده را فاسد نکنید اگر چنانچه فاسد کردید بدانید جامعه را از بین می برید وبعد عده ای قیام می کنند وشما را از بین می برند وجامعه تباه شده را صالح می کنند چون دستگاه گوارش این نظام خیانت را نمی پذیرد هرگز نظام زندگی با ناامنی سازگار نیست.