تفسیر چند آیه قرآن، تاریخ نجوم، لغت نامه قرآنی و ...
1) تفسیر آیات:
«انّا زَیَّنا السَّماء الدُّنیاء بِزینه الکَواکِب[i]»
ما آسمان پائین را با ستارگان تزئین کردیم.
در این آیه می‌گوید «آسمان پائین را با کواکب تزئین کردیم» در حالیکه فرضیه‌ای که در آن زمان بر افکار دانشمندان حاکم بود می‌گفت فقط آسمان بالا آسمان ستارگان ثابت است (آسمان هشتم طبق فرضیه بطلیموس)ولی چنانکه می‌دانیم بطلان این فرضیه اثبات شده و عدم پیروی قرآن از فرضیه نادرست مشهور آن زمان خود معجزه زنده‌ای از این کتاب آسمانی است.
نکته جالب دیگر اینکه از نظر علم امروز مسلم است که چشمک زدن زیبای ستارگان بخاطر قشر هوایی است که اطراف زمین را فرا گرفته و آنها را به این کار، وا می‌دارد و این، با تعبیر «السماء الدنیا» (آسمان پائین) بسیار مناسب است اما در بیرون جو زمین، ستارگان خیره خیره نگاه می‌کنند و فاقد تلألو هستند....
«والشمس و ضحها و القَمَر اذا تلها[ii]»
به خورشید و گسترش نور آن سوگند و به ماه در آن هنگام که بعد از آن در آید
«خورشید» مهم‌ترین و سازنده‌ترین نقش را در زندگی انسان و تمام موجودات زنده زمینی دارد. علاوه بر اینکه منبع نور و حرارت است و این دو از عوامل اصلی زندگی انسان به شمار می‌روند، منابع دیگر حیاتی نیز از آن مایه می‌گیرند. وزش بادها، نزول بارانها، پرورش گیاهان، حرکت رودخانه‌ها و آبشارها و حتی پدید آمدن منابع انرژی را همچون نفت و زغال سنگ هرکدام اگر درست دقت کنیم، بصورتی با نور آفتاب ارتباط دارد. بطوریکه اگر روزی این چراغ حیاتبخش خاموش گردد، تاریکی و سکوت و مرگ همه جا را فرا می‌گیرد.
«ضحی» در اصل به معنی گسترش نور آفتاب است و این در هنگام است که خورشید از افق بالا بیاید و نور آن همه جا را فر گیرد. سپس به آن موقع از روز «ضحی» گفته می‌شود...
2) تاریخ نجوم در اسلام:
یکی از مباحث مهم در دانشهای اسلامی، دانش نجوم اسلامی است. این موضوع بدلیل مسایل عبادی مهمی است که در این دین وجود دارد. نخستین علومی که ساکنان بلاد اسلامی به آن اهتمام ورزیدند علومی مانند طب، کیمیا و نجوم بود، که احکام این علوم را بر دیگر علوم ترجیح می دادند.
در خلال سال 180میلادی تا قرن شانزدهم، اعراب در زمینه ی ستاره شناسی برتری یافتند. مرکز فرهنگی شان بغداد بود، جایی که در قرن هشتم کتاب المجسطی بطلمیوس به زبان عربی ترجمه شد.
البتانی929-850میلادی پرآوازه ترین منجم عرب، تا حدود زیادی بر محتوی این کتاب افزود. آنها ابزارهایی نظیر اسطرلاب، را که اختراع یونانیان باستان بود را تکامل بخشیده و دقیقتر از یونانیان موقعیت ستارگان را رصد کردند. اسطرلاب الگویی دو بعدی از آسمان شب است که در قرون وسطی برای تعیین موقعیت خورشید و ستارگان بکار می رفت.اولین محاسبات دقیق قطر زمین توسط برادران بنو شاکر انجام گرفت.
یکی از دلایل توجه ویژه به نجوم در دوران اسلامی تعیین تقویم و اوقات شرعی است که مستلزم مشاهدات و محاسبات دقیق نجومی است.هندسه کروی که توسط ابوالوفای بوزجانی معرفی شد این محاسبات را بطور عمده تکمیل کرد....
سرآغاز جهان در قرآن توصیف می گردد:
(بدیع السموات و الارض...) او پدید آورنده آسمان ها و زمین است... انعام /6
اطلاعات ارائه شده در قرآن با یافته های قطعی علم معاصر کاملا مطابقت دارد. نتیجه ای که فیزیک کیهانی امروزه بدان دست یافته ، آن است که هستی روی هم با ابعاد ماده و زمان، در نتیجه ی یک انفجار عظیم – که در بی زمان رخ داده- به وجود آمده است. این حادثه انفجار بزگ نامیده شده و با توجه به آن ، جهان در نتیجه انفجار یک نقطه واحد، از عدم پدید آمد. مجامع علمی مدرن موافق هستند که در حال حاضر انفجار بزرگ تنها توضیح منطقی و قابل اثبات برای آغاز جهان هستی و چگونگی پیدایش جهان است.
پیش از انفجار بزرگ، هیچ چیزی به صورت ماده وجود نداشت و جهان از یک عدم وجود- که در آن نه ماده، نه انرژی و نه حتی زمان وجود داشته – پدید آمده و این وضعیت تنه به صورت مابعد الطبیعه قابل توصیف است. ماده، انرژی و زمان همگی بدون سابقه ی قبلی خلق شده اند. این حقیقت که اخیرا از طریق علم فیزیک مدرن کشف شد، 1400 سال قبل در قران به ما اعلام شده بود.
گسترش جهان
در قران- که 14 قرن پیش در زمانی نازل شد که علم نجوم هنوز در ابتدای راه بود- توسعه جهان این چنین توصیف شده است:
( و السماء بنینها باید و انا لموسعون) ذاریات /51
و ما آسمان را با قدرت بنا نهادیم و همچنان آن را گسترش خواهیم داد.
کلمه ی آسمان که در این آیه آمده، در آیات مختلف قران به مفهوم فضا و جهان به کار رفته است. در اینجا باز هم این کلمه به همین مفهوم به کار می رود. در ادامه آیه بیان می شود که جهان، توسعه می یابد و این، همان نتیجه ای است که علم، امروزه به آن رسیده است.
تا آغاز قرن بیستم، تنها دیدگاه رایج در جهان علم، آن بود که" جهان هستی ماهیت ثابتی دارد که از زمانی لایتناهی وجود داشته است." تحقیق، مشاهدات و محاسبات صورت گرفته به وسیله ی فن آوری مدرن ، نشان داده اند که در هر صورت، جهان آغازی داشته ودائما توسعه می یابد.
در آ؛از قرن بیستم، فیزیکدان روسی، الکساندر فرایدمن و کیهان شناس بلژیکی ، جرج لیمیتر به طور نظری محاسبه کردند که جهان در تغییر دائم و در حال توسعه است. به واسطه این حقیقت اطلاعات مشاهده شده در سال 1992 نیز ثابت گردید.
هنگامی که ادوین هابل ستاره شناس امریکایی با تلسکوپ ، آسمان را مشاهده کرد، دریافت که ستارگان و کهکشان ها دائما در حال دور شدن از یکدیگرند. جهای که در آن همه چیز دائما از هم دور می شوند، بر جهانی دلالت داشت که دائما توسعه می یابد.مشاهدات صورت گرفته در سال های بعد، تایی کرد که جهان هستی دائما در حال توسعه است. این حقیقت موقعی در قران شرح داده شد که هنوز برای همه ناشناخته بود؛ چرا که قران کلام خداوند خالق و فرمانروای کل عالم است.
انشعاب "آسمان ها و زمین"
آیه ی دیگری درباره ی خلقت آسمان ها ، این گونه بیان شده است:
( او لم یر الذین کفرو ان السموات و الارض کانتا رتقا ففتفنهما و جعلنا من الماء کل شی حی افلا یومنون) انبیا /21
آیا کافران نمی دانند که آسمان ها و زمین پیوسته بودند و ما از هم بازشان کردیم و هر چیز زنده ای را از آب آفریدیم؟ پس چرا ایمان نمی آورند؟
کلمه (رتق) به معنی (ضمیمه کردن و به هم چسباندن دو چیزاست). این کلمه برای اشاره به دو ماده مختلف که هر یک جزیی از یک کل را تشکیل می دهند، به کار برده می شوند. کلمه(فَتَقَ) نیز به (جداسازی دو چیز متصل به هم) است و در نقطه مقابل(رَتَقَ) قرار دارد. با این آگاهی موجود در ذهن، بار دیگر به این آیه نظر می کنیم. در این آیه، آسمان و زمین در ابتدا مشمول وضع(رتق) می گردند. آنها با بیرون آمدن یکی از دیگر جدا می شوند (فَتَقَ). وقتی کنجکاوانه نخستین لحظات انفجار بزرگ را به خاطر می آوریم، در می یابیم که نقطه واحد تمام عالم را در برگرفته بود. به عبارت دیگر، هر چیزی، از جمله(آسمان ها و زمین) که هنوزخلق نشده بودند، در این نقطه در وضع (رتق) بوده اند. این نقطه به طرز وحشتناکی منفجر شد و ماده ای آن را(فتق) رساند و در این فرآیند، ساختار کل جهان خلق شد.
وقتی بیانات موجود در این آیه را با یافته های علمی مقایسه کنیم، می بینیم که این موضوعات با هم تطبیق می کنند. جالب آن که چنین یافته هایی تا قرن 21 به دست نیامده بودند.
مدارها
در هنگام اشاره به خورشید و ماه، در قرآن تاکید می شود که هریک در یک مدار معین حرکت می کنند.
(و هو الذی خلق الیل و النهار و الشمس و القمر کل فی یسبحون) انبیا /21
او آن خدایی است که شب و روز و خورشید و ماه را آفرید و آنها در ندار فلکی خود سیر می کنند و شناورند.
در آیه دیگری نیز، ذکر می شود که خورشید ثابت نیست و در مداری معین حرکت می کند.
(و الشمس تجری لمستقر لها ذلک تقدیر العزیز العلیم) یس /36
خورشید به قرارگاه خود روان است، این نظم و قدرت خدای عزیز داناست.
این حقایق بیان شده در قرآن کریم در عصر ما از طریق مشاهدات نجومی کشف شده اند. بر طبق محاسبات متخصصان ستاره شناسی، خورشید با سرعت 720000 کیلومتر در ساعت در جهت ستاره ی "نسر ثابت" در مداری خاص به نام( راس خورشیدی) در حرکت است.
این بدان معنا است که خورشید تقریباً 17280000 کیلومتر در روز حرکت می کند. همرا با خورشید و همه سیارات واقمار درون سیستم گرانشی خورشید نیز همین مسافت را می پیمایند. به علاوه، همه ستارگان در عالم، در حرکت طراحی شده ی مشابهی می باشند.
این که کل عالم از راه ها و مدارهایی مانند این مورد پر باشد، را می توان از آیه زیر براشت کرد:
(و السماء ذاتِ الحبکِ) ذاریات /51
سوگند به آسمانی که دارای راه های نیکوست.
در حدود 200 میلیارد کهکشان در عالم وجود دارد که در هر یک تقریباً 200 میلیارد ستاره موجود است. بیشتر این ستارگان سیاراتی دارند و بیشتر آن سیارات دارای قمر می باشند. تمامی این اجران آسمانی در مدارهای دقیقاً محاسبه شده ای در حرکت اند. هر یک از انها برای میلیون ها سال، در امتداد مدار خود با نظم و هماهنگی کامل با اجرام دیگر شناور بوده اند. از این گذشته، چندین ستاره دنباله دار نیز در امتداد مدارهایی که برای آنها معین شده حرکت می کنند.
مدارهای موجود در عالم فقط به اجرام سماوی تعلق ندارند؛ کهکشان ها نیز با سرعت فوق العاده ای در مدارهای حساب شده ای سیر می کنند. در طول مدت این حرکات، هیچ یک از اجرام سماوی مسیر دیگری را قطع نمی کند یا با دیگری برخورد نمی نماید