زراعت چغندر قند به روش سنتی و نیمه مکانیزه پر هزینه می باشد بطوریکه عملکرد 30-25 تن ریشه در هکتار معادل هزینه های تولید می باشد. از این رو باید کمیت و کیفیت تولید بالا برده شود تا زراعت این محصول توجیه اقتصادی داشته باشد.
اینکه موارد مهم و موثر در افزایش کمیت و کیفیت تولید در زراعت چغندر قند آمده است.
انتخاب زمین مناسب برای کشت چغندر قند:
پخاکهایی که ساختمان متوسط و عمیق دارند برای زراعت چغندر قند مناسب هستند. در خاک هاب با شوری کم و به اصطلاح لب شور نیز می توان چغندر قند کشت کرد. اما وقتی شوری خاک زیادش ود محصول کم می شود. خاک های خیلی سبک و خیلی سنگین برای رشد چغندر قند مناسب نیستند.
تناوب زراعی:
پچغندر قند گیاهی وجینی است که ضمن کم کردن تراکم(تعداد) علف های هرز، حاصلخیزی خاک را بهتر می کند. برای کم کردن جمعیت علف های هرز، آفت ها و بیماری ها ، باید در کشت چغندر قند، تناوب زراعی مناسب انجام شود. برای این کار بهتر است در یک قطعه زمین، هر سه سال یکبار چغندر قند کشت شود. اگر کشت چغندر در یک قطعه زمین هر پنج سال یکبار انجام شود، مناسب تر است.
از تناوب های مناسب می توان به کشت( غلات؛ غلا؛ چغندر قند) یا کشت( چغندر، غلات، گیاه علوفه ای) یا ( چغندر قند، غلات، سیب زمینی، غلات، گیاه علوفه ای) و یا کشت ( چغندر قند، ونجه، یونجه، یونجه، غلات) اشاره کرد. غلات شامل گندم، جو، ذرت و سورگوم است. سفارش می شود باقی مانده گیاه چغندر قند و سایر محصو ل های زراعی به روش مناسبی به زمین برگردانده شود تا به حاصلخیزی خاک اضافه شود.
تغذیه چغندر قند( کوددهی)
برای تعیین کردن نیاز کودی چغندر قند در هر قطعه زمین باید نمونه ای از خاک آن زمین تهیه شود. سپس با آزمایش و تجزیه خاک توسط کارشناسان، کودهای پر مصرف مانند: فسفر، پتاس، ازت و کودهای کم مصرف مورد نیاز مشخص شود و در اختیار گیاه قرار داده شود. در کود دهی به زمین چغندر قند، باید از مصرف زیاد کود ازت، به خصوص پس از گذشت 60 روز از رشد گیاه خودداری کند. لازم است کودهای فسفری و پتاسی در پاییز یا بهار در عمق خاک قرار داده شود. یک سوم کود ازت مورد نیاز را قبل از کاشت و یک سوم را پس از تنک کردن و یک سوم را در زمان 8-6 برگی شدن چغندر قند باید مصرف کرد.
شایان ذکر است مصرف کود ازت به صورت کودکاری اثر بهتری دارد.
عملیات تهیه زمین برای زراعت چغندر قند:
1. زیر شکنی لایه های خاک:
چغندر قند به خاک راعی نسبتاً عمیق نیاز دارد. اگر لایه های طبیعی یا مصنوعی خاک در اثر رفت و آمد ماشین آلات فشرده شود از مقدار محصول کم می شود. برای جلوگیری از این کار، هر 3 تا 4 سال یکبار، باید لایه های فشرده شده خاک، با روش زیر شکنی، شکسته شود. زمان مناسب برای عملیات زیر شکنی، تابستان و بعد از برداشت محصول غلات در حال کنم بودن رطوبت خاک است.
2. شخم زدن زمین:
برای برگرداندن باقی مانده محصول قبلی و آماده سازی بستر مناسب( زمین) برای رشد چغندر قند، شخم زدن لازم است. زان انجام شخم بسیار مهم است و باید در زمان مناسب انجام شود. وقتی رطوبت خیلی کم و یا خیلی زیاد است، شخم زدن باعث خرابی ساختمان خاک از نظر دانه بندی می شود. مناسب ترین زمان برای عملیات شخم بر زراعت چغندر قند؛ پاییز سال قبل و موقعی است که رطوبت خاک در حد گاورو است. یخبندان زمستان نیز کلوخه های بوجود امده را خرد خوهد کرد.
در خاک مرطوب باید از شخم زدن پرهیز شود. سفارش می شود که کلیه کارهای آماده سازی زمین یعنی شخم زدن، دیسک، لولر، و در آوردن جوی و پشته ها در پاییز انجام شود. تا در اولین فرصت در بهار پس از مصرف سم علف کش تماسی برای از بین بردن علفهای هرز سبز شده احتمالی، کشت با بذر کار انجام شود.
3. انجام عملیات خاک ورزی در بهار:
اگر عملیات شخم دیسک و لولر در پاییز سال قبل انجام گرفته باشد، در بهار می توان بادیسک بسیار سبک( 10-8 سانیتمتر) و یا شخم پنجه قاضی ، هم علف کش را با خاک مخلوط کرد و خطوط شخم را صاف کرد و هم بستر را برای کاشت اماده نمود.
همچنین اگر در بهار، رطوبت لایه زیرین خاک یاد باشد، باید از به کار بردن لولر و ماشین آلات سنگین خودداری شود. قطر مناسب دانه های خاک پس از عملیات آماده سازی و قبل از کاشت، 1تا2 سانتی متر است.
هرسال باید جهت شخم عوض شود. بهتر است عمق شخم در هر سال 1 تا 2 سانتی متر بیشتر شود تا به تدریج به ضخامت خاک زراعی اضافه شود. در زمان کاشت در فصل بهار بهتر است از تراکتور جفت چرخ استفاده شود تا از فشردگی خاک کم شود، همچنین باید از ورود ماشین آلات به مزرعه برای عملیات اضافی و بی مورد خود داری شود. بهتر است با یک بار آمدن تراکتور به مزرعه چند کار انجام شود.
کاشت بذر:
مناسب ترین تراکم ( تعداد بوته) چغندر قند، صد هزار تا صدو بیست هزار بوته در هکتار است. فاصله ردیفها هم حداکثر باید 50 سانتی متر باشد. کشت های 60*40 و 50*40 مناسب تر است، مقدار و کیفیت محصول در این روش بالا می رود و بیشتر می شود. برای کشت 50*40 باید بذر کار را به ترتیب زیر تنظیم کرد:
تنظیم بذر کار:
وسط طول با یک عدد پایه با فاروئر قرار می دهند و در فاصله 25 سانتی متری در طرفین آن، دو واحد کارنده قرار می دهند. فاروئر های بعی را باید به فاصله 90 سانتی متری از پایه فاروئر وسطی در دو طرف قرار داد.
همه فاصله ها باید مساوی و برابر 90 سانتی متر باشد. بقیه واحدهای کارنده را از واحدهای کارنده طرفین پایه فاروئر وسط، به ترتیب 40 و 50… در نظر می گیرند. هر قدر تعداد واحد کارنده بذر کار بیشتر باشد بهتر است.سفارش می شود از بذر کارهای 6 ردیفه و بالاتر استفاده شود.
مناسب ترین عمق کاشت در بیشتر خاک ها 2 تا3 سانتی متر است. عمق کاشت یکنواخت بذر ریشه های یکنواخت تولید می کند. تمام ذرهای انواع چغندر قند، حتی بذر چند جوانه را باید با بذر کار پنوماتیک کشت کرد. اگر کشت چغندر زودتر یعنب در اواخر زمستان و اوایل بهار پس از یخبندانها انجام شود مناسبتر است. در اراضی با خاک لب شور ، بهتر است از روش 50 *40 استفاده شود.و بیلچه های بذر کار را بزرگتر انتخاب کرد.( بیلچه ذرتی) تا پس از کشت دو ردیف روی یک پشته، وسط پشته بصورت برجسته باقی بماند.