پژوهش یا تحقیق یک روند فعالانه، هوشیارانه و سامانمند برای کشف، تعبیر و بازنگری پدیده‌ها، رخدادها، رفتارها و فرضیه‌ها است. پژوهش همچنین برای استفاده از پدیده‌های موجود برای دست یافتن به راهکارهای عملی و فناوری‌ها به‌کار می‌رود. به طور معمول پژوهشگر نتایج پژوهش خود را در مجله‌های علمی ارائه می‌دهد. پژوهش در دو بعد «یافت پرسش پژوهش» و دیگر «پاسخ دادن به آن» می‌باشد.
انواع پژوهش
پژوهش پایه ( بنیادی ) و پژوهش کاربردی:
پژوهش پایه ای می‌تواند زمینه‌ی « پژوهش کاربردی » را فراهم آورد، اما در وهله‌ی اول متوجه کاربرد آن در زندگی انسان ها نیست. در حالی که پژوهش های کاربردی دارای جنبه‌ی عملی و مستقیما متوجه حل مشکلات جامعه و بشریت می‌باشند. در ضرورت انجام این دو دسته از مطالعات شکی نیست. به عنوان مثال تصمیم گیرندگان سیاسی هر کشور به جهت کسب توانایی در اداره‌ی عملی جامعه، نیازمند پژوهش های کاربردی می‌باشند و این دسته از پژوهش ها خود متکی بر پژوهش های پایه‌ای هستند.
مطالعه ی اکتشافی و مطالعه‌ی تفصیلی ( مطالعه‌ی اصلی ):
مطالعه‌ی اکتشافی، مطالعه‌ای مقدماتی است. که بنا بر نوع تحقیق عمدتا از طریق مطالعات کتابخانه ای، مشاهده، و یا مصاحبه شکل می‌گیرد. علت انجام مطالعات اکتشافی عبارتند از:
1. غنی کردن پرسش پژوهش خود. از طریق مطالعات اکتشافی اهداف مطالعه‌ی خود را بهتر شناخته و حوزه‌ی معرفتی خود پیرامون موضوع مورد نظر را گسترش می‌دهیم. قابل توجه است که مطالعات اکتشافی به دنبال شناخت اجمالی و کلی از مساله زوایای مختلف بحث و دیدگاه های مختلف در این زمینه می‌باشند.
2. مطالعه و پرس و جو از اهل فن به جهت شناخت منابع و متون اصلی پژوهش. به عبارت دیگر امکانات مورد نیاز پژوهش و امکانات موجود خود را می‌شناسیم. ( مصاحبه می‌تواند در مطالعات اجتماعی با نمونه‌ای از افرادی باشد که قرار است تا درباره‌ی موضوعی پیرامون ایشان به تحقیق بپردازیم.) مطالعه‌ی اکتشافی، کوشش پژوهشگر به جهت کسب آگاهی اجمالی از کاری است که درصدد انجام آن می‌باشد. مطالعه‌ی اکتشافی شبیه مطالعه‌ی اجمالی یک کتاب است که در آن با مروری اجمالی بر عنوان کتاب، فهرست مطالب آن و فصول مختلف آن آماده‌ی مطالعه‌ی تفصیلی می‌گردیم. مطالعات اکتشافی پیش زمینه‌ی مطالعات اصلی می‌باشند. بسیاری تصور می‌نمایند که پژوهش یافتن پاسخ پرسش های آن است. در حالی که پژوهش در درجه‌ی اول یافتن پرسشی اصیل و شایسته‌ی پرسیدن و پژوهش کردن است. شخصیت علمی دانشجو در گرو استحکام رساله‌ی پژوهشی وی و شخصیت رساله‌ی پژوهشی وی در گرو پرسش های مندرج در آن است. از این رو هر چه پژوهش های اولیه جدی تر گرفته شوند، بر ارزش نهایی کار علمی شما افزوده می‌شود.
پژوهش های توصیفی و پژوهش های تحلیلی:
پژوهش توصیفی
این دسته از پژوهش ها دارای صورتی « گزارشی » بدون تاکید بر علت یابی مساله می‌باشند. مانند: گزارش یک واقعه و یا یک اندیشه که در آن تنها به آنچه موجود است و نه چرایی امر موجود توجه می‌شود. برخی از محققان، مطالعات توصیفی در حوزه‌ی وقایع تاریخی ( زمان گذشته و نه زمان کنونی ) را تحت عنوان پژوهش های تاریخی جدا از پژوهش های توصیفی مورد مطالعه قرار می‌دهند. صرف نظر از جنبه‌ی روش شناسی خاص مطالعات تاریخی ، بسیاری از آنها هم واجد ویژگی گزارشی بودن می‌باشند.
سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران
معرفی سازمان
باتوجه به مأموریت و وظایف محوله به وزارت علوم ، تحقیقات و فنّاوری در قانون برنامه پنجساله سوم توسعه اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و لایحه قانونی تجدیدساختار وزارت علوم ، تحقیقات و فنّاوری و نگرش نظام مند این لایحه برای انسجام بخشیدن به امور اجرایی و سیاستگذاری نظام علمی و فنّاوری کشور و تعیین سیاست ها و اولویت های راهبردی در حوزه تحقیقات و فنّاوری توسط وزارت علوم ، تحقیقات و فنّاوری ، حمایت های برنامه ریزی ، ساخت آفرینی و بسترسازی در سطح معاونت فنّاوری و انجام حمایت های ملی از ایجاد فنّاوری (تحقیق و توسعه)در سطح سازمانی ، سازمان پژوهشهای علمی وصنعتی ایران به عنوان نهاد حمایتی برای عملیاتی کردن سیاست ها و برنامه ها در زمینه ایجاد فنّاوری در سطح ملی انتخاب گردید .
هدف اصلی سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران حمایت از ایجاد فنّاوری (تحقیق و توسعه ) در سطح ملی خواهد بود و برای این منظور می‌کوشد تا از طریق اعمال حمایت ها و ارائه تسهیلات (علمی ، فنی ، مالی ، حقوقی ، اداری و فرهنگی) و فراهم آوردن ترتیبات لازم برای تعامل بهره‌ور و مؤثر عرضه و تقاضای فنّاوری زمینه های رشد خلاقیت و نوآوری ، به کارگیری نتایج تحقیقات و تجاری کردن فنّاوری های حاصل از تحقیق و توسعه را در یک فضای رقابتی فراهم آورد .
حمایت از تکمیل چرخه تحقیق تا تولید به منظور فراهم کردن زمینه های به کارگیری مؤثر نتایج تحقیقات
حمایت از مستند سازی ، جذب ، بومی سازی و اشاعه دستاوردهای حاصل از ایجاد فنّاوری
حمایت و پشتیبانی از مخترعین ، مبتکرین ، محققین کارآفرین ، مؤسسات و شرکت های کارآفرین و هدایت فعالیت آنها در جهت تحقق اولویت های ایجاد فنّاوری
حمایت از توسعه و گسترش مراکز خدمات فنی - مهندسی ، مشاوره ای و مدیریت ایجاد فنّاوری
حمایت مالی و تشویق بخش خصوصی در فعالیتهای ایجاد فنّاوری
ایجاد سازوکارهای حمایتی از طریق سازماندهی تشکیلات و امکانات مناسب این نوع حمایت ها در سازمان
ایجاد ارتباط مؤثر و ارائه خدمات اطلاع رسانی بین عرضه کنندگان و متقاضیان ایجاد فنّاوری و فنّاوری های ایجاد شده
ایجاد زمینه های لازم برای ارائه فنّاوری های حاصل از تحقیق و توسعه از طریق برپایی نمایشگاه ها و جشنواره ها ، از جمله جشنواره خوارزمی و انتشار اطلاعات مربوطه به صورت کتاب ، مجله ، فیلم ، خبرنامه ، بروشور ...
ایجاد زمینه های مناسب برای برگزاری و ترویج دوره های کاربردی و حرفه ای ، همایش ها و کارگاه های تخصصی به منظور توسعه منابع انسانی در عرصه های مختلف ایجاد فنّاوری
گسترش همکاری در روابط علمی – فنی با سازمان ها و مراکز پژوهشی – فنّاوری در سطح ملی ، منطقه ای و بین‌المللی در زمینه موضوع فعالیت سازمان
اتخاذ تدابیر مناسب جهت حمایت از تضمین مالکیت فکری و افزایش قدرت ریسک پذیری (خطر پذیری ) مشارکت کنندگان در برنامه های ایجاد فنّاوری
ایجاد پژوهشکده‌های تحت پوشش سازمان با شخصیت حقوقی مستقل به منظور انجام تحقیقات توسعه فنّاوری در جهت اولویت های ملی و فنّاوری های نوین.