موم
موم واژهای فارسی است و در عربی از واژهٔ «شمع» بدین منظور استفاده میشود. امروزه واژهٔ شمع (به عنوان وامواژه) در زبان فارسی معنی دیگری یافتهاست.
در امریکای جنوبی نباتی با نام نخل موم یا سروکسیلن وجود دارد که موم آن را به جای موم زنبور عسل مورد استفاده قرار میدهند. (از گیاه شناسی ثابتی صص ۷۳-۷۵).
استریدها و سریدهای موم بر اثر محلول الکلی پتاس صابونی میشوند و الکلهای مختلف و اسیدهای چرب تولید میکنند. الکلهایی که بدین وسیله از موم جدا شود در نباتات مختلف متفاوت است. از موم زیتون و آلو، ایپورانول استخراج میشود. در مومهای پنبهدانه و الیافی که برای پارچهبافی مصرف میشود، الکل کرنوبیک و در کتان و رازک، الکل سریلیک و بالاخره در موم نباتات دیگر الکلهای دیگری وجود دارد. موم گلبرگهای گل سرخ دارای هفت نوع گوناگون از این هیدروکربونهاست. (گیاه شناسی ثابتی ص ۷۴).
موم دارای انواع گوناگونی است:
موم گیاهی که در اندامهای مختلف گیاهی (ساقه و برگ و میوه) به وجود میآید، مانند موم موجود در سطح برگ کلم و کاکتوس و برگ نیشکر و غیره. در درخت نخل موم یا سروکسیلن مقدار موم به حدی زیاد است که آن را استخراج میکنند و به آن موم خرما نیز گویند.
موم معدنی که از گیاهان فسیلشده خصوصاً توربها به دست میآید. توضیح اینکه در اطراف تشکیلات نفتی قسمی موم معدنی زردرنگ یا قهوهای به دست میآید که به اوزوکریت موسوم است و آن جز مومیائی است.
موم حیوانی مادهای است که از چهار جفت غده مترشحه موم که در داخل شکم زنبور عسل کارگر است به دست میآید. زنبورهای عسل این موم را جهت ساختن حجرات لانههای خود به کار میبرند. برای استخراج این موم معمولاً عسل را تصفیه میکنند و موم را به دست میآورند. این همان ماده چسبندهاست که در عسل است و آن را نخورند. خواص شیمیایی این موم نیز مشابه با موم گیاهی است.